1839 - नोवारा लढाई-1-

[Atul Kaviraje]

1839 - The Battle of Novara

The Battle of Novara took place between the Kingdom of Sardinia and the Austrian Empire, leading to a decisive victory for Austria.

1839 - नोवारा लढाई-

सर्दिनियाचे राज्य आणि ऑस्ट्रियन साम्राज्य यांच्यात नोवारा लढाई झाली, ज्यात ऑस्ट्रियाला निर्णायक विजय मिळाला.

लढाईची तारीख ३ नोव्हेंबर, १८३९ (03rd November, 1839) आहे. तथापि, ऐतिहासिक नोंदींनुसार 'नोवाराची लढाई' (The Battle of Novara) ही २३ मार्च १८४९ रोजी सर्दिनियाचे राज्य (Kingdom of Sardinia) आणि ऑस्ट्रियन साम्राज्य (Austrian Empire) यांच्यात झाली होती, जी इटलीच्या एकत्रीकरण युद्धातील (First Italian War of Independence) एक महत्त्वाची घटना होती. या लढाईत ऑस्ट्रियाचा निर्णायक विजय झाला.

मी येथे २३ मार्च १८४९ रोजी झालेल्या 'नोवाराच्या लढाई'वर आधारित सविस्तर माहिती देत आहे, कारण तीच घटना या संदर्भात अधिक सुसंगत आणि महत्त्वपूर्ण आहे.

⚔️ १८३९/१८४९: नोवारा लढाई ⚔️
(The Battle of Novara, 23rd March 1849)

१. परिचय (Introduction) 🇮🇹
नोवाराची लढाई (Battaglia di Novara), जी 'बिकोकाची लढाई' (Battle of Bicocca) म्हणूनही ओळखली जाते, ही इटलीच्या इतिहासातील 'पहिले इटालियन स्वातंत्र्य युद्ध' (First Italian War of Independence: १८४८-१८४९) या काळातील एक निर्णायक लढाई होती. ही लढाई २३ मार्च १८४९ रोजी झाली.

कोणाविरुद्ध: सर्दिनियाचे राज्य (पायडमाँट-Sardinia-Piedmont) आणि ऑस्ट्रियन साम्राज्य (Austrian Empire).

ठिकाण: नोवारा (Novara), जो मिलानच्या पश्चिमेस सुमारे ४५ किमी अंतरावर आहे (सध्या इटलीमध्ये).

परिणाम: ऑस्ट्रियन साम्राज्याचा निर्णायक विजय. 🇦🇹

या पराभवामुळे इटलीचे एकत्रीकरण (Risorgimento) करण्यासाठी निघालेल्या चळवळीला मोठा धक्का बसला, परंतु त्याचबरोबर पायडमाँट-सर्दिनियाला भविष्यात एकत्रीकरणाचे नेतृत्व करण्याची प्रेरणा मिळाली.

२. ऐतिहासिक संदर्भ आणि कारणे (Historical Context and Reasons) 🌍
नोवाराची लढाई १८३९ मध्ये नसून १८४९ मध्ये झाली, पण तिचा संदर्भ युरोपातील '१८४८ च्या क्रांत्यां'मध्ये (Revolutions of 1848) आणि इटलीच्या एकत्रीकरणाच्या (Risorgimento) वाढत्या चळवळीत आहे.

कारण   वर्णन
इटलीचे एकत्रीकरण (Risorgimento) 🇮🇹   संपूर्ण इटलीला ऑस्ट्रियन नियंत्रणातून मुक्त करून एक राष्ट्र म्हणून एकत्र आणण्याची तीव्र इच्छा.
ऑस्ट्रियन वर्चस्व 🇦🇹   ऑस्ट्रियन साम्राज्य उत्तर इटलीमधील लोम्बार्डी-व्हेनेशिया (Lombardy-Venetia) या प्रदेशांवर नियंत्रण ठेवत होते, जे इटालियन राष्ट्रवाद्यांना मान्य नव्हते.
युद्धविराम खंडित (Armistice Broken)   ऑगस्ट १८४८ मध्ये ऑस्ट्रियाकडून पराभूत झाल्यानंतर सर्दिनियाचा राजा चार्ल्स अल्बर्ट (Charles Albert) याने स्वाक्षरी केलेला युद्धविराम मार्च १८४९ मध्ये खंडित करून पुन्हा ऑस्ट्रियाविरुद्ध युद्ध पुकारले.
चार्ल्स अल्बर्टची महत्त्वाकांक्षा   इटलीच्या एकत्रीकरणाचे नेतृत्व करण्याचा आणि ऑस्ट्रियन वर्चस्व संपवण्याचा राजा चार्ल्स अल्बर्टचा दृढ निश्चय.

३. प्रमुख लष्करी नेते (Key Military Leaders) 👑
राष्ट्र   नेते
सर्दिनियाचे राज्य 🇮🇹   राजा चार्ल्स अल्बर्ट (King Charles Albert), सेनापती वोईचीक ख्रझानोवस्की (Wojciech Chrzanowski).
ऑस्ट्रियन साम्राज्य 🇦🇹   फील्ड मार्शल जोसेफ राडेत्स्की (Field Marshal Joseph Radetzky) (यांचे वय ८२ होते, तरीही त्यांनी उत्कृष्ट नेतृत्व केले).

४. लढाईची तयारी आणि मुख्य मुद्दे (Battle Preparation and Main Points) 🛡�
मुद्दा   सर्दिनियाचे राज्य 🇮🇹   ऑस्ट्रियन साम्राज्य 🇦🇹
सैन्यबळ   अंदाजे ५९,००० सैनिक, परंतु कमी प्रशिक्षित आणि शिस्तबद्ध.   अंदाजे ४१,००० सैनिक, अत्यंत प्रशिक्षित आणि अनुभवी.
धोरण   वेगाने मिलानच्या दिशेने कूच करून ऑस्ट्रियाला अनपेक्षित हल्ला करणे.   नोवारा येथे शत्रूला कोंडीत पकडणे आणि निर्णायक युद्ध करणे. राडेत्स्कीचे डावपेच उत्कृष्ट होते.
चूक   सैन्याची दुर्दशा आणि सेनापतींमध्ये समन्वयाचा अभाव.   

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.11.2025-सोमवार.
===========================================