आत्मनिर्भर भारत अभियान: एक आकलन-2-🏭🇮🇳➡️🌎🇮🇳💡🏭💰🛡️☀️🧸

[Atul Kaviraje]

आत्मनिर्भर भारत अभियान: एक आकलन (Aatmanirbhar Bharat Abhiyan: An Assessment)

विषय: राष्ट्रीय अर्थव्यवस्था, विकास, नवाचार, सुधार-

6. सामाजिक सुरक्षा आणि आरोग्य क्षेत्र (Social Security and Health Sector) ⚕️👨�👩�👧�👦
महामारीच्या काळात आरोग्य आणि सामाजिक सुरक्षेला सर्वोच्च प्राधान्य देण्यात आले.
6.1. आरोग्य सुधारणा: आरोग्य आणि कल्याण केंद्रांमध्ये (Health and Wellness Centres) गुंतवणूक वाढवणे आणि संसर्गजन्य रोगांसाठी प्रयोगशाळा नेटवर्कचा विस्तार करणे. 🔬
6.2. प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना: गरिबांना मोफत अन्नधान्य वाटप, ज्यामुळे अन्न सुरक्षा सुनिश्चित झाली. 🍚
6.3. उदाहरण: भारताचे स्वदेशी लस उत्पादन आणि 'कोविन' (Co-WIN) प्लॅटफॉर्मचे जागतिक यश. 💉💻

7. 'लोकलसाठी व्होकल' आणि निर्यात प्रोत्साहन (Vocal for Local and Export Promotion) 📢
देशांतर्गत मागणी आणि जागतिक स्पर्धात्मकतेला चालना देणे हे अभियानाचे केंद्र आहे.
7.1. ब्रँडिंग आणि गुणवत्ता: भारतीय उत्पादनांची गुणवत्ता आणि ब्रँडिंग सुधारण्यावर जोर, जेणेकरून ते जागतिक बाजारपेठेत टिकू शकतील. ⭐
7.2. झिरो इफेक्ट, झिरो डिफेक्ट (ZED) योजना: उत्पादनांची गुणवत्ता सुनिश्चित करणे आणि पर्यावरणावर नकारात्मक प्रभाव कमी करणे. ♻️
7.3. परिणाम: भारताच्या निर्यातीत वाढ झाली आहे, विशेषतः फार्मास्युटिकल्स आणि इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये. 🌐

8. आव्हाने आणि टीका (Challenges and Criticisms) 🚧
इतक्या मोठ्या उपक्रमानंतरही काही आव्हाने आणि टीका समोर आल्या आहेत.
8.1. अंमलबजावणीची गती: काही सुधारणांची अंमलबजावणी अपेक्षित वेगाने होऊ शकली नाही. 🐌
8.2. संरक्षणवाद (Protectionism): काही टीकाकारांचे मत आहे की 'आत्मनिर्भरता' म्हणजे 'संरक्षणवाद' असू शकतो, जो जागतिक एकत्रीकरणाच्या (Global Integration) विरुद्ध आहे. 🚫
8.3. मागणीचा मुद्दा: पॅकेजमध्ये पुरवठा बाजूवर (Supply-side) अधिक लक्ष दिले गेले, तर मागणी वाढवण्यासाठी थेट ग्राहकाच्या हातात पैसे देण्याची कमतरता जाणवली. 🤔

9. एक जागतिक शक्ती म्हणून भारत (India as a Global Power) 🌍
आत्मनिर्भर भारताचे उद्दिष्ट केवळ स्वतःच्या गरजा पूर्ण करणे नाही, तर जागतिक कल्याणात योगदान देणे आहे.
9.1. जागतिक पुरवठा साखळी: भारताचे उद्दिष्ट एक विश्वासार्ह आणि पर्यायी जागतिक उत्पादन केंद्र बनणे आहे. ⛓️
9.2. लस मैत्री (Vaccine Maitri): महामारीच्या काळात इतर देशांना लस पुरवून भारताने आपली मानवतावादी आणि उत्पादन क्षमता दर्शविली. 🤝
9.3. उदाहरण: अनेक बहुराष्ट्रीय कंपन्यांनी (MNCs) चीनमधून आपले उत्पादन तळ (Manufacturing Bases) भारतात हलवले आहेत. 🏭➡️🇮🇳

10. निष्कर्ष आणि भविष्याची दिशा (Conclusion and Future Direction) ✨
आत्मनिर्भर भारत अभियान ही एक सतत चालणारी प्रक्रिया आहे, ज्याचा उद्देश भारताला 5 ट्रिलियन डॉलरची अर्थव्यवस्था बनवणे आणि भविष्यासाठी तयार करणे आहे.
10.1. निरंतर सुधारणा: वित्तीय क्षेत्र, श्रम आणि करप्रणालीत (Taxation) सतत सुधारणा आवश्यक आहेत. 🔄
10.2. जन-आंदोलन: या अभियानाला केवळ सरकारी योजना न ठेवता 'जन-आंदोलन' बनवणे आवश्यक आहे, जिथे प्रत्येक नागरिक सहभागी असेल. 🧑�🤝�🧑
10.3. अंतिम आकलन: हे अभियान भारताच्या आर्थिक इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण वळण आहे, जे देशाला 'मेक इन इंडिया' वरून 'मेक फॉर द वर्ल्ड' (Make for the World) कडे घेऊन जात आहे. ✅

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.10.2025-शनिवार.
===========================================