संत सेना महाराज-“संताचे पाय मस्तकी। सरतो झालो तिही लोकी-2-

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                    ------------

        संत सेना महाराज-

कडवे ३:
"नाही सेवा केली। मूर्ति डोळा म्या पाहिली ॥ ३॥"

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ (Meaning)
नाही सेवा केली - मी कोणतीही विशेष पूजा-अर्चा केली नाही.
मूर्ति डोळा म्या पाहिली - मी फक्त संतांच्या मूर्तीचे दर्शन घेतले.

विवेचन (Elaboration)
विनम्रता: सेना महाराज स्वतःला संतांच्या सेवेसाठी अपात्र मानतात.
दर्शनाचे माहात्म्य: संतांच्या दर्शनाने लगेच पापक्षालन होते.
संतांच्या दर्शनाने सर्व तीर्थांचे फल मिळते.
हा भाव नुसते दर्शन सर्व सेवांचे सार असल्याचे दर्शवतो.

कडवे ४:
"कृतकृत्य सेना न्हावी। ठेवी पायावरी डोई॥ ४ ॥"

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ (Meaning)
कृतकृत्य सेना न्हावी - मी आता कृतकृत्य झालो आहे.
ठेवी पायावरी डोई - मी संतांच्या पायावर आपले डोके ठेवतो.

विवेचन (Elaboration)
आत्म-स्वीकार आणि कृतार्थता: सेना महाराजांनी सामान्य असतानाही संतांच्या कृपेने जीवन सफल केले.
अंतिम शरणागती: 'ठेवी पायावरी डोई' म्हणजे पूर्ण समर्पण केले आहे.
या चरणांनी त्यांना तिन्ही लोकांत श्रेष्ठत्व दिले.
उदाहरण: संत कबीर जसे स्वतःला जुलाहा म्हणवून धन्यता मानत,
तसेच सेना महाराजही न्हावी म्हणून कृतार्थ झाले आहेत.

समारोप आणि निष्कर्ष (Samarop ani Nishkarsha)

समारोप:
संत सेना महाराजांचा हा अभंग 'संतांच्या सहवासाचे' आणि
त्यांच्या 'चरणांवरील श्रद्धेचे' महत्त्व विशद करतो.
भौतिक सेवा किंवा कर्मकांडापेक्षा संतांच्या दर्शनाचा आणि चरणांचा आश्रय अधिक महत्त्वाचे आहे.
विनम्रतेने आणि शरणागतीने, सेना महाराजांनी त्यांच्या जीवनाची सफलताच व्यक्त केली आहे.

निष्कर्ष (Inference):
ईश्वरप्राप्तीसाठी उच्च कुळ, थोर विद्वत्ता किंवा मोठे कर्मकांड आवश्यक नाही.
संतांच्या चरणांवर ठेवलेली निस्सीम भक्ती आणि पूर्ण शरणागती हे सर्वात मोठे साधन आहे.
संतांच्या कृपेने सामान्य माणूसही तिन्ही लोकांत श्रेष्ठ ठरतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-09.11.2025-रविवार.
===========================================