संत सेना महाराज- “संताचे पाय मस्तकी। सरतो झालो तिही लोकी-संतांच्या चरणांचा महिमा

[Atul Kaviraje]

        संत सेना महाराज-

     "संताचे पाय मस्तकी। सरतो झालो तिही लोकी ॥ १ ॥

     लोळेन चरणावरी। इच्छा फिटेल तोवरी ॥ २॥

     नाही सेवा केली। मूर्ति डोळा म्या पाहिली ॥ ३॥

     कृतकृत्य सेना न्हावी। ठेवी पायावरी डोई॥ ४ ॥"

🙏 संत सेना महाराज - अभंग-गाथा 🙏
💈 संतांच्या चरणांचा महिमा - भक्तिभावपूर्ण कविता 💈

हा संत सेना महाराजांच्या अभंगावर आधारित, भक्तिभावपूर्ण, रसाळ आणि दीर्घ मराठी कवितेचा (७ कडव्यांचा) भावार्थ आहे:

मूळ अभंग 📜

"संताचे पाय मस्तकी। सरतो झालो तिही लोकी ॥ १ ॥
लोळेन चरणावरी। इच्छा फिटेल तोवरी ॥ २॥
नाही सेवा केली। मूर्ति डोळा म्या पाहिली ॥ ३॥
कृतकृत्य सेना न्हावी। ठेवी पायावरी डोई॥ ४ ॥"

अन्वय (Short Meaning) 📜

मी संतांचे चरण माझ्या मस्तकावर धारण केले, त्यामुळे मी तिन्ही लोकांमध्ये श्रेष्ठ झालो.
जोपर्यंत माझी चरणांशी एकरूप होण्याची इच्छा पूर्ण होत नाही, तोपर्यंत मी त्यांच्या पायांवर लोटांगण घालीन.
मी कोणतीही विशेष सेवा केली नाही, केवळ डोळ्यांनी त्यांची मूर्ती पाहिली.
मी, सेना न्हावी, आता कृतकृत्य झालो असून, पायांवर आपले डोके ठेवतो.

दीर्घ मराठी कविता (७ कडवी) - भावार्थ ✍️

कडवे १ - (चरण स्पर्श आणि मोक्ष)
माझे धन्य झाले आज, भाग्य हे महान,✨
संतांचे चरण ठेवले, मी मस्तकी मानून.
त्या कृपेने पावन झालो, संसारात मी खरा,🌟
तिन्ही लोकांत श्रेष्ठ झालो, काय सांगू हा पसारा!

कडवे २ - (चरणांवर लोटांगण)
त्या पवित्र चरणांवरती, लोळत राहीन मी आता,💖
विसरून जाईन देहभान, त्याहून मोठी न वार्ता.
जोवरी माझी अंतरीची, भूक ती न फिटेल,🙏
तोवरी चरणांपासून, मी दूर न हटेल.

कडवे ३ - (तळमळ आणि इच्छा)
ही तळमळ माझ्या जीवाची, चरणांशिवाय न वाटे थार,🔥
विरह अग्नी शांत होई, मिळता पायांचा आधार.
इच्छा माझी फक्त एक, चरणांची होईन धूळ,🌪�
त्या पवित्र रजाशिवाय, जीवन आहे निर्मूळ.

कडवे ४ - (सेवेपेक्षा दर्शन)
तुम्ही न मागा सेवा काही, कर्मकांडाचा न भार,❌
मी तर तुमचा केवळ, चरणांचा आहे आधार.
कोणतेही तप, व्रत, नेम, मी न केले जाणू,💧
फक्त मूर्ती डोळा पाहिली, आनंदे मी न्हाणू!

कडवे ५ - (दर्शनाचे माहात्म्य)
ती संतांची तेजोमय, मूर्ती मी पाहिली,😇
जन्मोजन्मींची पापे, दर्शनाने संपली.
तेच माझे तीर्थाटन, तीच माझी झाली पूजा,🔔
अंतरीचा भाव खरा, तीच मोठी खुजा!

कडवे ६ - (दीनता आणि कृतार्थता)
व्यवसायाने 'न्हावी' मी, सेवा करणारा सामान्य,💈
परी कृपेने तुमच्याच, लाभले हे सौजन्य.
'सेना' म्हणे धन्य झालो, कृतकृत्य झाले जीवन,🌈
पावन झाले कुळ सारे, सफल झाले मरण!

कडवे ७ - (अंतिम समर्पण)
या पायांचा ठेवावा, मी मस्तकावरी भार,👑
संतांनीच दाखविला, परमार्थाचा पार.
चरणांवरती डोई ठेवून, शरण मी झालो सारा,🙌
तुम्हीच आता तारक माझे, तुम्हीच माझा किनारा.

पदाचा मराठी अर्थ (Pratyek Padacha Marathi Arth)

पद (चरण) १
संताचे पाय मस्तकी।
मी संतांचे चरण (पाय) माझ्या मस्तकावर (डोक्यावर) धारण केले।
सरतो झालो तिही लोकी ॥ १ ॥
त्यामुळे मी तिन्ही लोकांमध्ये (सर्व जगात) श्रेष्ठ झालो / माझे जीवन सफल झाले।

पद (चरण) २
लोळेन चरणावरी।
मी (त्यांच्या) चरणांवर लोटांगण घालून लोळत राहीन।
इच्छा फिटेल तोवरी ॥ २ ॥
जोपर्यंत माझी (चरणांशी एकरूप होण्याची) इच्छा पूर्ण होत नाही, तोपर्यंत।

पद (चरण) ३
नाही सेवा केली।
मी कोणतीही विशेष पूजा-अर्चा किंवा सेवा केली नाही।
मूर्ति डोळा म्या पाहिली ॥ ३ ॥
केवळ संतांची मूर्ती (साक्षात रूप) माझ्या डोळ्यांनी पाहिली।

पद (चरण) ४
कृतकृत्य सेना न्हावी।
मी सेना (व्यवसायाने) न्हावी, आता पूर्णपणे कृतार्थ झालो आहे (माझे जीवन सार्थक झाले आहे)।
ठेवी पायावरी डोई॥ ४ ॥
(म्हणूनच) मी संतांच्या पायांवर आपले डोके ठेवतो।
इमोजी सारांश (Emoji Sārānsh)

संकल्पना   इमोजी
संत / आदर   🙏
चरण स्पर्श/मस्तक   👣
तीन लोक   🙇🌍
तळमळ/इच्छा   ✨🔥
दर्शन   💖👀
कृतकृत्यता   😇🌈
सेना न्हावी   ✅💈

--अतुल परब
--दिनांक-09.11.2025-रविवार.
===========================================