🙏 कबीरवाणी: दया, क्षमा आणि आत्मतत्त्व 🙏॥११॥-🕊️, ✨🔥, 😠💰, 😈💖, 🙏

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

जहाँ दया तहाँ धर्म है, जहाँ लोभ तहाँ पाप।
जहाँ क्रोध तहाँ पाप है, जहाँ क्षमा तहाँ आप॥११॥

🙏 कबीरवाणी: दया, क्षमा आणि आत्मतत्त्व 🙏

मूळ दोहा (Mūḷ Dohā) 📜
जहाँ दया तहाँ धर्म है, जहाँ लोभ तहाँ पाप।
जहाँ क्रोध तहाँ पाप है, जहाँ क्षमा तहाँ आप॥११॥

अन्वय (Short Meaning) 📜
संत कबीर म्हणतात: जिथे दया आहे, तिथेच धर्म आहे;
जिथे लोभ आहे, तिथे पाप आहे।
जिथे क्रोध आहे, तिथेही पाप आहे;
आणि जिथे क्षमा आहे, तिथे परमात्मा (स्वयं-स्वरूप) आहे।

दीर्घ मराठी कविता (७ कडवी) - भावार्थ ✍️

कडवे १ - (सद्गुणांचा आधार)
ऐका मना हे कबीरांचे सत्य बोल,🗣�
जीवनात सद्गुणांचे आहे मोठे मोल।
धर्म नाही कुठे मंदिरात, ना तीर्थाच्या पाण्यात,💧
धर्म वसे फक्त दयेच्या निर्मळ अंतःकरणात।

कडवे २ - (दया आणि धर्म)
ज्या हृदयात करुणा, प्रेम, सहानुभूती,💖
तीच खरी भक्ती, तीच खरी धर्म-नीती।
प्राणिमात्रांवर जीवाला, जेव्हा होते कळकळ,🌱
देवाची कृपा तिथेच, मिळे धर्माचे बळ।

कडवे ३ - (लोभ आणि पाप)
परी जिथे असतो लोभ, हाव, लालसा,💰
तीच खरी पापाची, दुष्ट कर्मे करणारी नसा।
तृष्णा कधी न शमे, धावे संपत्तीमागे,⛓️
त्या लोभापायीच प्राणी, पापाच्या जाळ्यात जागे।

कडवे ४ - (क्रोध आणि पाप)
दुसरा दुर्गुण आहे, तो क्रोध जो भयंकर,🔥
बुद्धीचा नाश करी, विनाशाचे ते अंबर।
रागाच्या भरात जेथे, बोल वा कृती होते,🔪
तेथे क्षणातच पाप, मनुष्याच्या माथी येते।

कडवे ५ - (पापाचे स्वरूप)
लोभ आणि क्रोध ही, पापाची जुळी मुळे,🌳
जे तोडतील शांतीला, मनातून हळू-हळू।
या दोन विकारांमुळे, आत्मा होतो मलीन,🖤
सुखाचा क्षणही वाटे, दुःखदायक आणि दीन।

कडवे ६ - (क्षमा आणि ईश्वर)
पण जिथे क्षमा वसे, शांती तेथे येई,🕊�
वैराचा भाव सोडून, मन मोकळे होई।
जे क्षमा करण्या शिकती, तेच खरे योगी,🧘
क्षमा हेच तप मोठे, दूर होण्या रोग-भोगी।

कडवे ७ - (आत्मस्वरूप आणि निष्कर्ष)
ज्यांच्या मनात क्षमा, परमात्मा तिथे ठाव,🌟
'आप' म्हणजेच ईश्वर, तोच तुमचा स्वभाव।
म्हणून सोडून क्रोधा, धरा दया-क्षमतेला,✅
कबीरांचा हा संदेश, जीवनात शांततेला।

पदाचा मराठी अर्थ (Pratyek Padacha Marathi Arth)

पद (चरण)   मराठी अर्थ (Meaning)
जहाँ दया तहाँ धर्म है,   जिथे दया (करुणा) आहे, तिथेच धर्म आहे।
जहाँ लोभ तहाँ पाप।   जिथे लोभ (लालसा) आहे, तिथे पाप उत्पन्न होते।
जहाँ क्रोध तहाँ पाप है,   जिथे क्रोध (राग) आहे, तिथेही पाप (अनैतिक कृत्य) उत्पन्न होते।
जहाँ क्षमा तहाँ आप॥   आणि जिथे क्षमा (माफी) आहे, तिथे (ईश्वर) परमात्मा आहे।

इमोजी सारांश (Emoji Sārānsh)

संकल्पना   इमोजी
दया / धर्म   💖, 🙏
लोभ / पाप   💰, 😈
क्रोध / पाप   🔥, 😠
क्षमा / परमात्मा   🕊�, ✨
संत कबीर   🗣�, 💡

--अतुल परब
--दिनांक-09.11.2025-रविवार.
===========================================