संत सेना महाराज-ऐसी चंद्रभागा ऐसा पुंडलिक-1-🌹🙏📿🌊🌙⚪🎶⚫🦚

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                    ------------

        संत सेना महाराज-

ही विठ्ठलाविषयीची परमभक्तीची भावना सेनाजींच्या मनात सतत रुंजी घालत होती.

     'ऐसी चंद्रभागा ऐसा पुंडलिक।

     ऐसा वेणूनादी काला दावा।'

🌹 संत सेना महाराजांचा अभंग: विठ्ठल-भक्तीचा ध्यास 🌹

अभंगाचे चरण:
**'ऐसी चंद्रभागा

ऐसा पुंडलिक।
ऐसा वेणूनादी
काला दावा।'**

सखोल भावार्थ (Sakhol Bhavarth): चरणांचा गूढार्थ

संत सेना महाराज (जे वारकरी संप्रदायातील महान संत होते) या चरणांद्वारे श्रीविठ्ठलाप्रती आणि पंढरपूरच्या पावन भूमीप्रती आपला अत्यंत तीव्र आणि अनन्यसाधारण भाव व्यक्त करत आहेत. हे केवळ एक वर्णन नसून, भक्ताच्या हृदयातील तळमळ आहे.

या चरणांचा मूळ भावार्थ आहे:

चंद्रभागा आणि पुंडलिक:

पंढरपूरचे माहात्म्य केवळ विठ्ठलामुळे नाही, तर चंद्रभागेचे पवित्र पाणी आणि पुंडलिक नावाच्या आदर्श भक्ताच्या उपस्थितीमुळे आहे. चंद्रभागा ही भक्तांच्या पापांचा नाश करणारी आणि पुंडलिक हा भक्तीमार्गाचा संस्थापक आहे.

वेणूनादी काला (श्रीकृष्ण):

'काला' हे विशेषण वापरून सेना महाराज विठ्ठलाला थेट वृंदावनातील श्रीकृष्ण म्हणून पाहत आहेत. 'वेणूनाद' (बासरीचा मधुर आवाज) ही भक्ताला आकर्षित करणारी परमेश्वराची शक्ती आहे.

थोडक्यात, संत सेना महाराजांना पंढरपूर हे केवळ महाराष्ट्रातील तीर्थक्षेत्र वाटत नाही, तर त्यांना साक्षात वृंदावन आणि द्वारका पंढरपुरात अनुभवायची आहे. त्यांची मागणी आहे की, परमेश्वराने आपल्या भक्तांना तो अत्यंत प्रिय आणि मोहक असा वेणूनाद करणारा कृष्ण म्हणून दर्शन द्यावे.

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन

या दोन ओळींना दोन 'पदे' किंवा 'चरण' मानून त्यांचे विवेचन खालीलप्रमाणे आहे:

पहिले पद/चरण:
**'ऐसी चंद्रभागा

अैसा पुंडलिक।'**

भागअर्थ (Meaning)

ऐसी चंद्रभागा — अशी (पवित्र आणि दर्शनीय) चंद्रभागा नदी.
ऐसा पुंडलिक — असा (आदर्श आणि पूजनीय) पुंडलिक भक्त.

विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन:

या चरणातून संत सेना महाराजांनी तीर्थाचे आणि भक्ताचे महत्त्व एकाच वेळी स्पष्ट केले आहे.

१. चंद्रभागा:
पंढरपूरची चंद्रभागा नदी (भीमा नदीचा प्रवाह) ही केवळ जलप्रवाह नाही, तर ती भक्तांना पावन करणारी शक्ती आहे. ही नदी अर्धा चंद्रकृती आकारात वाहत असल्याने तिला 'चंद्रभागा' म्हणतात. भक्त इथे स्नान करून विठ्ठलाचे दर्शन घेतात.
उदाहरणासहित: जसे गंगा नदीचे माहात्म्य आहे, तसेच चंद्रभागेचे माहात्म्य आहे. सेना महाराज म्हणतात की, भक्तांसाठी ही चंद्रभागा पावनतेचा आधार आहे, तिचे हे रूप कायम असावे.

२. पुंडलिक:
पुंडलिक हा वारकरी संप्रदायाचा आदिभक्त आणि संस्थापक मानला जातो. त्याने माता-पित्यांची सेवा करून विठ्ठलाला विटेवर उभे राहण्यास लावले. पुंडलिकाच्या पितृभक्तीमुळेच विठ्ठल पंढरपुरात स्थिरावला, अशी श्रद्धा आहे.
विवेचन: 'ऐसा पुंडलिक' म्हणजे 'पुंडलिकासारखा आदर्श भक्त' किंवा 'पुंडलिकाच्या सान्निध्यात असलेला विठ्ठल'. संत सेना महाराज सांगतात की, केवळ देवाचे अस्तित्व पुरेसे नाही, तर त्याला थांबवून ठेवणारे पुंडलिकासारखे भक्तीचे सामर्थ्य पंढरपूरला अधिक श्रेष्ठ बनवते.

हा चरण म्हणजे पंढरपूरच्या पवित्र वातावरणाचा आणि भक्तीच्या परंपरेचा गौरव आहे.

🌹🙏📿🌊🌙⚪🎶⚫🦚
या भक्तीमय भावनेतून कीर्तन, भजन, पूजन पंढरीस सतत करीत. संत मेळ्यांच्या संगती-सोबती भक्तीमय वातावरणात ते एकरूप होत असे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-16.11.2025-रविवार.
===========================================