💎 चाणक्य नीती: द्वितीय अध्याय - श्लोक २ 💎-2-🙏💰💪🍎🌿💍💖✨

[Atul Kaviraje]

चाणक्य नीति द्वितीय अध्याय -

भोज्यं भोजनशक्तिश्च रतिशक्तिवराङ्गना ।
विभवो दानशक्तिश्च नाऽल्पस्य तपसः फलम् ।।२।।

ओळी २: त्याग आणि तपश्चर्येचा निष्कर्ष

विभवो दानशक्तिश्च नाऽल्पस्य तपसः फलम् ।।

सौभाग्य / निष्कर्ष — मराठी अर्थ
अर्थ   माहिती
विभवः   मोठे ऐश्वर्य, धन-दौलत.
दानशक्तिः   मिळालेल्या संपत्तीचा त्याग करण्याची क्षमता.
न अल्पस्य तपसः फलम्   हे अल्प तपश्चर्येचे फळ नाही.

विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन:
३. विभवो दानशक्तिश्च (धन आणि दानशक्ती):

'विभव' मिळवणे सोपे असते,
पण दान करणे अत्यंत कठीण.

दानशक्ती म्हणजे फक्त पैसा देणे नाही,
तर मोहाचा त्याग करणे ही मानसिक शक्ती.

धन असूनही दान न करणारी माणसे
स्वतःच्या धनाची गुलाम बनतात.

दानशक्ती समाजकल्याणासाठी आणि
आत्मशुद्धीसाठी अनिवार्य आहे.

४. नाऽल्पस्य तपसः फलम् (अल्प तपाचे फळ नाही):

हा संपूर्ण श्लोकाचा निष्कर्ष आहे.

वरील सहा गोष्टी —
भोज्यं, भोजनशक्ती, रतिशक्ती, वराङ्गना, विभव, दानशक्ती
— यांचा एकत्र लाभ मिळणे म्हणजे महान पुण्य.

हे साधे नशीब नाही,
तो अनेक जन्मांच्या पुण्यकर्मांचा संचय आहे.

जीवनात सुख आणि त्याग दोन्ही मिळणे
हा एक दैव प्रसाद आहे.

आरंभ, समारोप आणि निष्कर्ष
१. आरंभ (Arambh): सुखाचा योग्य समन्वय

चाणक्य सांगतात की सुख म्हणजे फक्त वस्तू नव्हे,
तर वस्तू + त्यांचा उपभोग करण्याची क्षमता यांचा समन्वय.
जीवनात मिळालेले सुख हे दैवकृपेने आलेले असते
आणि त्याबद्दल कृतज्ञ राहणे आवश्यक आहे.

२. समारोप (Samarop): कृतार्थता आणि पुण्यकर्म

भोग आणि त्याग — दोन्ही दैवी वरदान आहेत.
ज्याच्याकडे दोन्ही असतात, त्याने अहंकार सोडून
आपले जीवन कृतार्थ मानावे.
दानशक्तीनेच संपत्ती शुद्ध होते.

३. निष्कर्ष (Nishkarsha): सारांश

खरा भाग्यवान तोच —

ज्याच्याकडे उत्तम अन्न आणि पचनशक्ती आहे.

ज्याच्याकडे प्रेम करण्याची क्षमता आणि गुणी सहचारिणी आहे.

ज्याच्याकडे संपत्ती आणि त्याग करण्याची दानशक्ती आहे.

ही सहा गोष्टी अनेक जन्मांच्या पुण्यकर्मांचे फळ आहेत.
यामुळेच मनुष्याला भोग आणि योग (दान) यांचा अनुभव येतो.

🙏💰💪🍎🌿💍💖✨

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-17.11.2025-सोमवार.   
===========================================