संत सेना महाराज-सेना न्हावी भक्त भला। तेगे देव भुलविले-1-🙏🪕✂️👑💖👤🌟

[Atul Kaviraje]

                     "संत चरित्र"
                    ------------

        संत सेना महाराज-

संत जनाबाईंनी तर भक्तासाठी विठ्ठल न्हावी झाला, असे म्हणले आहे. हा प्रसंग जनाबाई खालील अभंगामधून मांडून सेनार्जींचे कौतुक केले आहे.

     "सेना न्हावी भक्त भला। तेगे देव भुलविले॥ १ ॥

     नित्य जपे नामवली। लावी विठ्ठलाची टाळी ॥ २॥

     रूप पालटोति गेली। सेना न्हावी विठ्ठल झाला॥ ३॥

     काखे घेऊनि धोकटी। गेला राजियाचे भेटी ॥ ४ ॥

🙏🪕✂️👑

🎯 संत सेना महाराज यांच्या अभंगाचा सखोल भावार्थ

📖 आरंभ (Introduction)
संत सेना महाराज हे वारकरी संप्रदायातील एक श्रेष्ठ संत होते, जे व्यवसायाने नाभिक (न्हावी) होते. त्यांचा हा अभंग, 'सेवा' आणि 'भक्ती' यांच्या सामर्थ्यावर प्रकाश टाकतो. या अभंगात विठ्ठलाने भक्त सेना महाराजांच्या प्रेमाखातर स्वतः त्यांचे रूप धारण करून त्यांची सेवा कशी केली, याचे सुंदर वर्णन आहे. हा अभंग संत आणि परमेश्वर यांच्यातील अनन्यसाधारण प्रेमाचे आणि 'सेवा हीच ईश्वरभक्ती' या तत्त्वाचे प्रतीक आहे.

📜 प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विवेचन

१. कडवे पहिले: भक्तीचे सामर्थ्य
"सेना न्हावी भक्त भला। तेगे देव भुलविले॥ १ ॥

अर्थ (Meaning): सेना (महाराज) हा नाभिक असला तरी तो एक महान भक्त होता. त्याच्या भक्तीमुळे देवाला (विठ्ठलाला) त्याने मोहित केले (भुलवून टाकले).

विस्तृत विवेचन (Detailed Elaboration): या कडव्यात संत सेना महाराजांचे मोठेपण त्यांच्या व्यवसायामुळे नव्हे, तर त्यांच्या 'भक्तीमुळे' सिद्ध होते. 'न्हावी' हा व्यवसाय समाजात सामान्य किंवा कनिष्ठ मानला जात असला तरी, सेना महाराजांची भक्ती श्रेष्ठ होती. "तेगे देव भुलविले" याचा अर्थ असा की, सेना महाराजांच्या अखंड, निःस्वार्थ आणि तीव्र भक्तीमुळे विठ्ठल इतका प्रसन्न झाला की, तो त्यांच्या अधीन झाला. ईश्वराला भुलवणे याचा अर्थ ईश्वराच्या नियमांना आणि त्याच्या वैभवालाही भक्तीपुढे गौण ठरवणे. येथे संत सेना महाराजांची भक्तिनिष्ठता आणि ईश्वरप्रेम किती प्रगाढ होते, हे स्पष्ट होते. उदाहरणासह: भक्त प्रल्हादाच्या भक्तीसाठी देवाने नृसिंह रूप धारण केले, त्याचप्रमाणे सेना महाराजांच्या भक्तीने देवाला आपले स्वरूप बदलावे लागले.

२. कडवे दुसरे: नामाची आणि टाळीची महती
नित्य जपे नामवली। लावी विठ्ठलाची टाळी ॥ २॥

अर्थ (Meaning): ते (सेना महाराज) नित्यनेमाने नामाचा जप करत असत आणि विठ्ठलाच्या नामाची टाळी वाजवत असत.

विस्तृत विवेचन (Detailed Elaboration): या कडव्यात सेना महाराजांच्या नित्य उपासनेचे स्वरूप सांगितले आहे. 'नामवली जपणे' म्हणजे विठ्ठलाच्या नावाचा सतत जप करणे - म्हणजेच 'विठ्ठल, विठ्ठल' असा जप करणे. 'विठ्ठलाची टाळी लावणे' म्हणजे भक्तीभावाने नाचणे, कीर्तन करणे आणि टाळ्या वाजवून परमेश्वराचे स्मरण करणे. याचा भावार्थ असा की, त्यांचे शरीर जरी व्यवसायाच्या कामात गुंतलेले असले तरी त्यांचे मन सतत परमेश्वराच्या स्मरणात होते. त्यांची कर्मभूमी (न्हावीकाम) हीच त्यांची धर्मभूमी बनली होती. अशाप्रकारे, त्यांनी व्यवसायीक कर्म (Duty) आणि अध्यात्मिक उपासना (Devotion) यांचा सुंदर समन्वय साधला होता.

🙏🪕✂️👑💖👤🌟

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-20.11.2025-गुरुवार.
===========================================