🙏 संत कबीरदासजींचे दोहे - वैराग्य आणि सत्य 🙏 दोहा २३:1-👑⚰️🥀⏳⚖️👑⛓️🙏

[Atul Kaviraje]

कबीर दास जी के दोहे-

आय हैं सो जाएँगे, राजा रंक फकीर।
एक सिंहासन चढ़ि चले, एक बँधे जात जंजीर॥२३॥

भावार्थ- कबीर दास जी कहते हैं, जो इस संसार मे आया है, उसे जाना है चाहे वह राजा हो या फकीर (कंगाल) हो। लेकिन कोई सिंहासन पर बैठ कर जाएगा और कोई जंजीरों में बंधकर जाएगा। अर्थात जिसने अच्छे कर्म किए होंगे वह सम्मान के साथ जाएगा और जिसने बुरे कर्म किए होंगे वह कष्ट के साथ जाएगा।

🙏 संत कबीरदासजींचे दोहे - वैराग्य आणि सत्य 🙏

दोहा २३:
आय हैं सो जाएँगे, राजा रंक फकीर। एक सिंहासन चढ़ि चले, एक बँधे जात जंजीर॥२३॥

१. आरंभ (Introduction):
संत कबीरदासजींच्या दोह्यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची सरलता आणि थेट सत्यकथन. हा दोहा जीवनातील सर्वात मोठे आणि अटल सत्य - मृत्यूची अपरिहार्यता आणि जगाची नश्वरता - स्पष्ट करतो. या दोह्यात कबीरजी सांगतात की, या जगात जो कोणी आला आहे, त्याला एक ना एक दिवस जावेच लागणार आहे. मृत्यूसमोर कोणताही भेदभाव टिकत नाही.

२. प्रत्येक ओळीचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन:
या दोह्यात दोन ओळी असून, त्यातील प्रत्येक ओळीचे स्वतंत्र विश्लेषण खालीलप्रमाणे:

ओळ १: "आय हैं सो जाएँगे, राजा रंक फकीर।"
प्रत्येक ओळीचा अर्थ (Pratyek Olicha Arth):

आय हैं सो जाएँगे: जे (या जगात) आले आहेत, ते (निश्चितपणे) जाणारच (म्हणजेच मृत्यू पावणार).

राजा रंक फकीर: मग तो राजा असो, रंक (गरीब/भिकारी) असो किंवा फकीर (संन्यासी) असो.

विस्तृत विवेचन:

जीवनातील अटळ सत्य (The Inevitable Truth): कबीरदासजी या ओळीतून मृत्यूची सार्वत्रिकता (Universality of Death) सिद्ध करतात. मृत्यू हे एकमेव सत्य आहे, ज्यापासून कोणीही वाचू शकत नाही.

भेदभावाचा अंत (End of Discrimination): ते समाजातील तीन अत्यंत भिन्न स्तरांतील लोकांची उदाहरणे देतात:

राजा: जो अत्यंत श्रीमंत, शक्तिशाली आणि वैभवशाली आहे.

रंक: जो अत्यंत गरीब, दीनदुबळा आणि दरिद्री आहे.

फकीर: ज्याने जगाचा त्याग केला आहे आणि जो भौतिक सुखांपासून अलिप्त आहे.

भावार्थ: या तिघांनाही एक दिवस हे जग सोडून जावेच लागते. मृत्यू येताना कोणाचा सामाजिक दर्जा, संपत्ती किंवा त्याग पाहत नाही. यातून कबीरजी वैराग्य आणि निरपेक्षतेचा संदेश देतात.

👑⚰️🥀⏳⚖️👑⛓️🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.11.2025-शुक्रवार.
===========================================