पॅरिसचा करार (१७८३): अमेरिकेचे स्वातंत्र्य-1- 🇺🇸🤝🇬🇧🕊️🗽

[Atul Kaviraje]

The Signing of the Treaty of Paris (1783): On November 21, 1783, the Treaty of Paris was signed, officially ending the American Revolutionary War between the Kingdom of Great Britain and the United States.

पॅरिस कराराची स्वाक्षरी (1783): 21 नोव्हेंबर 1783 रोजी, पॅरिस करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली, ज्यामुळे ग्रेट ब्रिटन आणि अमेरिकेच्या सशस्त्र क्रांती युद्धाचा औपचारिक समारोप झाला.

🕊� ऐतिहासिक मराठी लेख (Lekh)

पॅरिसचा करार (१७८३): अमेरिकेचे स्वातंत्र्य-

📅 दिनांक: २१ नोव्हेंबर, १७८३ (संदर्भानुसार) / (ऐतिहासिकदृष्ट्या: ३ सप्टेंबर १७८३)
📜 शीर्षक: शांततेचा करार: अमेरिकेच्या स्वातंत्र्याची अधिकृत घोषणा
⭐️ इमोजी सारांश (Emoji Saransh): 🇺🇸🤝🇬🇧🕊�🗽

I. परिचय (Parichay)

मुख्य मुद्दा: मानवी इतिहासातील एका महत्त्वाच्या राजकीय घटनेची ओळख.

२१ नोव्हेंबर १७८३ (याच वर्षी, सप्टेंबर महिन्यात झालेल्या ऐतिहासिक कराराच्या समारोपाचा संदर्भ म्हणून) हा दिवस अमेरिकेच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला.
या दिवशी 'पॅरिसचा करार' (Treaty of Paris) या महत्त्वपूर्ण दस्तऐवजावर स्वाक्षरी करण्यात आली.
या करारामुळे ग्रेट ब्रिटनच्या राजेशाही (Kingdom of Great Britain) आणि युनायटेड स्टेट्स ऑफ अमेरिका यांच्यातील आठ वर्षे चाललेले अमेरिकेचे सशस्त्र क्रांती युद्ध (American Revolutionary War) औपचारिकरित्या संपुष्टात आले.
या कराराने १३ अमेरिकन वसाहतींना सार्वभौम आणि स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून अधिकृत मान्यता दिली. हा केवळ युद्धविराम नव्हता, तर जगाच्या राजकीय नकाशावर एका शक्तिशाली लोकशाही राष्ट्राचा उदय होता. 🗽

II. पार्श्वभूमी आणि संघर्ष (Background and Conflict)

मुख्य मुद्दा: युद्धाची कारणे आणि कराराची गरज.

२.१ क्रांतीची सुरुवात (Revolution Start):
१७७५ मध्ये सुरू झालेल्या या युद्धाची सुरुवात ब्रिटनच्या वसाहतींवरील अन्यायकारक कर आकारणी आणि नियंत्रणामुळे झाली होती (उदा. Stamp Act, Tea Act).

२.२ स्वातंत्र्याची घोषणा:
४ जुलै १७७६ रोजी अमेरिकेने 'स्वातंत्र्याच्या घोषणे'वर (Declaration of Independence) स्वाक्षरी केली, ज्यामुळे युद्ध अधिकृत झाले.

संदर्भ:
१७८१ मधील यॉर्कटाऊनच्या लढाईत (Battle of Yorktown) अमेरिकेच्या विजयानंतर ब्रिटनमध्ये शांततेसाठी दबाव वाढू लागला.

III. कराराचे ठिकाण आणि वाटाघाटी (Location and Negotiations)

मुख्य मुद्दा: कराराच्या वाटाघाटीत सहभागी झालेले महत्त्वाचे प्रतिनिधी.

३.१ कराराचे ठिकाण:
पॅरिस (फ्रान्स), जे त्या वेळी तटस्थ भूमी मानले जात होते.

३.२ अमेरिकेचे प्रतिनिधी:
बेंजामिन फ्रँकलिन (Benjamin Franklin), जॉन ॲडम्स (John Adams) आणि जॉन जे (John Jay) या त्रयीने अमेरिकेचे प्रतिनिधित्व केले.

३.३ ब्रिटनचे प्रतिनिधी:
डेव्हिड हार्टली (David Hartley) यांनी किंग जॉर्ज तिसरा यांच्या वतीने स्वाक्षरी केली. 🤝

IV. करारातील प्रमुख तरतुदी (Major Provisions of the Treaty)

मुख्य मुद्दा: करारातील सर्वात महत्त्वाचे निर्णय.

४.१ स्वातंत्र्याची अधिकृत मान्यता:
ब्रिटनने 'युनायटेड स्टेट्स ऑफ अमेरिका' एक स्वतंत्र आणि सार्वभौम राष्ट्र म्हणून स्वीकारले.

४.२ प्रादेशिक सीमा (Territorial Boundaries):
अमेरिकेची सीमा पूर्वेस अटलांटिक महासागर, पश्चिमेस मिसिसिपी नदी आणि उत्तरेस ग्रेट लेक्सपर्यंत निश्चित करण्यात आली. या सीमांनी अमेरिकेला एक विशाल भूभाग मिळवून दिला.

४.३ युद्ध कैदी आणि मालमत्ता:
दोन्ही बाजूंनी युद्ध कैद्यांची अदलाबदल करणे आणि अमेरिकेतील निष्ठावान ब्रिटिश नागरिकांच्या (Loyalists) मालमत्तेचे प्रश्न सोडवणे यावर सहमती झाली.

V. कराराचे तात्काळ परिणाम (Immediate Consequences of the Treaty)

मुख्य मुद्दा: कराराने त्वरित घडवून आणलेले बदल.

५.१ युद्धविराम:
या करारामुळे दीर्घकाळ चाललेल्या सशस्त्र संघर्षाचा अधिकृतपणे शेवट झाला.

५.२ ब्रिटिश सैन्य माघार:
ब्रिटनने अमेरिकेच्या भूभागातून आपले सैन्य पूर्णपणे काढून घेण्यास सुरुवात केली. 💂

५.३ नवीन सरकारची स्थापना:
अमेरिकेला स्वतःच्या बळावर नवीन प्रजासत्ताक सरकार स्थापन करण्याचा मार्ग मोकळा झाला.

VI. ऐतिहासिक आणि जागतिक महत्त्व (Historical and Global Significance)

मुख्य मुद्दा: जगाच्या इतिहासावर आणि लोकशाहीवर झालेला प्रभाव.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.11.2025-शुक्रवार.
===========================================