वोल्टेयर: ज्ञानयुगाचा प्रखर विचारवंत-1-🇫🇷🧠✍️🔥🗣️

[Atul Kaviraje]

The Birth of Voltaire (1694): Voltaire, one of France's greatest writers and philosophers, was born on November 21, 1694. He was known for his criticism of the French government and the Catholic Church.

वोल्टेयर यांचा जन्म (1694): फ्रान्सचे महान लेखक आणि तत्त्वज्ञ वोल्टेयर यांचा जन्म 21 नोव्हेंबर 1694 रोजी झाला. ते फ्रेंच सरकार आणि कॅथोलिक चर्चावर टीका करण्यासाठी ओळखले जातात.

🖋� ऐतिहासिक मराठी लेख (Lekh) -

वोल्टेयर: ज्ञानयुगाचा प्रखर विचारवंत-

📅 दिनांक: २१ नोव्हेंबर, १६९४
🖋� शीर्षक: वोल्टेयर: स्वातंत्र्य, तर्क आणि टीकेचे प्रतीक
⭐️ इमोजी सारांश (Emoji Saransh): 🇫🇷🧠✍️🔥🗣�

I. परिचय (Parichay)

मुख्य मुद्दा: वोल्टेयर (Voltaire) या महान तत्त्वज्ञांची ओळख.

२१ नोव्हेंबर १६९४ या दिवशी पॅरिस, फ्रान्स येथे एका असामान्य व्यक्तीचा जन्म झाला, ज्याचे नाव फ्रांस्वा-मेरी आरुई (François-Marie Arouet), जो पुढे वोल्टेयर (Voltaire) या नावाने जगभर प्रसिद्ध झाला. 🇫🇷

वोल्टेयर हे फ्रान्सचे केवळ महान लेखक नव्हते, तर ते 'ज्ञानयुगाचे' (The Age of Enlightenment) सर्वात प्रखर आणि प्रभावशाली तत्त्वज्ञ होते.

त्यांनी आपल्या लेखणीतून धार्मिक कट्टरता, राजकीय निरंकुशता आणि सामाजिक अन्याय यावर कठोर टीका केली.

त्यांचा जन्मदिवस हा विचार, तर्क आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याच्या विजयाचा दिवस म्हणून महत्त्वाचा आहे. 🧠

II. ज्ञानयुगाचा संदर्भ (Context of the Age of Enlightenment)

मुख्य मुद्दा: वोल्टेयरच्या विचारधारेसाठी अनुकूल असलेली सामाजिक-राजकीय पार्श्वभूमी.

२.१ ज्ञानयुग (The Enlightenment): १७ व्या आणि १८ व्या शतकात युरोपमध्ये तर्क, विज्ञान आणि व्यक्तीच्या हक्कांवर जोर देणारी ही वैचारिक चळवळ होती.

२.२ फ्रान्समधील परिस्थिती: त्या वेळी फ्रान्समध्ये राजाची निरंकुश सत्ता (Absolute Monarchy) आणि कॅथोलिक चर्चचे (Catholic Church) प्रचंड सामाजिक व राजकीय नियंत्रण होते.

याच वातावरणात वोल्टेयरने आपल्या विचारांची ज्योत पेटवली.

III. वोल्टेयर यांचा जीवनपट आणि लेखन (Voltaire's Life and Writings)

मुख्य मुद्दा: त्यांच्या लेखनाची विविधता आणि संघर्षमय जीवन.

३.१ टोपणनाव (Pseudonym): त्यांचे मूळ नाव 'फ्रांस्वा-मेरी आरुई' असून त्यांनी 'वोल्टेयर' हे टोपणनाव स्वीकारले.

३.२ साहित्याची विविधता: त्यांनी नाटक, कविता, कादंबऱ्या, इतिहास आणि तत्त्वज्ञानात्मक निबंध अशा विविध साहित्य प्रकारांमध्ये लेखन केले.

उदाहरण: त्यांची प्रसिद्ध कादंबरी 'कॅन्डीड' (Candide) (१७५९) ही तत्कालीन सामाजिक आशावादावर आणि धर्मांधतेवर केलेली उपरोधात्मक टीका आहे. 📖

IV. अत्याचाराविरुद्ध लढा (The Fight Against Oppression)

मुख्य मुद्दा: वोल्टेयरच्या टीकेचे प्रमुख लक्ष्य.

४.१ फ्रेंच सरकारवरील टीका: त्यांनी राजाच्या निरंकुश सत्तेवर (Absolutism) आणि उच्च वर्गाच्या विशेषाधिकारांवर कठोर टीका केली.

४.२ कॅथोलिक चर्चवरील टीका: ते धार्मिक कट्टरता (Fanaticism), अंधश्रद्धा आणि चर्चच्या राजकीय हस्तक्षेपाचे विरोधक होते.

'Ecraser l'infâme!' (त्या नीच गोष्टीचा नाश करा!) हे त्यांचे चर्चविरोधी उद्गार प्रसिद्ध आहेत.

संदर्भ: त्यांच्या धारदार लेखनामुळे त्यांना अनेक वेळा तुरुंगवास भोगावा लागला (उदा. बॅस्टील तुरुंग) आणि फ्रान्समधून हद्दपार व्हावे लागले.

V. मुख्य वैचारिक तत्त्वे (Core Philosophical Principles)

मुख्य मुद्दा: वोल्टेयरच्या विचारधारेची तीन मुख्य केंद्रे.

५.१ अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य (Freedom of Speech): ते या तत्त्वाचे खंदे पुरस्कर्ते होते.
त्यांचे प्रसिद्ध वाक्य: "I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it."

५.२ धार्मिक सहिष्णुता (Religious Tolerance): कोणत्याही धर्माने दुसऱ्या धर्मावर किंवा विचारधारेवर जबरदस्ती करू नये, अशी त्यांची भूमिका होती.

५.३ तर्कवाद आणि विज्ञान (Rationalism and Science): त्यांनी अंधश्रद्धेऐवजी तर्क आणि वैज्ञानिक पद्धतीचा अवलंब करण्यास प्रोत्साहन दिले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.11.2025-शुक्रवार.
===========================================