🎓 सुसंस्कारांचे धन (चाणक्य नीती) 🧠 (चाणक्य नीती - अध्याय २, श्लोक १०)🧠📚👨‍

[Atul Kaviraje]

चाणक्य नीति द्वितीय अध्याय -

पुत्राश्च विविधः शीलनियोज्याः सततं बुधः।
नीतिज्ञाः शीलसम्पन्ना भवन्ति कुलपूजिताः ।।१०।।

🎓 सुसंस्कारांचे धन (चाणक्य नीती) 🧠

(चाणक्य नीती - अध्याय २, श्लोक १०)

श्लोक: पुत्राश्च विविधः शीलनियोज्याः सततं बुधः। नीतिज्ञाः शीलसम्पन्ना भवन्ति कुलपूजिताः ।।१०।।

संक्षिप्त अर्थ: बुद्धिमान पालकांनी आपल्या पुत्रांना (अपत्यांना) विविध प्रकारच्या उत्तम नीतीमूल्यांमध्ये नेहमी लावले पाहिजे; कारण नीतीचे ज्ञान आणि उत्तम चारित्र्य असलेलेच लोक आपल्या कुळाचा सन्मान वाढवतात.

दीर्घ मराठी कविता: सुसंस्कारांचे धन

१. पालकांचा धर्म

ऐकावे हे बुद्धिमान पालकांनी नित्य,
पुत्रांना द्यावे शिक्षण, जे नीतीचे सत्य;

अर्थ: (सततं बुधः) बुद्धिमान (ज्ञानी) पालकांनी हे नित्य ध्यानात ठेवावे, की आपल्या मुलांना नीती आणि सत्याचे शिक्षण द्यावे.
फक्त धन, संपत्ती नको, चारित्र्य असावे थोर, संस्कारांचे ठेवावे त्यांच्या जीवनात जोर.
अर्थ: केवळ संपत्तीचा वारसा न देता, मुलांचे चारित्र्य उत्तम असावे यासाठी प्रयत्न करावेत.

🧠📚👨�👩�👧�👦 धर्म 🌟

२. शीलाचे नियोजन

विविध शीलां मध्ये त्यांना करावे नियुक्त,
सद्गुणांच्या मार्गावर सोडावे त्यांना मुक्त;

अर्थ: (पुत्राश्च विविधः शीलनियोज्याः) मुलांना विविध उत्तम सवयी आणि सद्गुणांच्या मार्गावर सतत लावले पाहिजे.
नम्रता, प्रामाणिकपणा, हेच त्यांचे कवच, सत्यमार्गी चालण्याची लावावी गोड सवच.
अर्थ: नम्रता आणि प्रामाणिकपणा यांसारखे सद्गुण त्यांच्यासाठी संरक्षक कवच ठरतील. त्यांना सत्याच्या मार्गावर चालण्याची सवय लावावी.

💖🛠�🌱 सद्गुण ✨

३. शिक्षणाची निरंतरता

शिकवणे हे कार्य नाही, एका दिवसाचे,
सतत चालणे ते, जन्मभर वचनाचे;

अर्थ: (सततं) नीतीचे शिक्षण देणे हे एका दिवसाचे काम नाही, तर ते जन्मभर पाळावे लागणारे कर्तव्य आहे.
प्रत्येक कृतीतून मिळावे, त्यांना धड्याचे सार, उत्तम ते घडवावे, असे पालकांचे भार.
अर्थ: पालकांनी मुलांच्या प्रत्येक लहान-मोठ्या कृतीतून त्यांना योग्य-अयोग्य याचे ज्ञान द्यावे. त्यांना उत्तम व्यक्ती बनवण्याची जबाबदारी पालकांची आहे.

⏰🔄🛣� शिक्षण 🧭

४. नीतीचे ज्ञान

जे झाले नीतिज्ञ आणि शीलसंपन्न पूर्ण,
त्यांचे जीवन होते मग, सुगंधी आणि पूर्ण;

अर्थ: (नीतिज्ञाः शीलसम्पन्ना) ज्यांना नीतीचे ज्ञान झाले आहे आणि जे उत्तम चारित्र्याने युक्त आहेत, त्यांचे जीवन परिपूर्ण आणि सुगंधित होते.
न्याय आणि अन्यायाच्या भेदांना ते जाणती, सत्य-धर्माच्या मार्गावर ते नेहमीच राहती.
अर्थ: असे अपत्ये योग्य आणि अयोग्य यातील फरक ओळखू शकतात आणि ते नेहमी सत्याच्या मार्गावर चालतात.

⚖️👑💎 ज्ञान 💡

५. कुळाचा सन्मान

असे पुत्र, पुत्री जगात, सन्मानाने वावरती,
त्यांच्यामुळेच नावाला, सारे लोक स्मरती;

अर्थ: (भवन्ति कुलपूजिताः) अशी अपत्ये समाजात सन्मानाने वावरतात आणि त्यांच्या कामामुळे लोक त्यांच्या घराण्याचे नाव लक्षात ठेवतात.
कुलपूजित होती ते, त्यांच्या गुणांमुळेच खास, चारित्र्याची उंची त्यांची, वाढवते आपला श्वास.
अर्थ: त्यांना केवळ संपत्तीमुळे नाही, तर त्यांच्या उत्तम गुणांमुळे कुटुंबात आणि समाजात आदर मिळतो. त्यांचे उत्तम चारित्र्यच घराण्याचा सन्मान वाढवते.

🏆🏰💖 सन्मान 💯

६. फळाची गोडी

उत्तम संस्कारांचे गोड फळ हेच आहे,
जग त्यांच्या कार्याची, गाथा नेहमीच पाहे;

अर्थ: उत्तम संस्कारांचे फळ खूप गोड असते. संपूर्ण जग त्यांच्या महान कार्याचा गौरव करते.
धन नसे, पण त्यांचे नाव, जगात उंच गाजे, हाच वारसा खरा, जो न कधीच लाजे.
अर्थ: केवळ भौतिक संपत्तीपेक्षा, त्यांचे उत्तम चारित्र्य आणि कीर्ती जगात श्रेष्ठ ठरते. हाच खरा वारसा आहे.

🍎🥇💫 वारसा 🎁

७. समारोप

चाणक्यांचे बोल हे, जीवनाचा आधार,
संस्कारांचे बीज रुजवा, हाच खरा उपकार;

अर्थ: चाणक्यांचे हे विचार जीवनाचा पाया आहेत. मुलांमध्ये चांगले संस्कार रुजवावेत, हाच त्यांच्यावर केलेला खरा उपकार आहे.
नीतिज्ञ आणि चारित्र्यवान, अपत्ये होतील महान, घराण्याचा सन्मान वाढवतील, करतील कुलपूजन.
अर्थ: नीतीचे ज्ञान आणि उत्तम चारित्र्य असलेली अपत्ये मोठी होऊन आपल्या घराण्याचा सन्मान वाढवतात.
🤝🏡❤️ भविष्य ✨

इमोजी सारांश (Emoji Saransh)
🧠📚👨�👩�👧�👦🌟💖🛠�🌱✨⏰🔄🛣�🧭⚖️👑💎💡🏆🏰💯🍎🥇💫🎁🤝🏡❤️

--अतुल परब
--दिनांक-25.11.2025-मंगळवार.             
===========================================