संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना आणि जागतिक शांततेचा संकल्प-1-🌍🤝

[Atul Kaviraje]

The Founding of the United Nations (1947): On November 25, 1947, the first session of the United Nations General Assembly took place in Paris, France, after its establishment in 1945.

संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना (1947): 25 नोव्हेंबर 1947 रोजी, 1945 मध्ये स्थापना झाल्यानंतर पॅरिस, फ्रान्समध्ये संयुक्त राष्ट्र महासभेचे पहिले सत्र झाले.

संयुक्त राष्ट्र संघाची स्थापना आणि जागतिक शांततेचा संकल्प (इ.स. १९४७)-

🔹 परिचय: जागतिक शांततेचा आधारस्तंभ 🌍🤝

१९४५ मध्ये दुसऱ्या महायुद्धाच्या विध्वंसानंतर (Second World War) जगाला पुन्हा एकदा शांततेच्या मार्गावर आणण्यासाठी एका शक्तिशाली आंतरराष्ट्रीय संघटनेची आवश्यकता होती. याच गरजेतून 'संयुक्त राष्ट्र संघाची' (United Nations) स्थापना झाली. ही केवळ राष्ट्रांची संघटना नव्हती, तर भविष्यातील पिढ्यांना युद्धाच्या संकटातून वाचवण्याचा एक जागतिक संकल्प होता. आपण ज्या २५ नोव्हेंबर १९४७ च्या तारखेचा उल्लेख करतो, तो काळ संयुक्त राष्ट्र संघात अनेक महत्त्वाकांक्षी ठराव आणि निर्णयांसाठी अत्यंत निर्णायक ठरला होता.

🔸 माहितीचा प्रवाह (मराठी Mind Map Chart) - १० प्रमुख मुद्दे

क्र.

मुख्य मुद्दा (Topic)

उप-मुद्दे (Sub-Points)

१

संयुक्त राष्ट्रसंघाची पार्श्वभूमी (१९४५)

अ. महायुद्धाचा अनुभव, ब. लीग ऑफ नेशन्सची अपयशी बाजू, क. सन फ्रान्सिस्को परिषद (Charter स्वीकार).

२

संघाची मुख्य उद्दिष्ट्ये आणि तत्त्वे

अ. जागतिक शांतता व सुरक्षा, ब. मानवी हक्कांचे संरक्षण, क. आंतरराष्ट्रीय कायद्याचा आदर, ड. सदस्य राष्ट्रांचे सार्वभौमत्व.

३

पहिल्या सत्राचे ऐतिहासिक सत्य (लंडन, १९४६)

अ. उद्घाटन (जानेवारी १९४६), ब. ठिकाण: लंडन (पॅरिस नव्हे), क. पहिले कार्य: स्थायी समित्यांची स्थापना.

४

२५ नोव्हेंबर १९४७ चे निर्णायक महत्त्व

अ. पॅलेस्टाईन फाळणी अहवाल (या दिवशी सादर), ब. न्यूयॉर्कमध्ये दुसरे सत्र सुरू, क. इस्रायल-पॅलेस्टाईन वादाची बीजे.

५

पॅरिसमधील पहिले ऐतिहासिक सत्र (१९४८)

अ. पॅरिसमधील पहिले सत्र (तिसरे नियमित सत्र), ब. ठिकाण: पॅले दे शायलॉ, क. मानवी हक्कांच्या जाहीरनाम्याची (UDHR) तयारी.

६

संघाचे प्रमुख घटक आणि रचना

अ. महासभा (General Assembly), ब. सुरक्षा परिषद (Security Council), क. आर्थिक व सामाजिक परिषद (ECOSOC), ड. आंतरराष्ट्रीय न्यायालय.

७

सुरक्षा परिषदेचे विशेष कार्य (Veto Power)

अ. आंतरराष्ट्रीय शांतता राखणे, ब. ५ स्थायी सदस्य आणि त्यांच्या विशेष नकाराधिकाराचे (Veto) विश्लेषण.

८

शांतता आणि सहकार्यातील भूमिका (उदाहरणे)

अ. शांतता रक्षक दल (Peacekeeping Operations), ब. जागतिक आरोग्य संघटना (WHO), क. विकास कार्य (UNDP).

९

आव्हाने, टीका आणि मर्यादा

अ. महासत्तांचे राजकारण, ब. नकाराधिकारामुळे (Veto) निर्णयांवर परिणाम, क. निधीचे प्रश्न.

१०

निष्कर्ष आणि समरोप: भविष्याची दिशा

अ. जागतिक एकीकरणाचे प्रतीक, ब. शाश्वत विकासाचे लक्ष्य (SDGs), क. भविष्यातील आव्हानांसाठी सज्जता.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.11.2025-मंगळवार.
===========================================