आत्महित जाणणारा पुत्र: माता-पित्याचे भाग्य आणि देवाचा आनंद 🙏🙏 💖 👨‍👩‍👧‍👦-1

[Atul Kaviraje]

संत तुकाराम महाराज अभंग गाथा-
अभंग क्र.४

आपुलिया हिता जो असे जागता । धन्य माता पिता तयाचिया ॥१॥

कुळीं कन्यापुत्र होतीं जीं सात्त्विक । तयाचा हरीख वाटे देवा ॥ध्रु.॥

गीता भागवत करिती श्रवण । अखंड चिंतन विठोबाचें ॥२॥

तुका म्हणे मज घडो त्याची सेवा । तरी माझ्या दैवा पार नाहीं ॥३॥

अर्थ:- Tukaram Maharaj Abhang

ज्याला आपल्या हिताची चिंता असते, ज्याला आपले हित कळते त्याचे माय बाप धन्य आहेत.ज्या कुळामधे सात्विक वृत्तीची मूली – मुले जन्माला येतात त्या कुळाविषयी परमेश्वरालादेखिल हरिख वाटतो .अशी सात्विक वृत्तीची मुले गीता-भागवत श्रवण करतात, विठ्ठलाचे अखंड चिंतन करतात .तुकाराम महाराज म्हणतात अश्या लोकांची सेवा माझ्या हातून घडली तर माझ्या सारखा भाग्यवान मीच ठरेल .

संत तुकाराम महाराजांच्या अभंग क्र. ४ वर आधारित सखोल मराठी लेख .. हा अभंग आत्महित, सात्त्विकता आणि भक्तीच्या महत्त्वावर प्रकाश टाकतो.

अभंग क्र. ४ (Tukaram Maharaj Abhang 4)

शीर्षक: आत्महित जाणणारा पुत्र: माता-पित्याचे भाग्य आणि देवाचा आनंद 🙏

ओळी १

आपुलिया हिता जो असे जागता ।
जो मनुष्य स्वतःच्या कल्याणासाठी (आत्मिक उन्नतीसाठी) जागरूक असतो.

सखोल भावार्थ आणि विवेचन: 'आपुलिया हित' म्हणजे स्वतःचे कल्याण किंवा आत्म-कल्याण होय.
तुकारामांच्या मते, जन्माचे खरे हित म्हणजे जन्म-मृत्यूच्या फेऱ्यातून मुक्त होणे आणि परमेश्वराशी एकरूप होणे.
'जागता' म्हणजे सतत जागरूक राहणे, क्षणभंगुर गोष्टींपेक्षा शाश्वत सत्य आणि भगवत्प्राप्तीला महत्त्व देणे.
उदाहरण: शेतकरी पीक वाचवण्यासाठी रात्रंदिवस 'जागता' असतो; तसे सात्त्विक मनुष्य नामस्मरणात 'जागता' राहतो.

ओळी २

धन्य माता पिता तयाचिया ॥१॥
त्याचे माता-पिता धन्य (भाग्यवान) आहेत.

सखोल भावार्थ आणि विवेचन: आत्महित जाणणारा पुत्र लाभल्यास माता-पिता धन्य होतात.
भारतीय संस्कृतीत, पुत्राच्या जन्माचे प्रयोजन वंश वाढवणे नाही, तर कुळाला तारणे मानले जाते.
सात्त्विक संतती स्वतःच्या कल्याणासाठी जागरूक असते, ते पूर्वजांना आणि कुळाला सद्गती प्राप्त करून देते.
उदाहरण: संत तुकाराम किंवा संत ज्ञानेश्वर यांसारख्या संतांची माता-पिता हे आदर्श ठरतात.

ओळी ३

कुळीं कन्यापुत्र होतीं जीं सात्त्विक ।
ज्यांच्या कुळात सात्त्विक (पवित्र आणि सदाचारी) कन्या किंवा पुत्र जन्माला येतात.

सखोल भावार्थ आणि विवेचन: सात्त्विकता म्हणजे सत्य, शुद्धता, शांती आणि चांगले विचारांनी युक्त असणे.
सात्त्विक व्यक्तीचे मन स्वच्छ असते, तो इतरांचे कल्याण पाहतो, आणि त्याचे आचरण धर्माला धरून असते.
तुकाराम येथे 'कन्यापुत्र' असे उल्लेख करून कन्या आणि पुत्र दोघांनाही समान महत्त्व दिले आहे.
उदाहरण: सात्त्विक व्यक्ती घरात असेल, तर त्यांच्या बोलण्यातून कुटुंबाला सकारात्मक संस्कार मिळतात.

ओळी ४

तयाचा हरीख वाटे देवा ॥ध्रु.॥
देवाला (परमेश्वराला) त्याचा विशेष आनंद वाटतो.

सखोल भावार्थ आणि विवेचन: सात्त्विक व्यक्ती स्वतःसाठी नाही, तर जगाच्या कल्याणासाठी प्रयत्न करतो, ते पाहून देवाला आनंद होतो.
देवाला भौतिक संपत्ती नको, भक्ताच्या शुद्ध मनाची आवश्यकता आहे.
सात्त्विक व्यक्ती धर्माचे रक्षण करतात, त्यामुळे देव त्यांच्यावर प्रेम आणि आनंद व्यक्त करतो.
उदाहरण: संत एकनाथांच्या सात्त्विक वृत्तीमुळे समाजाला प्रेमाचा संदेश मिळाला, देवाला त्यांच्या कार्याचा आनंद वाटला.

EMOJI सारांश (SUMMARY EMOJI)

🙏 💖 👨�👩�👧�👦 😇 📖 📚 🕉� ✨

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.11.2025-रविवार.
===========================================