॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥अध्याय पहिला ॥॥ ६ ॥👑🙏📖🧠🎯⚖️⚔️🏹👤💖💡✨🧘‍♂️

[Atul Kaviraje]

॥ ज्ञानेश्वरी भावार्थदीपिका ॥
॥ अथ प्रथमोऽध्यायः – अध्याय पहिला ॥

॥ अर्जुनविषादयोगः ॥

म्हणे अर्जुना आदि पाहीं । हें उचित काय इये ठायीं ।तूं कवण हें कायी । करीत आहासी ॥ ६ ॥

१. कृष्णाची हाक

म्हणे अर्जुना, डोळे उघड, आधी तू पाहतोस काय, हा कोणता क्षण, कोणत्या स्थितीला तू उभा आहेस आज?
मोहाच्या बंधनात, मन झाले का अधीर, कर्तव्याची हाक, तू का विसरलास वीर?
(मराठी अर्थ): श्रीकृष्ण अर्जुनाला सांगतात की, आधी तू विचार कर, तू काय पाहत आहेस.
मोहात तुझे मन का अस्थिर झाले आहे? तू मोठा वीर असून, आपल्या कर्तव्याची जाणीव का विसरलास?

👑🗣�👀😔

२. योग्य-अयोग्य विचार

धर्मयुद्धाचे हे ठिकाण, उचित काय येथे, शस्त्र टाकून शोक करणे, हे योग्य होते?
धैर्याने उभे राहून, लढावे हे खरे, या गंभीर वेळी, भावनेचे का पसरे वारे?
(मराठी अर्थ): हे धर्मयुद्ध आहे, या ठिकाणी तू शोक करणे योग्य आहे का?
खरे तर तू धैर्याने उभे राहून लढायला हवे. अशा गंभीर परिस्थितीत तू भावनिक का झाला आहेस?

⚖️⚔️😭🚫

३. तू कोण, ते जाण

तू कोण आहेस, हे तू विसरलास का? महान क्षत्रियाची ओळख, हरवलीस का?
'धनंजय' नाम तुझे, पराक्रमाची गाथा, हा अयोग्य शोक, कशास वागवी माथा?
(मराठी अर्थ): तू स्वतःची ओळख विसरला आहेस का? तू पराक्रमी क्षत्रिय आहेस.
तुझे नाव 'धनंजय' आहे, जो पराक्रम गाजवतो. तू हा अयोग्य शोक का करत आहेस?

👤🏹👑❓

४. कर्तव्यच्युतीचा दोष

जे करत आहेस तू, ते तुझ्या पदाला न शोभे, शौर्य सोडून, भेकडासारखा का लोभे?
तू धर्मासाठी उभा, देव तुझ्याच साथी, क्षणाचे मोह दूर कर, घे योग्य हाती.
(मराठी अर्थ): तू जे करत आहेस, ते तुझ्या क्षत्रिय पदाला शोभत नाही.
आपले शौर्य सोडून तू भितऱ्यासारखा का वागत आहेस? तू धर्माच्या बाजूने उभा आहेस आणि देव तुझ्यासोबत आहे, म्हणून मोहातून बाहेर ये.

❌💔🔥🙏

५. आत्म-विस्मृतीचा मोह

आत्म-विस्मृतीने झाला, अर्जुनाचा गोंधळ, सत्याचा प्रकाश, होता केवळ जवळ.
माया आणि मोहाचे, तुटले पाहिजे जाळे, कर्तव्यपथावर चालणे, हेच खरे सोहळे.
(मराठी अर्थ): स्वतःची खरी ओळख विसरल्यामुळे अर्जुन गोंधळून गेला आहे, तर सत्य अगदी जवळ आहे.
माया आणि मोहाच्या जाळ्यातून बाहेर पडणे आवश्यक आहे. कर्तव्यमार्गावर चालणे, हाच खरा आनंद आहे.

🧠💡🕸�✨

६. विवेकाचे पाऊल

आधी विवेक आणि मग कृतीचे बंधन, ज्ञानाचे पहिले पाऊल, करावे चिंतन.
कृष्ण-वाक्य हेच, आम्हा आजही आधार, मोहावर विजय, हाच जीवनाचा सार.
(मराठी अर्थ): प्रथम विवेक करावा आणि नंतर कृती करावी. ज्ञानाचे पहिले पाऊल हे चिंतन करणे आहे.
श्रीकृष्णांचे हे वचन आजही आपल्याला आधार देते. मोहावर विजय मिळवणे, हाच जीवनाचा खरा अर्थ आहे.

🧘�♂️💭🔑🎯

७. उपदेशाचा निष्कर्ष

म्हणूनी महाराजांच्या वाणीतून, हे सत्य येई, कर्तव्य सोडून शोक करणे, उचित न होई.
पार्थ तू उठ आता, धर धनुष्याची दोरी, मोह त्यागून लढ, तुझी हीच खरी थोरी.
(मराठी अर्थ): म्हणूनच संत ज्ञानेश्वरांच्या वाणीतून हे सत्य कळते की, आपले कर्तव्य सोडून शोक करणे योग्य नाही.
अर्जुना, तू आता उठ, धनुष्य उचल आणि मोह सोडून लढ; यातच तुझी महानता आहे.

🚩🏹💪💖

🌟 संपूर्ण लेख आणि कवितांचा Emoji सारांश 🌟
👑🙏📖🧠🎯⚖️⚔️🏹👤💖💡✨🧘�♂️

--अतुल परब
--दिनांक-02.12.2025-मंगळवार.
===========================================