४ डिसेंबर १७८३ – जॉर्ज वॉशिंग्टन यांचे कमांडर-इन-चीफ म्हणून राजीनामा:-1-

[Atul Kaviraje]

1783 – George Washington Resigns as Commander-in-Chief: George Washington resigned as Commander-in-Chief of the Continental Army to retire to Mount Vernon, symbolizing the end of the Revolutionary War and the beginning of the new nation.

Marathi Translation: ४ डिसेंबर १७८३ – जॉर्ज वॉशिंग्टन यांचे कमांडर-इन-चीफ म्हणून राजीनामा:-

जॉर्ज वॉशिंग्टन यांनी कॉन्टिनेंटल आर्मीच्या कमांडर-इन-चीफ पदाचा राजीनामा दिला आणि माउंट व्हर्ननमध्ये निवृत्त होण्यासाठी गेले, ज्यामुळे स्वतंत्रता युद्धाचा समारोप झाला आणि नव्या राष्ट्राची सुरूवात झाली.

४ डिसेंबर १७८३ – जॉर्ज वॉशिंग्टन यांचा कमांडर-इन-चीफ पदाचा राजीनामा: लोकशाहीचा सर्वोच्च आदर्श

🎯 इमोजी सारांश (EMOJI SARANSH)

संकल्पना

इमोजी

अर्थ

त्याग

🤝

सत्ता सोडण्याचा महान निर्णय

लोकशाही

🏛�

नागरी नियंत्रणाचा (Civilian Control) पाया

विजयानंतर निवृत्ती

👑➡️🏡

राजा बनण्यास नकार, घरी परतणे

क्रांतीचा समारोप

🎆

स्वातंत्र्ययुद्धाचा औपचारिक शेवट

प्रेरक आदर्श

⭐

अमेरिकेच्या प्रजासत्ताकासाठी एक दीपस्तंभ

१. परिचय (Parichay)

अ. ऐतिहासिक संदर्भ:

घटनेची तारीख: ४ डिसेंबर, १७८३.

स्थळ: ॲनापोलिस, मेरीलँड येथील काँग्रेस हॉल (Congress Hall).

घटनेचे स्वरूप: अमेरिकेच्या स्वातंत्र्ययुद्धाचे नायक आणि कॉन्टिनेंटल आर्मीचे कमांडर-इन-चीफ जॉर्ज वॉशिंग्टन यांनी अमेरिकन काँग्रेससमोर आपल्या पदाचा राजीनामा दिला.

महत्त्व: एका विजयी लष्करी प्रमुखाने स्वेच्छेने सत्ता नागरी प्रशासनाकडे सोपवल्याची ही जगाच्या इतिहासातील अत्यंत दुर्मिळ आणि प्रभावी घटना होती.

ब. अमेरिकेच्या प्रजासत्ताकाचा पाया:
हा राजीनामा केवळ एका पदाचा त्याग नव्हता, तर त्याने अमेरिकेच्या नवीन राष्ट्राला एक स्पष्ट संदेश दिला: अमेरिकेचे भविष्य हे लष्करी हुकूमशाहीऐवजी लोकशाही आणि नागरी नियंत्रणावर (Civilian Control) आधारित असेल.

२. क्रांतीचा औपचारिक समारोप (Conclusion of the Revolution)

अ. युद्धाचा शेवट:

ऑक्टोबर १७८१ मध्ये यॉर्कटाऊनच्या लढाईत निर्णायक विजय मिळवल्यानंतर युद्धाचा शेवट जवळ आला होता.

पॅरिसचा तह (Treaty of Paris - सप्टेंबर १७८३): या तहाने ग्रेट ब्रिटनने अमेरिकेचे स्वातंत्र्य औपचारिकरित्या मान्य केले.

ब. सैन्याचे विघटन:

युद्ध संपल्यानंतर, वॉशिंग्टन यांनी हळूहळू कॉन्टिनेंटल आर्मीचे विघटन (Dissolution) सुरू केले.

४ डिसेंबर १७८३ रोजी, त्यांनी न्यूयॉर्क शहरातील फ्राउन्सच्या टॅव्हर्नमध्ये आपल्या अधिकाऱ्यांशी भावनिक निरोप घेतला. हा राजीनाम्यापूर्वीचा शेवटचा महत्त्वाचा क्षण होता.

[Image of: जॉर्ज वॉशिंग्टन आपल्या अधिकाऱ्यांचा निरोप घेत आहेत.]

३. सत्ता त्यागाचा निर्णय (Washington's Decision to Relinquish Power)

अ. निरंकुश सत्तेची शक्यता:

युद्धातील विजयानंतर, वॉशिंग्टन हे देशातील सर्वात शक्तिशाली आणि लोकप्रिय व्यक्ती होते.

अनेक सैनिकांनी आणि काही राजकारण्यांनी त्यांना 'राजा' किंवा कायमस्वरूपी शासक (Dictator) म्हणून पद स्वीकारण्याची विनंती केली होती.

न्यूबर्ग कट (Newburgh Conspiracy - मार्च १७८३): असंतुष्ट सैन्यांनी वॉशिंग्टनला सत्ता हाती घेण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याचा प्रयत्न केला होता, परंतु वॉशिंग्टन यांनी तो प्रयत्न अत्यंत धैर्याने हाणून पाडला.

ब. लोकशाही मूल्यांवर विश्वास:

वॉशिंग्टन यांचा दृढ विश्वास होता की, ज्या तत्त्वासाठी (लोकशाही, स्वातंत्र्य) हे युद्ध लढले गेले, त्याचे रक्षण करणे आवश्यक आहे.

सत्ता स्वेच्छेने सोडून देणे हाच लोकशाही मूल्यांचा खरा सन्मान आहे, हे त्यांनी सिद्ध केले.

४. ॲनापोलिस येथील राजीनामा सोहळा (The Ceremony at Annapolis)

अ. ऐतिहासिक दृश्य:

२३ डिसेंबर १७८३ रोजी वॉशिंग्टन अमेरिकन काँग्रेससमोर (तेव्हाची Confederal Congress) उपस्थित झाले.

त्यांनी आपले कमांडर-इन-चीफ पदाचे कमिशन पत्र आणि शस्त्रे काँग्रेसचे अध्यक्ष थॉमस मिफ्लिन यांच्याकडे सुपूर्द केली.

ब. वॉशिंग्टन यांचे भाषण:

त्यांचे भाषण संक्षिप्त, विनम्र आणि प्रभावी होते.

त्यांनी स्वातंत्र्य मिळवल्याबद्दल देवाचे आभार मानले आणि काँग्रेसला देशाच्या भविष्यातील जबाबदारी सोपवली.

त्यांच्या भाषणातील महत्त्वाचे वाक्य: "मी माझ्या कार्याची पूर्तता केली आहे आणि आता मी मोठ्या राष्ट्रीय परिषदेच्या हाती ती जबाबदारी परत करतो, ज्यांच्या आदेशावरून मी ती स्वीकारली होती."

५. 'सिंसेन्नॅटस'चा आदर्श (The Cincinnatus Analogy)

अ. रोमन नायकाशी तुलना:

प्राचीन रोममध्ये ल्यूसिअस क्विंटियस सिंसेन्नॅटस (Lucius Quinctius Cincinnatus) नावाचा एक नागरिक होता, ज्याने कृषी जीवनातून उठून रोमन सैन्याचे नेतृत्व केले, शत्रूंना पराभूत केले आणि त्यानंतर लगेचच आपल्या शेतात परतला.

त्याने राजा किंवा शासक बनण्याची संधी नाकारली.

ब. वॉशिंग्टन – आधुनिक सिंसेन्नॅटस:

वॉशिंग्टन यांच्या राजीनाम्याने त्यांना तत्काळ 'आधुनिक सिंसेन्नॅटस' म्हणून ओळख मिळाली.

या उपमेने अमेरिकेच्या नेतृत्वाच्या चारित्र्याचा आदर्श घालून दिला – सत्ता हडपणारा नाही, तर जनतेचा सेवक.

[Image of: सिंसेन्नॅटस आणि वॉशिंग्टन यांचे तुलनात्मक चित्र.]

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.12.2025-गुरुवार.
===========================================