🙏 ॥ संत तुकाराम महाराजांचा अभंग क्र. १३ ॥-1-🙏👑⚖️🔗🔄🕊️🐘🐜❤️🧬💫🕉️

[Atul Kaviraje]

संत तुकाराम महाराज अभंग गाथा-
अभंग क्र.१३
धर्माची तूं मूर्ती । पाप पुण्य तुझे हातीं ॥१॥

मज सोडवीं दातारा । कर्मापासूनि दुस्तरा ॥ध्रु.॥

करिसी अंगीकार । तरी काय माझा भार ॥२॥

जिवींच्या जीवना । तुका म्हणे नारायणा ॥३॥

अर्थ:- Tukaram Maharaj Abhang

हे परमेश्वरा, तू प्रत्यक्ष धर्माची मूर्ति आहेस, पाप-पूण्य घडवुन आणणे हे सर्वस्व तुमच्या हाती आहे .

या प्रपंच्यातील कर्मापासून माझी सोडवणुक करा .हे परमेश्वरा, माझा स्वीकार केल्याने तुम्हाला माझा भार होईल काय तुकाराम महाराज म्हणतात जीवाचे जीवन असलेल्या नारायणा मी तुला विनंती करीत आहे .

🙏 ॥ संत तुकाराम महाराजांचा अभंग क्र. १३ ॥ – सखोल भावार्थ आणि विवेचन 📿

मराठी लेख: अभंग क्र. १३ चा सखोल भावार्थ आणि विवेचन

अभंग:
धर्माची तूं मूर्ती । पाप पुण्य तुझे हातीं ॥१॥ मज सोडवीं दातारा । कर्मापासूनि दुस्तरा ॥ध्रु.॥ करिसी अंगीकार । तरी काय माझा भार ॥२॥ जिवींच्या जीवना । तुका म्हणे नारायणा ॥३॥

॥ आरंभ (Introduction) ॥
जगद्गुरू संत तुकाराम महाराजांच्या अभंगांमध्ये परमेश्वरावरील निस्सीम भक्ती, जीवनविषयक तत्त्वज्ञान आणि मोक्षप्राप्तीची तीव्र तळमळ आढळते. प्रस्तुत अभंग क्रमांक १३ मध्ये, महाराज विठ्ठलाला (नारायणाला) 'धर्माची मूर्ती' मानून, त्याला भक्ताचा तारणहार म्हणून आळवतात. या अभंगातून मानवी जीवनातील कर्मबंधनातून मुक्ती मिळवण्याची आर्त विनंती व्यक्त होते. तुकाराम महाराज स्पष्ट करतात की, एकदा देवाने अंगीकार केल्यास, भक्ताचा भार देवासाठी काहीच नसतो.

प्रत्येक ओळीचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन (Pratyek OLICHA Arth ani Vistrut Vivechan)

१. धर्माची तूं मूर्ती । पाप पुण्य तुझे हातीं ॥१॥
अर्थ: हे देवा (नारायणा), तू स्वतः धर्माची साक्षात मूर्ती आहेस आणि पाप-पुण्य या दोहोंचे नियंत्रण तुझ्या हाती आहे.

विवेचन:

धर्माची मूर्ती: तुकाराम महाराज विठ्ठलाला न्याय, सत्य आणि नीती याचे अंतिम स्वरूप मानतात. देव हा कोणत्याही नियमापेक्षा मोठा आहे आणि तोच धर्माचे मूळ तत्त्व आहे.

पाप-पुण्य तुझे हातीं: याचा अर्थ असा नाही की देव कोणाला पापी किंवा पुण्यवान करतो. याचा अर्थ असा की, कर्माचे फळ देण्याची व्यवस्था (कर्मफलदाता) आणि त्या कर्मांचे नियमन करण्याची शक्ती (नियमन) केवळ परमेश्वराकडे आहे. जीवाचे संचित आणि प्रारब्ध यावर त्याचे नियंत्रण आहे.

उदाहरण: न्यायाधीश जसा कायद्याचे मूर्त रूप असतो आणि शिक्षा-बक्षीस देण्याचा अंतिम अधिकार ठेवतो, तसा देव कर्माचे नियमन करणारा आहे.

(Emoji: ⚖️👑🙏)

२. मज सोडवीं दातारा । कर्मापासूनि दुस्तरा ॥ध्रु.॥
अर्थ: हे दातारा (दान देणाऱ्या), मला या दुस्तर (अतिशय कठीण) असलेल्या कर्मबंधनातून मुक्त कर.

विवेचन:

ध्रुवपद (ध्रु.): हे अभंगाचे मध्यवर्ती आणि मुख्य सार आहे. तुकाराम महाराजांची खरी मागणी मोक्षाची आहे, जी कर्मबंधनातून मुक्ती मिळाल्यावरच शक्य आहे. 'कर्म' म्हणजे फक्त कृती नाही, तर कर्मफळ आणि त्याचे बंधन होय.

दुस्तर कर्मापासून: कर्माचे बंधन तोडणे अत्यंत कठीण आहे, कारण एक कर्म दुसऱ्या कर्माला जन्म देते (कर्मचक्र). हे चक्र केवळ भगवंताच्या कृपेनेच थांबवता येते.

दातारा: परमेश्वर हा कृपाळू आणि दानशूर आहे. त्याला केवळ मुक्तीचे दान मागितले आहे.

उदाहरण: मनुष्य जन्माला येतो, कर्म करतो आणि पुन्हा जन्म घेतो (जन्म-मृत्यूचे चक्र). या दुस्तर चक्रातून केवळ देवाचा कृपाप्रसादच मुक्त करू शकतो.

(Emoji: 🔗🔄🕊�)

(Emoji Summary for Lekh) 🙏👑⚖️🔗🔄🕊�🐘🐜❤️🧬💫🕉�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.12.2025-सोमवार.
===========================================