दिन-विशेष-लेख-मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन-E

[Atul Kaviraje]

                                    "दिन-विशेष-लेख"
                               "मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन"
                              -------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-25.06.2023-रविवार आहे. २५ जून हा दिवस "मोझांबिकचा स्वातंत्र्य दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     20 व्या शतकाच्या सुरूवातीस पोर्तुगीजांनी मोझांबिक कंपनी , झाम्बेझिया कंपनी आणि नियासा कंपनी सारख्या मोठ्या खाजगी कंपन्यांकडे मोझांबिकचा बराचसा प्रशासन हलवला होता, ज्यांचे नियंत्रण आणि वित्तपुरवठा मुख्यतः सोलोमन जोएल सारख्या ब्रिटीश फायनान्सर्सने केला होता , ज्याने रेल्वेमार्ग स्थापित केले. त्यांच्या शेजारच्या वसाहती (दक्षिण आफ्रिका आणि रोडेशिया ). जरी मोझांबिकमध्ये गुलामगिरी कायदेशीररित्या संपुष्टात आली असली तरी, 19व्या शतकाच्या शेवटी चार्टर्ड कंपन्यांनी सक्तीचे कामगार धोरण लागू केले आणि जवळच्या ब्रिटीश वसाहती आणि दक्षिण आफ्रिकेतील खाणी आणि वृक्षारोपणांना स्वस्त-अनेकदा जबरदस्तीने-आफ्रिकन मजुरांचा पुरवठा केला . झांबेझिया कंपनी, सर्वात फायदेशीर चार्टर्ड कंपनीने अनेक लहान प्रझीरो होल्डिंग्स ताब्यात घेतल्या आणि तिच्या मालमत्तेचे संरक्षण करण्यासाठी लष्करी चौक्या स्थापन केल्या. चार्टर्ड कंपन्यांनी सध्याच्या झिम्बाब्वेला मोझांबिकन बंदर बेराशी जोडणारा रेल्वेमार्गासह त्यांचा माल बाजारात आणण्यासाठी रस्ते आणि बंदरे बांधली .

     त्यांच्या असमाधानकारक कामगिरीमुळे आणि ऑलिव्हेरा सालाझारच्या कॉर्पोरेटिस्ट एस्टाडो नोवो राजवटीत , पोर्तुगीज साम्राज्याच्या अर्थव्यवस्थेवर मजबूत पोर्तुगीज नियंत्रणाकडे वळल्यामुळे , कंपन्यांच्या सवलती संपुष्टात आल्यावर त्यांचे नूतनीकरण झाले नाही. 1942 मध्ये मोझांबिक कंपनीसोबत असेच घडले होते, जी तथापि, कॉर्पोरेशन म्हणून कृषी आणि व्यावसायिक क्षेत्रात कार्यरत राहिली आणि 1929 मध्ये निआसा कंपनीची सवलत संपुष्टात आल्याने आधीच घडले होते. 1951 मध्ये, आफ्रिकेतील पोर्तुगीज परदेशी वसाहतींना पोर्तुगालचे ओव्हरसीज प्रोव्हिन्स असे नाव देण्यात आले.

     16 जून 1960 च्या मुएडा हत्याकांडामुळे माकोंडे आंदोलकांचा मृत्यू झाला , ज्यामुळे मोझांबिकच्या पोर्तुगीज राजवटीपासून स्वातंत्र्याचा लढा चिघळला.

--विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोश
---------------------------

                      (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-en.विकिपीडिया.ऑर्ग)
                     ---------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-25.06.2023-रविवार.
=========================================