II गुरुपौर्णिमा II-लेख-6-B

[Atul Kaviraje]

                                    II गुरुपौर्णिमा II
                                   ----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-०३.०७.२०२३-सोमवार आहे. आज "गुरुपौर्णिमा" आहे. वर्षभरात १२ किंवा १३ पौर्णिमा येतात त्यापैंकी आषाढात येणारी पौर्णिमा गुरुंच्या स्मृतीत समर्पित केली जाते याच पौर्णिमेला गुरुपौर्णिमा म्हणतात. गुरुपौर्णिमेला व्यासपौर्णिमा असेही म्हणतात. ज्यांनी महाभारत, पुराणे लिहिली, त्या व्यासमुनींना वंदन करण्याचा, त्यांची पूजा करण्याचा हा मंगलदिन. आषाढ महिन्याच्या पौर्णिमेला गुरु पौर्णिमा म्हणतात. या दिवशी गुरुची पुजा केली जाते. आपल्या जीवनाला नवे, योग्य वळण देणाऱ्या गुरूजनांविषयी कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा हा दिवस असतो. जे आपले जीवन अंधारातून प्रकाशाकडे घेऊन जातात त्यांचे पूजन या दिवशी लोक फार श्रद्धने करतात. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व भाऊ-बहीण, कवी-कवयित्रींना गुरु-पौर्णिमेच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया गुरु-पौर्णिमेवर काही महत्त्वाचे माहितीपूर्ण लेख.

                गुरु पौर्णिमा 2023 वैशिष्ट्ये--

     गुरुपौर्णिमा संपूर्ण भारतभर महत्वपूर्ण परंपरा, प्रथा आणि  श्रध्दा यांच्या आधारावर मोठ्या प्रमाणात साजरी केली जाते. गुरुपौर्णिमा आणि आपल्या संस्कृतीत तिचे महत्त्व याबद्दल काही वैशिष्ट्ये येथे आहेत:--

गुरुपौर्णिमा केवळ भारत आणि नेपाळमध्येच नव्हे तर तिबेट, भूतान आणि बौद्ध धर्माची मजबूत उपस्थिती असलेल्या इतर देशांमध्येही साजरी केली जाते.

गुरुपौर्णिमेचा उत्सव हा केवळ अध्यात्मिक गुरूंपुरता मर्यादित नाही तर एखाद्याच्या जीवनावर लक्षणीय प्रभाव टाकणाऱ्या शैक्षणिक आणि व्यावसायिक मार्गदर्शकांचाही त्यात समावेश असू शकतो.

कोणताही नवीन प्रयत्न सुरू करण्यासाठी किंवा जीवनाचा नवीन टप्पा सुरू करण्यासाठी हा दिवस अतिशय शुभ मानला जातो कारण गुरूंच्या आशीर्वादाने यश आणि समृद्धी मिळते असे मानले जाते.

भारताच्या काही भागांमध्ये, गुरु पौर्णिमेला व्यास पौर्णिमा म्हणून देखील ओळखले जाते कारण ही महाभारताचे लेखक वेद व्यास यांची जयंती असल्याचे मानले जाते.

गुरुपौर्णिमेला, भक्त अनेकदा त्यांच्या गुरूंना विशेष पूजा (पूजा) करतात, ज्यामध्ये फुले, फळे, मिठाई आणि इतर अर्पणांचा समावेश असू शकतो.

काही आश्रम आणि आध्यात्मिक केंद्रांमध्ये. गुरु पौर्णिमा हा तीन दिवसांचा कार्यक्रम म्हणून साजरा केला जातो ज्यामध्ये जप, ध्यान आणि आध्यात्मिक प्रवचनांचा समावेश होतो.

गुरुपौर्णिमा हा उत्सव केवळ हिंदू धर्मापुरता मर्यादित नाही. तर जैन धर्मातही साजरा केला जातो जिथे तो गुरु महिमा पर्व म्हणून ओळखला जातो.

गुरुपौर्णिमा हा आत्मनिरीक्षण आणि आत्मचिंतनाचा काळ मानला जातो. असा विश्वास आहे की कोणीही त्यांच्या गुरूंच्या शिकवणीशी सखोल स्तरावर जोडू शकतो.

भारताच्या काही भागात गुरु वंदनम नावाचे पारंपारिक नृत्य करून गुरुपौर्णिमा साजरी केली जाते. जिथे भक्त नृत्य आणि संगीताद्वारे आपल्या गुरूंना वंदन करतात.

गुरुपौर्णिमेचा उत्सव हा हजारो वर्षांपासून भारतीय परंपरेचा भाग आहे. आणि गुरु-शिष्य नात्याचे महत्त्व सांगणारा एक महत्त्वाचा सांस्कृतिक कार्यक्रम आहे.

                   निष्कर्ष--

     गुरु पौर्णिमा हा उत्सव, कृतज्ञता आणि चिंतनाचा दिवस आहे. गुरु-शिष्य नात्याचे महत्त्व सांगण्याचा हा दिवस आहे. आणि गुरु शिष्याला जे ज्ञान आणि बुद्धी देतात ते स्वीकारण्याचा हा दिवस आपल्याला शिक्षणाचे महत्त्व आणि आपले जीवन घडवण्यात शिक्षकांच्या भूमिकेची आठवण करून देतो. आपल्या स्वतःच्या वैयक्तिक प्रगतीवर आणि आपल्या गुरूंकडून आपल्याला मिळालेल्या शिकवणीवर चिंतन करण्याचा हा दिवस आहे. गुरुपौर्णिमा ही आपल्या गुरूंकडून ज्ञान आणि मार्गदर्शन मिळविण्याच्या आपल्या वचनबद्धतेचे नूतनीकरण करण्याची वेळ आहे.

     शेवटी, गुरुपौर्णिमा हा भारतीय परंपरेच्या केंद्रस्थानी असलेल्या गुरु-शिष्य नात्याचा उत्सव आहे. हा एक दिवस आहे जेव्हा आपण आपल्या गुरूंप्रती कृतज्ञता व्यक्त करतो. आणि आपले जीवन घडवण्यात शिक्षकांच्या भूमिकेचा आदर करतो. तर चला आपण गुरुपौर्णिमा साजरी करूया आणि आपल्या गुरूंच्या शिकवणुकीचे स्मरण करूया. आणि त्यांच्या ज्ञान, करुणा आणि सेवेच्या आदर्शांनुसार जगण्याचा प्रयत्न करूया.

--महायोजना
-----------

                         (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-महायोजना.इन)
                        ---------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-03.07.2023-सोमवार. 
=========================================