दिन-विशेष-लेख-पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन-G

[Atul Kaviraje]

                                   "दिन-विशेष-लेख"
                              "पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन"
                             -------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक- 14.08.2023-सोमवार आहे.  १४ ऑगस्ट-हा दिवस "पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

          सरकारी आदेश आणि दस्ताऐवजांमध्ये स्वातंत्र्य दिनाचा उल्लेख--

     पाकिस्तान सरकारचं पहिलं राजपत्रही 15 ऑगस्ट 1947ला प्रकाशित करण्यात आलं. त्यात पाकिस्तानचे गव्हर्नर जनरल म्हणून मोहम्मद अली जिन्ना यांची नियुक्ती आणि पदभार स्वीकारल्याची घोषणा होती. त्याच दिवशी लाहोर हायकोर्टाचे मुख्य न्यायमूर्ती अब्दुल रशीद यांनी जिन्ना यांना गव्हर्नर जनरल पदाची शपथ दिली. लियाकत अली खान यांच्या नेतृत्वाखाली पाकिस्तानच्या पहिल्या मंत्रिमंडळानेही त्याच दिवशी शपथ घेतली.

     हे सगळे दस्ताऐवज आणि घटना पाहिल्या की हे सिद्ध होतं, पाकिस्तान 14 ऑगस्ट 1947 नाही तर 15 ऑगस्ट 1947ला अस्तित्वात आला.

     पाकिस्तानच्या स्थापने नंतर पहिल्या वर्षी या तारखेचा कुठलाही घोळ नव्हता.

     इतकंच कशाला, 19 डिसेंबर 1947च्या दिवशी पाकिस्तानच्या गृह मंत्रालयाने 17/47 सदरात जे पत्र जारी केलंय, त्यात 1948 मध्ये येणाऱ्या सरकारी सुट्ट्यांची यादी आहे. आणि यात 1948 सालासाठी पाकिस्तान दिवसाची सुटी 15 ऑगस्ट 1948 या तारखे पुढे लिहिण्यात आली आहे.

     हे पत्र इस्लामाबादच्या नॅशनल डॉक्युमेंटेशन सेंटरमध्ये बघायला मिळतं.

     1948च्या पहिल्या तिमाहीत पाकिस्तानच्या टपाल विभागाने पाकिस्तानच्या सुरुवातीच्या काळातल्या टपाल तिकिटांचं डिझायनिंग सुरू केलं. चार टपाल तिकिटांचा हा संच होता. यातील तीन तिकिटं के. रशीदुद्दिन आणि महम्मद लतिफ यांनी संयुक्तपणे तयार केली होती. चौथं तिकीट देशातील कलाकार रहमत चुगताई यांनी बनवलं होतं.

     ही टपाल तिकिटं ब्रिटिश प्रिंटिंग प्रेस मेसर्स टॉमस डी लारो यांनी छापली. आणि 9 जुलै 1948 ला त्यांची विक्री सुरू झाली.

     या तिकिटांवर पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन 15 ऑगस्ट 1947 असल्याचं लिहिलं आहे. याचाच अर्थ असा की, या तिकिटांचं डिझायनिंग झालं, छपाईसाठी ती लंडनला गेली तोपर्यंत पाकिस्तानला 15 ऑगस्ट 1947ला स्वातंत्र्य मिळालं यावर सरकारी एकमत होतं.

              सत्य शोधनासाठी दस्ताऐवजांची पडताळणी--

     मग पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन 15 ऑगस्ट वरून 14 ऑगस्ट कसा झाला? हे शोधून काढण्यासाठी आम्ही इस्लामाबादच्या नॅशनल डॉक्युमेंटेशन सेंटरमधील कॅबिनेट कक्ष गाठला.

--अकील अब्बास जाफरी
--इतिहासकार, संशोधक
----------------------

                         (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-bbc.कॉम)
                        ------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-14.08.2023-सोमवार.
=========================================