दिन-विशेष-लेख-पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन-I

[Atul Kaviraje]

                                  "दिन-विशेष-लेख"
                             "पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन"
                            -------------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक- 14.08.2023-सोमवार आहे.  १४ ऑगस्ट-हा दिवस "पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन" म्हणूनही ओळखला जातो. वाचूया, तर या दिवसाचे महत्त्व, आजच्या या "दिन-विशेष-लेख" या शीर्षकI-अंतर्गत.

     याचविषयी आणखी एक आदेश फाईलीत पाहायला मिळतो. पाकिस्तान सरकारचे सहाय्यक सचिव महम्मद मुख्तार यांची स्वाक्षरी त्यावर आहे. या आदेशाचा क्रमांक आहे 15/2/48. आधीचाच निर्णय यात नव्याने कळवण्यात आलाय.

     त्याचबरोबर ही सूचनाही आहे की, पाकिस्तान सरकारचा हा निर्णय मंत्रालय, सगळे सरकारी विभाग, मंत्रिमंडळ सचिव, संविधान सभा, कायद-ए-आझम यांचे स्वीय आणि सैन्य सचिव, अकाऊंटन्ट जनरल, पाकिस्तानचे महसूल आणि ऑडिटर जनरल, तसंच पाकिस्तानातील भारतीय दूतावासालाही कळवला जावा.

     या फाईलीत पुढचा आदेश 14 जुलै 1948 या दिवशीचा आहे. याचा डीओ क्रमांक आहे CB/48/398. या आदेशात शुजात उस्मान अली यांनी गृह मंत्रालयाचे उप सचिव खान बहादूर सय्यद अहमद अली यांना संबोधित करून उपरोक्त आदेशाची कल्पना दिली आहे.

     मंत्रिमंडळाच्या या निर्णयाची अंमलबजावणी झाली. आणि संपूर्ण पाकिस्तानात पहिला स्वातंत्र्य दिन समारंभ 14 ऑगस्ट 1948 ला साजरा करण्यात आला.

     तरीही आघाडीचं वर्तमानपत्र डॉनने स्वातंत्र्य दिनाची वर्षपूर्ती 14 ऑगस्ट नाही तर 15 ऑगस्टलाच साजरी केली. त्यांनी त्या निमित्ताने 15 ऑगस्टला 100 पानांचा एक विशेषांक प्रकाशित केला. याचं एक कारण असंही असू शकतं की, 15 ऑगस्ट 1948ला रविवार होता. आणि हा दिवस विशेषांकासाठी योग्य आहे.

     15 ऑगस्ट ऐवजी 14 ऑगस्टला पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन साजरा करण्याची प्रथा आजही अव्याहत सुरू आहे. आणि हळूहळू लोकांची अशी समजूत झाली की पाकिस्तानला स्वातंत्र्यच 15 ऑगस्टला नाही तर 14 ऑगस्टला मिळालं.

     आपण आतापर्यंत जी कागदपत्रं बघितली त्यातून एक सिद्ध होतं की, पाकिस्तानच्या पहिल्या मंत्रिमंडळाने पाकिस्तानच्या स्वातंत्र्याचा इतिहास किंवा तारीख नाही बदलली.

     त्यांनी एवढाच निर्णय घेतला की, स्वातंत्र्य दिवस 15 ऑगस्ट नाही तर 14 ऑगस्टला साजरा करायचा. आणि या शिफारशीला बॅरिस्टर जिन्ना यांचंही समर्थन होतं.

     आम्हाला खात्री आहे की, आम्ही केलेलं हे संशोधन आणि प्रकाशित केलेला लेख बघूनही पाकिस्तानच्या स्वातंत्र्य दिनाच्या इतिहासात सरकार दफ्तरी काही बदल होणार नाही.

     पण, ही गोष्ट नाकारताही येणार नाही की, पाकिस्तान स्वातंत्र्य दिवस 14 ऑगस्ट नाही तर 15 ऑगस्ट आहे. त्या दिवशी मुस्लीम दिनदर्शिकेनुसार, रमझान महिन्याचा 27वा दिवस होता. आणि तो अलविदा जुम्मा म्हणजे रमझानचा शेवटचा शुक्रवार होता.

--अकील अब्बास जाफरी
--इतिहासकार, संशोधक
----------------------

                        (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-bbc.कॉम)
                       ------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-14.08.2023-सोमवार.
=========================================