भारताचा स्वातंत्र्य दिवस-लेख-2

[Atul Kaviraje]

                                "भारताचा स्वातंत्र्य दिवस"
                               -----------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-१५.०८.२०२३ आहे. आज "भारताचा स्वातंत्र्य दिवस" आहे. पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी दिल्लीतल्या लाल किल्ल्यावरून १५ ऑगस्ट १९४७ ला तिरंगा ध्वज फडकवला. त्यानंतर १५ ऑगस्ट १९४७ या दिवशी भारताचा स्वातंत्र्य दिन साजरा करण्याची प्रथा सुरू झाली. आपल्या देशाला स्वातंत्र्य मिळून आता ७५ वर्षे पूर्ण झाली आहेत. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला स्वतंत्र राष्ट्र म्हणून मान्यता मिळाली. या मान्यतेसाठी देशाच्या सेनानींनी सर्वस्वाचा त्याग केला आहे. स्वातंत्र्याचा हा उत्सव प्रत्येक घरात आणि प्रत्येक संस्थेत दिसत असला, तरी राष्ट्रीय स्तरावर हा कार्यक्रम दिल्लीच्या लाल किल्ल्यावर आयोजित केला जातो. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व बंधू-भगिनी कवी-कवयित्रींना १५ ऑगस्टच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया काही महत्त्वाचे लेख.

             स्वतंत्र भारत--

26 जानेवारी 1950 रोजी स्वतंत्र भारत प्रजासत्ताक झाला.

बाबासाहेब आंबेडकरांनी भारतीय संविधानाचा मसुदा तयार करण्यात मोलाचा वाटा उचलला होता.

भारतीय प्रजासत्ताकाचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू आणि पहिले राष्ट्रपती राजेंद्र प्रसाद होते.

रवींद्रनाथ टागोर यांनी व्यक्त केले, जन गण मनाने लिहिलेले भारताचे राष्ट्रगीत आहे.

पण बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय आणि लिखित वंदे मातरम हे राष्ट्रीय गीत म्हणून ठरवले गेले.

            स्वातंत्र्य दिन उत्सव--

भारतात स्वातंत्र्य दिन सर्वत्र सार्वजनिक सुट्टी आहे. सर्व शाळा, महाविद्यालये आणि कार्यालयांमध्ये ध्वजारोहण आणि ध्वजारोहण आहे.

भारताचे पंतप्रधान दरवर्षी भाषण देतात या दिवशी भारताचे पंतप्रधान लाल किल्ल्यावर ध्वज फडकवतात आणि भाषण देतात.

त्यादिवशी, देशभक्तीची गाणी, कार्यक्रम आणि चित्रपट बहुतेक रेडिओ स्टेशनवर तसेच दूरदर्शनवर चालवले जातात.

          स्वातंत्र्य दिनाच्या इतर महत्वाच्या गोष्टी--

नोबेल पारितोषिक विजेते रवींद्रनाथ टागोर यांनी 1911 मध्ये रचलेल्या 'भारतो भाग्यो बिधाता' या गाण्याचे नाव 'जन गण मन' असे ठेवण्यात आले आणि 24 जानेवारी 1950 रोजी भारतीय संविधान सभेने राष्ट्रगीत म्हणून स्वीकारले.

लाल, पिवळा आणि हिरव्या तीन आडव्या पट्ट्या असलेला भारतीय राष्ट्रध्वज 7 ऑगस्ट 1906 रोजी कोलकाताच्या पारसी बागान स्क्वेअरवर फडकवण्यात आला.

भारताच्या सध्याच्या राष्ट्रध्वजाचे पहिले रूप 1921 मध्ये स्वातंत्र्य सेनानी पिंगली वेंकयाने डिझाइन केले होते.

भगवा, पांढरा आणि हिरवा रंग आणि मध्यभागी अशोक चक्र असलेला वर्तमान ध्वज अधिकृतपणे 22 जुलै 1947 रोजी स्वीकारण्यात आला आणि 15 ऑगस्ट 1947रोजी फडकवण्यात आला.

भारतासह इतर पाच देश 15 ऑगस्ट रोजी स्वातंत्र्य साजरे करतात. ते आहेत बहरीन, उत्तर कोरिया, दक्षिण कोरिया, कॉंगो प्रजासत्ताक आणि लिकटेंस्टाईन.

भारतीय ध्वज राष्ट्रात फक्त एकाच ठिकाणाहून तयार आणि पुरवला जातो. कर्नाटकातील धारवाड येथे असलेल्या कर्नाटक खादी ग्रामोद्योग संयुक्त संघाला (केकेजीएसएस) भारतीय राष्ट्रीय ध्वजाचे उत्पादन आणि पुरवठा करण्याचा अधिकार आहे.

ब्यूरो ऑफ इंडियन स्टँडर्ड्स (बीआयएस) नुसार, ध्वज केवळ हाताने कातलेल्या आणि हाताने विणलेल्या कापूस खादीच्या वाफिंगसह तयार केला जातो.

भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरही गोवा अजूनही पोर्तुगीज वसाहत होती. भारतीय लष्कराने हे फक्त 1961 मध्ये भारताशी जोडले होते. अशा प्रकारे, गोवा हे भारतीय प्रदेशात सामील होणारे शेवटचे राज्य होते.

यावर विश्वास ठेवणे कठीण आहे, परंतु महात्मा गांधी पहिल्या स्वातंत्र्यदिनाच्या उत्सवाचा भाग नव्हते.

लॉर्ड माऊंटबॅटन यांना भारत आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांच्या स्वातंत्र्य दिनाला उपस्थित राहणे भाग पडले, म्हणूनच त्यांनी 14 ऑगस्टला पाकिस्तानचा स्वातंत्र्य दिन पुढे आणला.

भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातील सीमा ब्रिटिश वकील सर सिरिल रॅडक्लिफ यांनी रेखाटली होती.

            FAQ on Independence day--

--स्वातंत्र्य दिन कधी पासून मनवला जातो
--15 ऑगस्ट 1947

--वंदे मातरम हे राष्ट्रगीत कोणी लिहिले
--बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय

--जनगणमन हे राष्ट्रगीत कोणी लिहिले
--रवींद्रनाथ टागोर

--15 ऑगस्ट रोजी आपण काय साजरा करतो?
--स्वातंत्र्य दिन उत्सव

--स्वातंत्र्यदिनाचे महत्त्व काय आहे?
--15 ऑगस्ट 1947 रोजी भारतातील ब्रिटिश राजवटीच्या समाप्तीची तरतूद केली आणि भारत आणि पाकिस्तानच्या विभाजनाने भारत एक स्वतंत्र राष्ट्र बनला.

--रितेश
-------
                       (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-मराठीसुचक.कॉम)
                      ------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-15.08.2023-मंगळवार.
=========================================