पारशी नूतन वर्ष-पतेती-लेख-3

[Atul Kaviraje]

                               "पारशी नूतन वर्ष-पतेती"
                              ----------------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-१६.०८.२०२३-बुधवार आहे. आज "पारशी नूतन वर्ष-पतेती" आहे. महाराष्ट्रात हा दिवस 'पतेती' म्हणून हा दिवस साजरा करण्यात येतो. नवरोज हा दिवस पारशी समुदायासाठी अत्यंत महत्वाचा असून आजचा दिवस मोठ्या उत्साहाने साजरा करण्यात येतो. या दिवशी लोक नवीन कपडे घालतात, मंदिरात जातात, घरात मिठाई आणि पदार्थ बनवतात आणि लोक एकमेकांना भेटवस्तू देऊन आनंद साजरा करतात. पारशी समाजाचे लोक मंदिरातील अग्नीला साक्षी मानतात आणि स्वतःसाठी आणि आपल्या कुटुंबासाठी सुख, शांती आणि समृद्धीची प्रार्थना करतात आणि गरिबांना दान देखील करतात. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व पारशी बंधू-भगिनीस पतेतीच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया पतेतीचे काही महत्त्वपूर्ण लेख.

     वसंत ऋतूच्या विषुववृत्ताप्रमाणे, नौरोझ हा उत्तर गोलार्धात वसंत ऋतूची सुरुवात म्हणून चिन्हांकित करतो ,अधिक चांगला स्त्रोत आवश्यक आहे ] म्हणजे ज्या क्षणी सूर्य खगोलीय विषुववृत्त ओलांडतो आणि रात्र आणि दिवस समान करतो तो क्षण दरवर्षी बरोबर मोजला जातो. नौरोजच्या पारंपारिक रीतिरिवाजांमध्ये अग्नि आणि पाणी, धार्मिक नृत्य, भेटवस्तू देवाणघेवाण, कविता पाठ करणे, प्रतीकात्मक वस्तू आणि बरेच काही समाविष्ट आहे; या प्रथा विविध लोकांमध्ये आणि सण साजरा करणाऱ्या देशांमध्ये भिन्न आहेत.

     इराणी कॅलेंडरचा पहिला दिवस 21 मार्चच्या आसपास मार्च विषुव , वसंत ऋतूचा पहिला दिवस येतो . इसवी सनाच्या 11व्या शतकात इराणी कॅलेंडरमध्ये कॅलेंडर वर्षाची सुरुवात अर्थात नवरोज, व्हर्नल इक्वीनॉक्स येथे निश्चित करण्यासाठी सुधारणा करण्यात आली. त्यानुसार, इराणी शास्त्रज्ञ तुसी यांनी दिलेली नौरोझची व्याख्या पुढीलप्रमाणे होती: "अधिकृत नवीन वर्षाचा पहिला दिवस [नौरोझ] हा नेहमी दुपारच्या आधी सूर्य मेष राशीत प्रवेश करणारा दिवस होता ." नौरोज हा इराणी सौर दिनदर्शिकेचा पहिला महिना , फारवर्डिनचा पहिला दिवस आहे, जो इराणमध्ये आणि पूर्वी अफगाणिस्तानमध्ये वापरला जाणारा अधिकृत कॅलेंडर आहे..

     इराणी दिनदर्शिकेत इराणी दिनदर्शिकेत सुधारणा झाल्यापासून 11 व्या शतकात नवीन वर्षाचे औचित्य साधून नवरोज साजरा केला जात असताना, संयुक्त राष्ट्रसंघाने 64/253 मध्ये संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने ठराव मंजूर करून "नौरोझचा आंतरराष्ट्रीय दिवस" ​​म्हणून अधिकृतपणे मान्यता दिली. फेब्रुवारी २०१०.

     नौरोज हा शब्द पर्शियन शब्दांचा संयोग आहे نو -  म्हणजे " नवीन " - आणि روز रुझ  - म्हणजे " दिवस ". पर्शियन बोलींमध्ये उच्चार बदलतो, पूर्वेकडील बोली उच्चार [noːˈɾuːz] वापरतात (जसे दारी आणि शास्त्रीय पर्शियन भाषेत, तर ताजिकमध्ये ते "Наврӯз" Navröz म्हणून लिहिले जाते ), पश्चिम बोलीभाषा आणि तेहरानी [noːˈɾuːz] . नॉरुझ , नॉव्रुझ , नॉवरुझ , नव्रुझ , नौरुझ यासह इंग्रजी भाषेतील वापरामध्ये नॉरुझ या शब्दाच्या स्पेलिंगचे विविध प्रकार आहेत .आणि न्यूरोज _

     नौरोजची वेळ ही स्थानिक विषुववृत्तावर आधारित आहे . इराणमध्ये, सौर हिजरी अल्गोरिदमिक कॅलेंडरमध्ये नवीन वर्षाचा दिवस आहे, जो अचूक खगोलशास्त्रीय निरीक्षणांवर आधारित आहे आणि त्याशिवाय अत्याधुनिक इंटरकॅलेशन सिस्टमचा वापर आहे,ज्यामुळे तो त्याच्या युरोपियन समकक्ष,ग्रेगोरियन कॅलेंडरपेक्षा अधिक अचूक बनतो .

     365.24219852 पेक्षा सरासरी वर्षाची लांबी 365.24219852 सह, प्रत्येक 2820-वर्षांच्या महान भव्य चक्रामध्ये 365 दिवसांची 2137 सामान्य वर्षे आणि 366 दिवसांची 683 लीप वर्षे असतात. ही सरासरी दिवसाची फक्त 0.00000026 (2.6×10 −7 ) आहे - एका सेकंदाच्या 1/50 पेक्षा किंचित जास्त - 365.24219878 दिवसांच्या सरासरी उष्णकटिबंधीय वर्षासाठी न्यूकॉम्बच्या मूल्यापेक्षा लहान , परंतु सध्याच्या सरासरी व्हरनलपेक्षा बरेच वेगळे आहे 365.242362 दिवसांचे विषुववृत्त वर्ष, याचा अर्थ नवीन वर्ष, वर्नल इक्विनॉक्सवर पडण्याचा हेतू आहे, एका चक्राच्या दरम्यान अर्धा दिवस वाहून जाईल. स्त्रोताने स्पष्ट केल्याप्रमाणे, 2820-वर्षांचे चक्र चुकीचे आहे आणि ते व्यवहारात कधीही वापरले गेले नाही.

     न्यूयॉर्क शहरातील चारशंबे सुरी , मार्च 2016
चाहरशान्बे सूरी ( पर्शियन : چهارشنبه‌سوری , रोमनीकृत : čahâr  -šanbeh suri (लिट. "फेस्टिव्ह वेनस्डे ") ही नवीन वर्षाची पूर्वसूचना आहे . हा दिवस सहसा संध्याकाळच्या वेळी आगीवर उडी मारणे आणि फटाके आणि फटाके फोडणे यासारखे विधी करून साजरा केला जातो .

--विकिपीडिया वरून, मुक्त ज्ञानकोश
--------------------------------

                    (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-एन.विकिपीडिया.ऑर्ग)
                   ---------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-16.08.2023-बुधवार.
=========================================