नारळी पौर्णिमा-लेख-2

[Atul Kaviraje]

                                     "नारळी पौर्णिमा"
                                    ----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-३०.०८.२०२३-बुधवार आहे. आज "नारळी पौर्णिमा" आहे. नारळी पौर्णिमा हा हिंदू सण भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवरील कोळी समुदायाद्वारे मोठ्या उत्साहाने आणि आनंदाने साजरा केला जातो. हिंदू कॅलेंडरमधील श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेला हा सण साजरा केला जातो आणि म्हणूनच याला श्रावण पौर्णिमा देखील म्हणतात. यावर्षी नारळी पौर्णिमा 30 ऑगस्ट 2023 रोजी येत आहे. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व बंधू-भगिनी, कवी-कवियत्रींना नारळी पौर्णिमा सणाच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया, नारळी पौर्णिमेवर एक महत्त्वाचा लेख.

     वर नमूद केलेल्या प्रथा आणि परंपरांव्यतिरिक्त, नारळी पौर्णिमेबद्दल इतर मनोरंजक तथ्ये आहेत जी शोधण्यासारखी आहेत.

     अशीच एक वस्तुस्थिती म्हणजे सणातील नारळाचे महत्त्व. नारळी पौर्णिमेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, कारण ते मानवी डोक्याचे प्रतिनिधित्व करतात असे मानले जाते, जे हिंदू धर्मातील शरीराचे सर्वात पवित्र भाग मानले जाते. भगवान वरुणाला नारळ अर्पण करणे हे स्वतःला परमात्म्याला समर्पण करणे आणि सुरक्षित आणि समृद्ध जीवनासाठी आशीर्वाद मिळविण्याचे प्रतीकात्मक कार्य आहे.

     नारळी पौर्णिमेबद्दल आणखी एक मनोरंजक गोष्ट म्हणजे ती महाराष्ट्रातील काही भागात रक्षाबंधन म्हणूनही साजरी केली जाते. रक्षाबंधन हा एक हिंदू सण आहे जो भाऊ आणि बहिणींमधील बंध साजरा करतो. या दिवशी बहिणी आपल्या भावाच्या मनगटावर राखी नावाचा पवित्र धागा बांधतात आणि त्यांच्या कल्याणासाठी आणि समृद्धीसाठी प्रार्थना करतात. महाराष्ट्रातील काही प्रदेशात, बहिणी त्यांच्या भावांबद्दलचे प्रेम आणि आपुलकीचे प्रतीक म्हणून राखीऐवजी नारळ बांधतात.

     नारळी पौर्णिमा हा सामाजिक आणि सांस्कृतिक क्रियाकलापांचा काळ आहे, जसे की संगीत आणि नृत्य सादरीकरण, कथाकथन आणि नाट्य. हे उपक्रम सामुदायिक गट आणि सांस्कृतिक संस्थांद्वारे आयोजित केले जातात आणि पारंपारिक कला प्रकारांना प्रोत्साहन देणे आणि महाराष्ट्राचा सांस्कृतिक वारसा जतन करणे हा त्यांचा उद्देश आहे.

     एकूणच, नारळी पौर्णिमा हा महाराष्ट्रीयन संस्कृतीची समृद्धता आणि विविधता आणि मानव आणि निसर्ग यांच्यातील खोल संबंध साजरे करणारा सण आहे. हा चिंतन, कृतज्ञता आणि उत्सवाचा काळ आहे आणि सर्व पार्श्वभूमीच्या लोकांना एकत्र येण्याची आणि उत्सवाच्या आनंदात आणि उत्साहात सहभागी होण्याची संधी प्रदान करते.

                नारळी पौर्णिमेचे महत्त्व--

     नारळी पौर्णिमा हा भारतातील महाराष्ट्र राज्यात साजरा केला जाणारा एक महत्त्वाचा सण आहे, जो श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेच्या दिवशी येतो. या सणाचे खोल ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व आहे आणि सर्व वयोगटातील आणि पार्श्वभूमीतील लोक मोठ्या उत्साहाने आणि आनंदाने साजरा करतात. या निबंधात आपण नारळी पौर्णिमेचे महत्त्व आणि महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वारशात त्याचे महत्त्व जाणून घेणार आहोत.

                 ऐतिहासिक महत्त्व--

     नारळी पौर्णिमेचे मूळ पुरातन काळात आहे, जेव्हा महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीच्या प्रदेशात मासेमारी हा प्रमुख व्यवसाय होता. मच्छीमार 'पॅले' नावाच्या लाकडी बोटीतून समुद्रात जातील आणि सुरक्षित आणि समृद्ध मासेमारीच्या हंगामासाठी त्यांचे आशीर्वाद घेण्यासाठी समुद्राचे हिंदू देव वरुण यांना नारळ अर्पण करतील.

     श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेच्या दिवशी समुद्राला नारळ अर्पण करणे हे कालांतराने नारळी पौर्णिमेच्या उत्सवात विकसित झाले. हा सण अशा प्रकारे समुद्र आणि त्याच्या कृपेशी खोलवर जोडलेला आहे, आणि मासेमारी समुदायांची उपजीविका टिकवून ठेवणाऱ्या नैसर्गिक संसाधनांबद्दल कृतज्ञता आणि आदर दर्शवतो.

                  (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-इन्फॉरमेशन मराठी.कॉम)
                 ------------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-30.08.2023-बुधवार.
=========================================