श्रीगणेश चतुर्थी-निबंध-10

[Atul Kaviraje]

                                      "श्रीगणेश चतुर्थी"
                                     ----------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-१९.०९.२०२३-मंगळवार आहे. आज "श्रीगणेश चतुर्थी" आहे. गणेश चतुर्थी हा सण देशातील विविध राज्यांमध्ये साजरा केला जातो. तथापि, हा सण सगळ्या जास्त महाराष्ट्रात साजरा केला जातो. गणेश चतुर्थी हा हिंदूंचा एक अतिशय महत्त्वाचा सण आहे, जो दरवर्षी भाविक मोठ्या जोशाने आणि उत्साहाने साजरा करतात. हिंदू मान्यतेनुसार, गणेश चतुर्थी दरवर्षी भगवान गणेशाच्या वाढदिवस म्हणून साजरा केला जातो. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व बंधू-भगिनी, कवी-कवियत्रींना गणेश चतुर्थीच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया गणेश चतुर्थीवर निबंध.

              गणेश चतुर्थी का साजरी केली जाते?--

     हिंदू पौराणिक कथेनुसार गणेश चतुर्थी हा सण भगवान गणेशाच्या पुनर्जन्माचे स्मरण करतो. गणेशाच्या पुनर्जन्म आणि उत्सवाशी संबंधित एक मनोरंजक कथा आहे.

     अशी आख्यायिका आहे की, एकदा भगवान गणेश एका महालाच्या आवारात पहारा देत होते ज्यामध्ये त्यांची आई देवी पार्वती स्नान करत होती.

     त्याच्या बालपणात गणेश एक आज्ञाधारक मुलगा होता आणि त्याने कधीही आपल्या आईची आज्ञा मोडली नाही; म्हणून, जेव्हा पार्वतीने त्याला आंघोळ पूर्ण होईपर्यंत महालाचे रक्षण करण्याची सूचना केली तेव्हा बाल गणेशाने कोणत्याही घुसखोरांना रोखण्यासाठी ताबडतोब पहारा घेतला.

     दरम्यान, पार्वतीला शोधत भगवान शिव तेथे पोहोचले. पार्वती ही शिवाची जोडीदार असल्याने, नंतर गणेशाला त्याला जाण्यास सांगितले. गणेश मात्र आपल्या आईच्या आज्ञेचे पालन करण्यास अविचल होता आणि नरक वाकत होता.

     यामुळे भगवान शिव क्रोधित झाले, ज्याने रागाच्या भरात गणेशाचा शिरच्छेद केला. परत आल्यावर आणि तिच्या शिरच्छेद केलेल्या मुलाकडे पाहून, देवी पार्वती क्रोधाने इतकी क्रोधित झाली की तिने माँ कालीचे रूप धारण केले, त्यामुळे जगाच्या अस्तित्वाला धोका निर्माण झाला.

     परिस्थितीचे गांभीर्य ओळखून आणि स्वतःच्या कृत्याबद्दल पश्चात्ताप करून, भगवान शिवाने आपल्या अनुयायांना पृथ्वीवर उतरण्याचा आणि त्यांना भेटलेल्या पहिल्या मुलाचे डोके मिळविण्याचा आदेश दिला, ज्याच्या आईने तिला मुलाकडे परत दिले होते. योगायोगाने त्यांना भेटलेले पहिले मूल हत्ती होते आणि त्यांनी सांगितल्याप्रमाणे त्याचे डोके घेतले. शिवाने हत्तीचे डोके गणेशाच्या शरीरावर ठेवले आणि त्याला जिवंत केले, ज्यामुळे पार्वतीचा क्रोध शांत झाला आणि जगाला विनाशापासून वाचवले. अशा प्रकारे, गणेशाचा पुनर्जन्म भारतात गणेश चतुर्थी म्हणून साजरा केला जातो.

             गणेश चतुर्थी कशी साजरी केली जाते?--

     गणेश चतुर्थी भारतातील मध्य आणि दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये, विशेषतः महाराष्ट्रात साजरी केली जाते. पूर्वेकडील पश्चिम बंगाल राज्यातही तो उत्साहाने साजरा केला जातो. जरी, गणेश हे उत्तर भारतीय राज्यांमध्ये पूज्य हिंदू देवता असले तरी, गणेश चतुर्थी हा सण उत्तर भारतात फारसा लोकप्रिय नाही.

     हा सण खाजगी आणि सार्वजनिक दोन्ही प्रकारे 11 दिवस साजरा केला जातो. लोक त्यांच्या घरात मातीच्या गणेश मूर्ती बसवतात आणि उत्सव संपेपर्यंत त्यांची पूजा करतात.

     सामुदायिक ठिकाणी विस्तीर्ण पँडल (बनावट रचना) उभारले जातात आणि लोकांच्या पूजेसाठी गणेशाची मूर्ती स्थापित केली जाते. लोक गणेशाला मोदक आणि इतर मिठाई अर्पण करतात.

     शेवटच्या दिवशी उत्सवाच्या मिरवणुकीत मूर्ती जवळच्या पाणवठ्यांमध्ये विसर्जनासाठी नेल्या जातात.

--by Pritam Sansare
-----------------------

                       (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-ज्ञान जेनिक्स.कॉम)
                      ------------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-19.09.2023-मंगळवार.
=========================================