ऋषीपंचमी-माहिती-12

[Atul Kaviraje]

                                       "ऋषीपंचमी"
                                      ------------

मित्र/मैत्रिणींनो,

     आज दिनांक-२०.०९.२०२३-बुधवार आहे. आज "ऋषीपंचमी" आहे. असे म्हटले जाते की, ऋषीपंचमीचे व्रत केल्यामुळे आपल्या हातून घडलेल्या पापांची मुक्तता होते. तसेच दोषांपासून निवारण होते. पितरांच्या नावाने दानधर्म केला तर आपली रखडलेली कामे देखील पूर्ण होतात. मराठी कवितेच्या माझ्या सर्व भाऊ-बहीण, कवी-कवियत्रींना ऋषीपंचमीच्या अनेक हार्दिक शुभेच्छा. वाचूया, ऋषीपंचमी वर महत्त्वाची माहिती.

             ऋषि पंचमी पूजा महत्त्व :--

     हिंदू धर्मात पवित्रता खूप महत्वाची आहे. स्त्रियांच्या मासिक कालखंडात ते सर्वात अपवित्र मानले जातात. अशा परिस्थितीत त्यांना अनेक नियमांचे पालन करण्यास सांगितले जाते, परंतु असे असूनही, जाणूनबुजून किंवा अजाणतेपणाने ते चुका करतात, ज्यामुळे स्त्रिया सप्त ऋषी ची पूजा करून त्यांचे दोष दूर करतात.

            ऋषि पंचमी 2021 मुहूर्त--

     हे व्रत भद्रा पाडाच्या शुक्ल पंचमीला केले जाते. साधारणपणे हा उपवास ऑगस्ट किंवा सप्टेंबर महिन्यात येतो. हे व्रत आणि पूजा हरतालिका उपवासाचे दोन दिवस वगळता आणि गणेश चतुर्थीच्या दुसऱ्या दिवशी केली जाते.

ऋषि पंचमी 2021 मुहूर्त   वेळ
11 सप्टेंबर 2021   11:05 ते 1:36

              ऋषि पंचमी व्रत कथा :--

     या व्रताच्या संदर्भात, ब्रह्माजींनी पापांपासून मुक्त होण्यासाठी हे व्रत म्हटले आहे, असे केल्याने स्त्रिया दोषांपासून मुक्त होतात: कथा खालीलप्रमाणे आहे:--

     ब्राह्मण पती -पत्नी एका राज्यात राहत होते, ते धर्माच्या आचरणात नेते होते. त्याला दोन मुले होती, एक मुलगा आणि दुसरी मुलगी. दोन्ही ब्राह्मण जोडप्यांनी त्यांच्या मुलीचे लग्न एका चांगल्या कुटुंबात केले पण काही काळानंतर जावई मरण पावला. वैद्य व्रताचे निरीक्षण करण्यासाठी, मुलगी नदीच्या काठावर झोपडीत राहू लागली.

     काही काळानंतर मुलीच्या शरीरात किडे पडू लागले. त्याची अशी अवस्था पाहून ब्राह्मणाने ब्राह्मणाला याचे कारण विचारले. ब्राह्मणाने चिंतन केले आणि आपल्या मुलीच्या मागील जन्माकडे पाहिले, ज्यात त्याच्या मुलीने मासिक पाळीच्या वेळी भांडी स्पर्श केला आणि सध्याच्या जन्मातही ऋष पंचमीचे व्रत पाळले नाही, त्यामुळे तिच्या आयुष्यात कोणतेही सौभाग्य नाही.

     कारण जाणून घेतल्यावर ब्राह्मणाच्या मुलीने कायद्याने उपवास केला. त्याच्या वैभवामुळे त्याला पुढील आयुष्यात पूर्ण सौभाग्य लाभले.

              ऋषि पंचमीच्या दिवशी काय खावे?--

     साठ्याचे तांदूळ आणि दही ऋषि पंचमीला खाल्ले जाते. या व्रतामध्ये मीठ आणि नांगर चे मिसळलेले पदार्थ खाल्ले जात नाहीत. पूजेनंतर कलशमधील सामग्री ब्राह्मणाला दान करा. पूजेनंतर ब्राह्मणाला जेवण दिल्यानंतरच स्वतः अन्न खा.

              ऋषि पंचमीच्या दिवशी कोणत्या देवाची पूजा केली जाते?--

     असे मानले जाते की ऋषि पंचमीला आपल्या पूर्वजांच्या नावाने दान केल्यास सर्व रखडलेली कामे पूर्ण होतात आणि तुम्हाला यश मिळते. या व्रतामध्ये प्रामुख्याने सप्तर्षींसोबत अरुंधतीची पूजा केली जाते, म्हणून याला ऋषि पंचमी म्हणतात.

             ऋषि पंचमी मंत्र --

आयुर्बलम् यसो वर्चः प्रजाः पसु वसूनि च
ब्रह्मा प्रज्ञाम च मेधाम च तवं तो देवो वनस्पति

--by Mayur Patil
-------------------

                         (साभार आणि सौजन्य-संदर्भ-३६० मराठी.इन)
                        ----------------------------------------

-----संकलन
-----श्री.अतुल एस.परब(अतुल कवीराजे)
-----दिनांक-20.09.2023-बुधवार.
=========================================