दिन-विशेष-लेख-अंत्योदय दिवस-2

[Atul Kaviraje]

अंत्योदय दिवस

पंडित दीनदयाल उपाध्याय - कल्पना आणि विश्वास

अंत्योदय: उपाध्याय मानत होते की समाजातील सर्वात गरीब आणि सर्वात उपेक्षित सदस्यांना विकास कार्यक्रमांचा फायदा मिळायला हवा. हे तत्वज्ञान दारिद्र्य निर्मूलन आणि सामाजिक कल्याणावर भाजपच्या फोकसमध्ये दिसून येते.
अविभाज्य मानवतावाद: उपाध्याय यांचा असा विश्वास होता की न्याय, न्याय आणि अहिंसा या तत्त्वांवर न्याय्य आणि न्याय्य समाज आधारित आहे. त्यांनी असा युक्तिवाद केला की ही तत्त्वे सार्वत्रिक आहेत आणि सर्व लोकांना लागू होतात, त्यांचा धर्म, जात किंवा सामाजिक स्थिती काहीही असो.
स्वदेशी: उपाध्याय हे स्वदेशीचे खंबीर समर्थक होते, जी भारतात उत्पादित वस्तू आणि सेवा वापरण्याची प्रथा आहे. भारताच्या आर्थिक स्वातंत्र्यासाठी आणि विकासासाठी स्वदेशी आवश्यक आहे, असा त्यांचा विश्वास होता.
धर्मराज्य: उपाध्याय यांचा असा विश्वास होता की भारत हे धर्मराज्य किंवा धर्माच्या तत्त्वांवर आधारित राज्य असावे, ही एक जटिल संकल्पना आहे जी धर्म, नैतिकता आणि सामाजिक व्यवस्था यांचा समावेश करते.
उपाध्याय यांच्या विचारांचा आणि विश्वासांचा भारतीय राजकारण आणि समाजावर महत्त्वपूर्ण प्रभाव पडला आहे.

अंत्योदय दिवसाचा इतिहास

पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांच्या जयंतीनिमित्त दरवर्षी 25 सप्टेंबर रोजी भारतात अंत्योदय दिवस साजरा केला जातो. उपाध्याय हे एक प्रमुख भारतीय नेते, विचारवंत आणि अर्थशास्त्रज्ञ होते. ते भारतीय जनसंघाचे (BJS) सह-संस्थापक होते, जे भारतीय जनता पक्षाचे (BJP) पूर्ववर्ती होते.

अंत्योदय दिवस हा उपाध्याय यांच्या अंत्योदयाच्या तत्वज्ञानाच्या वचनबद्धतेची पुष्टी करण्याचा दिवस आहे, ज्याचा अर्थ "शेवटच्या व्यक्तीची उन्नती" आहे.
समाजातील सर्वात गरीब आणि उपेक्षित सदस्यांची सेवा करण्याचे महत्त्व लक्षात ठेवण्याचा हा दिवस आहे.
अंत्योदय दिनानिमित्त, उपाध्याय यांच्या जीवन आणि कार्याबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी भारतभर अनेक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
या कार्यक्रमांमध्ये परिसंवाद, कार्यशाळा आणि प्रदर्शने यांचा समावेश होतो.
भारत सरकार अंत्योदय दिवसावर अनेक कार्यक्रम आयोजित करते, जसे की अंत्योदय अन्न योजना (AAY), गरिबातील गरीबांसाठी अन्न सुरक्षा कार्यक्रम.
अंत्योदय दिवस ही एक आठवण आहे की समाजातील सर्वात गरीब आणि उपेक्षित सदस्यांच्या उन्नतीसाठी आपल्या सर्वांची भूमिका आहे. अधिक न्याय्य आणि न्याय्य समाजाच्या दिशेने काम करण्यासाठी स्वतःला पुन्हा वचनबद्ध करण्याचा हा दिवस आहे.

अंत्योदय दिवसाचे महत्व

अंत्योदय दिवस हा अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचा दिवस आहे:

प्रख्यात भारतीय नेते, विचारवंत आणि अर्थशास्त्रज्ञ पंडित दीनदयाल उपाध्याय यांचे जीवन आणि कार्य स्मरण करण्याचा आणि साजरा करण्याचा हा दिवस आहे.
उपाध्याय यांच्या अंत्योदयाच्या तत्त्वज्ञानाच्या वचनबद्धतेची पुष्टी करण्याचा हा दिवस आहे, ज्याचा अर्थ "शेवटच्या व्यक्तीची उन्नती" आहे.
समाजातील सर्वात गरीब आणि उपेक्षित सदस्यांची सेवा करण्याच्या महत्त्वाची जाणीव वाढवण्याचा हा दिवस आहे.
अधिक न्याय्य आणि न्याय्य समाजाच्या दिशेने काम करण्यासाठी स्वतःला पुन्हा वचनबद्ध करण्याचा हा दिवस आहे.
निष्कर्ष – पंडित दीनदयाळ उपाध्याय जयंती 2024
अंत्योदय दिवस ही एक आठवण आहे की समाजातील सर्वात गरीब आणि उपेक्षित सदस्यांच्या उन्नतीसाठी आपल्या सर्वांची भूमिका आहे. अलिकडच्या वर्षांत झालेल्या प्रगतीवर चिंतन करण्याचा आणि अजूनही ज्या आव्हानांना सामोरे जाणे आवश्यक आहे ते ओळखण्याचा हा दिवस आहे.

अंत्योदय दिवस हा सर्व भारतीयांसाठी महत्त्वाचा दिवस आहे. आपल्या मूल्यांची आणि सर्वांसाठी एक चांगले भविष्य घडवण्याच्या आपल्या वचनबद्धतेची आठवण करून देण्याचा हा दिवस आहे.

25 सप्टेंबर 2024 विशेष दिवस

25 सप्टेंबर, 2024 रोजी, भारत अंत्योदय दिवस साजरा करतो, पूज्य भारतीय नेते, पंडित दीनदयाळ उपाध्याय यांच्या जयंतीनिमित्त वार्षिक श्रद्धांजली. हा विशेष दिवस त्यांच्या चिरस्थायी वारशाचा आणि भारतीय राजकारणातील योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी समर्पित आहे. समाजातील शेवटच्या व्यक्तीच्या उत्थानावर भर देत अंत्योदयाच्या आदर्शांवर चिंतन करूया आणि उपाध्याय यांच्या सुसंवादी आणि सर्वसमावेशक राष्ट्राच्या दृष्टीतून प्रेरणा घेऊया.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.09.2024-बुधवार.
===========================================