दिन-विशेष-लेख-तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डे-1

[Atul Kaviraje]

तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डे

1948 मध्ये या दिवशी झालेल्या भीषण आणि प्राणघातक भूकंपात बळी पडलेल्यांच्या स्मरणाचा दिवस.

तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डे – 6 ऑक्टोबर 2024

इतिहास टाइमलाइन FAQs महत्त्व निरीक्षण

6 ऑक्टोबर रोजी साजरा केला जाणारा भूकंप मेमोरियल डे हा तुर्कमेनिस्तानमध्ये साजरा केला जाणारा वार्षिक स्मृती विधी आहे. हा दिवस 1948 च्या भूकंपात बळी पडलेल्यांना स्मरण करण्यासाठी नियुक्त केला आहे ज्याने देश उद्ध्वस्त केला. राजधानी अश्गाबात शहराजवळ केंद्रस्थानी असलेल्या या भूकंपात 110,000 लोक किंवा त्यावेळी देशाच्या लोकसंख्येच्या सुमारे 10% लोक मारले गेल्याचे मानले जाते. दिवसाबरोबरच तुर्कमेनिस्तानमध्ये देशाला बदलून टाकणाऱ्या भूकंपाच्या स्मरणार्थ असंख्य स्मारके उभारण्यात आली आहेत.

तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डेचा इतिहास

६ ऑक्टोबर १९४८ च्या रात्री मध्य आशियातील तेलाने समृद्ध असलेल्या तुर्कमेनिस्तानला ७.३ रिश्टर स्केल एवढा मोठा भूकंप झाला. भूकंपाचा केंद्रबिंदू राजधानी अश्गाबातच्या नैऋत्येस अंदाजे 15.5 मैलांवर होता आणि तो सुमारे 10 सेकंद टिकला. तथापि, त्या 10 सेकंदात झालेले नुकसान आपत्तीजनक होते. भूकंपामुळे विटांच्या इमारती उद्ध्वस्त झाल्या, काँक्रीटच्या इमारती खाली आल्या, गाड्या रुळावरून घसरल्या आणि 40 गावे उद्ध्वस्त झाली. भूकंप इतका शक्तिशाली होता की शेजारच्या इराणच्या काही भागांनाही याचा फटका बसला.

त्यावेळी तुर्कमेनिस्तान हे सोव्हिएत युनियनचे घटक प्रजासत्ताक होते. परिणामी, भूकंपाच्या बातम्या तुर्कमेनिस्तानच्या बाहेर प्रवास केल्या गेल्या नाहीत किंवा त्यांच्या कुप्रसिद्ध सेन्सॉरशिप पद्धतींमुळे सोव्हिएत राज्य माध्यमांनीही त्याची नोंद केली नाही. सुरुवातीला, तुर्कमेनिस्तानच्या कम्युनिस्ट सरकारने मृतांची संख्या 10,000 नोंदवली. तथापि, 1988 मध्ये, 110,000 पर्यंत मृत्युमुखी पडल्याचे उघड झाले, ज्यामुळे तो इतिहासातील सर्वात प्राणघातक भूकंपांपैकी एक बनला.

निंदा असूनही, केंद्रीय सोव्हिएत सरकारने युनियनमधील इतरत्र वैद्यकीय केंद्रांमध्ये मदत पुरवठा आणि वाचलेल्यांना एअरलिफ्टिंग पाठवून आपत्तीला प्रतिसाद दिला. शेजारच्या सोव्हिएत प्रजासत्ताकांच्या सरकारांनीही मदत दिली.

अशगाबात सुमारे पाच वर्षे प्रभावीपणे बंद करण्यात आले होते, जेव्हा शहर बरे झाले आणि नंतर पुन्हा बांधले गेले.

भूकंपाचा वेगवेगळ्या पिढ्यांतील तुर्कमेन लोकांवर खोलवर परिणाम झाला, अनेकांना एकतर भूकंपात मृत्युमुखी पडलेल्या किंवा प्रभावित झालेल्या एखाद्या व्यक्तीला माहीत होते. अशा प्रकारे, भूकंप मेमोरियल डे हा देशाच्या गाभ्याला स्पर्श केलेल्या आपत्तीच्या स्मरणार्थ एक गंभीर प्रसंग म्हणून पाहिला जातो.

त्या दिवशी, देशभरात आणि परदेशात तुर्कमेनिस्तानशी संबंधित कार्यालयांमध्ये राज्य ध्वज खाली केले जातात. देशभरातील मशिदी आणि चर्चमध्ये स्मारक सेवा आयोजित केली जातात. अश्गाबातमध्ये तुर्कमेनिस्तान सरकारद्वारे पुष्पहार अर्पण समारंभ साजरा केला जातो. बरेच लोक मृत झालेल्यांच्या कबरीला भेट देतात आणि पीडितांसाठी प्रार्थना करतात.

तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डे टाइमलाइन

1948
भूकंपाचे झटके
7.3-स्केलच्या विनाशकारी भूकंपाने अश्गाबात हादरले, 10% लोकसंख्या नष्ट झाली.

1988
सोव्हिएत सेन्सॉरशिपचा अंत
अनेक दशकांच्या सेन्सॉरशिपनंतर, तुर्कमेनिस्तान सरकारने भूकंपातील मृतांची अधिकृत संख्या जाहीर केली.

1991
तुर्कमेनिस्तानला स्वातंत्र्य मिळाले
तुर्कमेनिस्तान सोव्हिएत युनियनपासून वेगळे झाले.

1995
भूकंप स्मृती दिन प्रथम साजरा केला जातो
तुर्कमेनिस्तान अधिकृतपणे भूकंप मेमोरियल डे सार्वजनिक सुट्टी म्हणून पाळतो.

2014
एक भव्य स्मारक संकुल उघडले
1948 च्या भूकंपात मृत्युमुखी पडलेल्या तुर्कमेन जीवन आणि 1881 च्या जिओक टेपे आणि WWII च्या लढाईतील शहीद झालेल्या सैनिकांचा सन्मान करण्यासाठी, अश्गाबातमध्ये हॅक हॅकिडेसी मेमोरियल कॉम्प्लेक्स उघडले.

तुर्कमेनिस्तान भूकंप मेमोरियल डे FAQ

इतिहासातील सर्वात प्राणघातक भूकंप कोणते आहेत?
इतिहासातील सर्वात प्राणघातक भूकंप 1556 मध्ये चीनमधील शानक्सी येथे झाला, ज्याची तीव्रता 8.0 रिश्टर स्केलवर नोंदवली गेली आणि 830,000 हून अधिक लोक मारले गेले. आधुनिक युगात, 2010 चा हैती भूकंप सर्वात प्राणघातक मानला जातो, 7.0 तीव्रतेच्या भूकंपात 316,000 लोकांचा मृत्यू झाला होता.

1948 चा अश्गाबात भूकंप इतका विनाशकारी का होता?
भूकंपाची तीव्रता वाढवणाऱ्या अनेक घटकांमध्ये हा भूकंप सकाळी 1:12 वाजता झाला, जेव्हा रहिवासी घरामध्ये आणि झोपलेले असण्याची शक्यता असते. त्यावेळी अश्गाबातच्या बहुतेक इमारती विटांनी बनवलेल्या होत्या, ज्यामुळे त्या कोसळण्याचा धोका अधिक होता. अश्गाबातमधील पायाभूत सुविधांच्या स्थितीमुळेही भूकंपाचा धक्का बसला.

1948 मध्ये किती मोठे भूकंप झाले?
१९४८ मध्ये ५.० ते ७.९ रिश्टर स्केल दरम्यान ५१ मोठे भूकंप झाले. अश्गाबात भूकंप हा वर्षातील सर्वात प्राणघातक भूकंप होता, त्यानंतर १९४८ मध्ये जपानमधील फुकुई भूकंप झाला, ज्यामध्ये ५,१३१ लोकांचा मृत्यू झाला. त्या वर्षातील सर्वात शक्तिशाली भूकंप फिलीपिन्समध्ये 7.8-रिश्टर स्केलचा होता ज्यात 78 लोकांचा मृत्यू झाला होता. अश्गाबात भूकंपाच्या मोठ्या प्रमाणामुळे, 1948 हे 20 व्या शतकातील सर्वात प्राणघातक भूकंप वर्षांपैकी एक म्हणून पाहिले जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-06.10.2024-रविवार.
=======================================================