जय सरस्वती माता-1

[Atul Kaviraje]

जय सरस्वती माता –

प्रस्तावना:

"जय सरस्वती माता!" या शब्दांसोबतच आपल्या मनात एक चित्र उभं राहिलं जातं, ते म्हणजे ज्ञान, कला, संगीत आणि बुद्धीची देवी सरस्वती माता. हिंदू धर्मात ज्ञान, बुद्धी, आणि कला यांचा आदर्श रूप असलेल्या सरस्वती मातेला अत्यंत पवित्र आणि आदरणीय मानले जाते. सरस्वती माता हे एक अत्यंत शक्तिशाली रूप आहे, जे मानवजातीला उच्च ज्ञान, सृजनशीलता, आणि आध्यात्मिक प्रगती मिळवण्याची कृपा करते. तिची पूजा शास्त्र, संगीत, वाचन, लेखन, आणि कला क्षेत्रातील सर्वांना जीवनाच्या सर्व पैलूंमध्ये प्रगती मिळवण्यासाठी केली जाते.

सरस्वती माता शुद्धता, विवेक, आणि नैतिकतेच्या मार्गावर नेणारी देवी आहे, आणि तिच्या कृपेने, जीवनात सत्य, ज्ञान आणि सुंदरतेचा उदय होतो. भारतीय संस्कृतीतील शास्त्रज्ञ, कलाकार, वादक आणि विद्यार्थी सरस्वती मातेचे विशेष आशीर्वाद प्राप्त करतात.

सरस्वती मातेचे रूप:

सरस्वती मातेचे रूप अत्यंत दिव्य, सौम्य आणि प्रगल्भ आहे. तिच्या चित्रात ती श्वेत वस्त्र घालून, हंसावर आरूढ असलेली दिसते. ह तिच्या चार हातांमध्ये "वेद", "वीणा", "पुस्तक" आणि "मणी" असतात, हे तिच्या ज्ञान आणि कलेच्या क्षेत्रातील प्रगल्भतेचे प्रतीक आहेत. तिच्या हातात असलेली वीणा तिच्या संगीत आणि कलेच्या स्वरूपाची, आणि तिच्या मुखावरचा गोड हसू तिच्या ममता आणि कृपाशीलतेचे प्रतीक आहे. सरस्वती मातेच्या पायाशी कमळ ठेवलेले असते, जे आध्यात्मिक आणि सृजनशीलतेचे प्रतीक आहे.

हिंदू धर्मानुसार, सरस्वती माता ज्ञान, संगीत, कला, बुद्धी आणि विज्ञानाची देवी आहे. तिच्या कृपेने शिक्षण, विद्या आणि सर्जनशीलतेमध्ये उत्कृष्टता साधता येते. सर्व प्रकारचे ज्ञान मिळवण्यासाठी आणि योग्य मार्गदर्शन प्राप्त करण्यासाठी सरस्वती मातेचे पूजन केलं जातं.

सरस्वती मातेचा इतिहास:

सरस्वती मातेचा उल्लेख वेदांमध्ये, पुराणांमध्ये आणि अनेक ग्रंथांमध्ये आढळतो. तिच्या उगमाशी संबंधित विविध कथा आणि पुराणीक वृतांत आहेत. पुराणानुसार, सरस्वती माता ब्रह्मदेवाची पत्नी आणि बुद्धी, विद्या आणि संगीताची अधिष्ठात्री देवी आहे. पुराणिक कथांनुसार, ब्रह्मदेवाने सर्व विश्वाच्या सृष्टीची रचना केली आणि त्यासाठी सरस्वती मातेला ज्ञान आणि बुद्धीचा स्रोत म्हणून प्रतिष्ठित केले. सरस्वती मातेचे नाव "वाग्देवी" असेही आहे, कारण ती वाणीच्या देवी म्हणून ओळखली जाते.

पुराणांमध्ये सरस्वती मातेची पूजा ज्ञान आणि विदयेशी संबंधित मानली गेली आहे. शास्त्रज्ञ, विद्यार्थी, कलाकार, वादक, आणि साहित्यकार सरस्वती मातेच्या आशीर्वादासाठी तिच्या पूजा करतात, जेणेकरून त्यांना ज्ञान आणि कलेच्या क्षेत्रात यश प्राप्त होईल. विशेषत: "वसंत पंचमी" ह्या दिवसाला सरस्वती मातेची पूजा मोठ्या उत्साहाने केली जाते, जो विशेषतः विदयार्थ्यांसाठी आणि कलाकारांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा दिवस आहे.

सरस्वती मातेची पूजा:

सरस्वती मातेची पूजा ज्ञान, बुद्धी आणि कला क्षेत्राशी संबंधित असलेल्या प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनात महत्त्वपूर्ण असते. तिच्या पूजेचा उद्देश म्हणजे विदयेशी संबंधित आशीर्वाद प्राप्त करणे. तिची पूजा करण्याचे विधी खालीलप्रमाणे:

विधी: सरस्वती मातेची पूजा अत्यंत साध्या पद्धतीने केली जाऊ शकते. विशेषत: "वसंत पंचमी" हा दिवस सरस्वती माता पूजनासाठी अतिशय शुभ मानला जातो. या दिवशी विद्यार्थी, शास्त्रज्ञ, आणि कलाकार विविध प्रकारे तिचे पूजन करून तिच्या कृपेची प्राप्ती करतात. पूजेच्या वेळी घरातील सर्व शालेय आणि साहित्यिक वस्तू जसे की पुस्तके, लेखणी आणि वाद्य यांचे पूजन करणे आवश्यक असते.

मंत्रोच्चार: "ॐ ऐं सरस्वत्यै नमः" हा सरस्वती मातेचा प्रमुख मंत्र आहे. ह्या मंत्राचा जप केल्याने भक्तांना ज्ञान, बुद्धी आणि सृजनशीलतेचा आशीर्वाद मिळतो.

नैवेद्य: सरस्वती मातेच्या पूजेच्या वेळी गोड पदार्थ, फुलं, आणि ताजे फळं अर्पण केली जातात. काही लोक "पुस्तक पूजा" देखील करतात, जिथे ते आपले शालेय किंवा साहित्यिक वस्त्र पूजेच्या वेळी ठेवतात.

व्रत: "वसंत पंचमी" व्रताच्या दिवशी विशेष पूजेचे आयोजन केले जाते. ह्या दिवशी सरस्वती मातेची पूजा, प्रार्थना आणि मंत्रोच्चार करण्यात येतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.11.2024-शुक्रवार.
===========================================