शक्तिची देवता - श्री हनुमान

[Atul Kaviraje]

शक्तिची देवता - श्री हनुमान-

श्री हनुमान हे हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्वाचे आणि पूजनीय देवता आहेत. त्यांना "पवनसुत", "मारुती", "हनुमान" आणि "अंजनीपुत्र" अशा विविध नामांनी ओळखले जाते. श्री हनुमान भगवान शिवाचे अवतार मानले जातात आणि त्यांच्या उपास्य देवतेच्या रूपात त्यांना प्रचंड सामर्थ्य, साहस, भक्ति आणि वचनाची पवित्रता असलेली आदर्श मूर्ती म्हणून पूजा केली जाते.

हनुमानाचे जन्मकथन: हनुमान यांचे जन्म अंजनी आणि केसरी यांच्याहून झाला. अंजनी ही एक अप्सरा होती जी एका शापामुळे वानर रूपात जन्माला आली होती. केसरी हे वानरराज होते. एकदा, अंजनीने भगवान शिवाची पूजा केली आणि त्यांच्या आशीर्वादाने तिला पुत्ररुपात हनुमान प्राप्त झाले. हनुमानाचे जन्म भगवान शिवाच्या प्रसन्नतेने झाला म्हणूनच त्यांना "शिवपुत्र" किंवा "पवनसुत" असे संबोधले जाते. त्यांच्या वडिलांचे नाव पवन (वारा) आणि माता अंजनी यांनी हनुमानाचे पालनपोषण केले.

शक्ती आणि सामर्थ्य: हनुमान भगवान शिवाचे अवतार असून, त्यांच्या अंगी प्रचंड शक्ती आहे. त्यांनी बालपणातच आपली महानता सिद्ध केली होती. एकदा हनुमान बालपणी सूर्याला फल मानून तो गिळण्यासाठी उड्डाण केले, परंतु ते पाहून देवता आणि इंद्र यांची घबराट झाली. इंद्रदेवांनी त्यांच्या पंखावर वज्रप्रहार केला आणि हनुमान खाली पडले. यावरूनच हनुमानांच्या शक्तीचा एक छोटा विचार समोर येतो की, त्यांनी आपल्या शौर्याचा, शक्तीचा आणि बुद्धीचा उपयोग केवळ सत्य, धर्म आणि भक्तीच्या मार्गावर केला आहे.

रामकथा आणि हनुमानाची भूमिका: हनुमान यांचे जीवन सर्वप्रथम श्रीरामाच्या भक्ती आणि सेवा समर्पणासाठी ओळखले जाते. श्रीरामाच्या पतीत्वावर हनुमान अत्यंत निष्ठावान होते. श्रीराम आणि सीतेचे अपहरण होऊन राक्षस राज रावणाकडे घेऊन जाणारा वानर हनुमानच होता. त्यांनी लंका गाठून रावणाचा सामर्थ्य पाहून सीतेला रामाचा संदेश दिला आणि रावणास थांबवण्यासाठी श्रीरामाची पूजा केली. हनुमानाची बुद्धिमत्ता, धैर्य, आणि त्याची निष्ठा रामाच्याविषयी त्याच्या भक्तीचा प्रतीक बनली.

श्रीरामाने हनुमानाला "रामदूत" म्हणून मान्यता दिली, ज्यामुळे त्याच्या कार्याची महती समजली. हनुमानाच्या भक्ति आणि शौर्यामुळे रामाच्या विजयात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. राक्षसांची पराजय, लंकेतील सीतेच्या शोधाची कथा आणि रामाच्या सेवा यामध्ये हनुमानांचे कार्य प्रचंड महत्त्वाचे आहे.

हनुमानाचे प्रमुख गुण:

भक्ती आणि निष्ठा: हनुमान भगवान श्रीरामाचे अत्यंत निष्ठावान भक्त होते. त्यांची भक्ती केवळ प्रेमळ आणि सत्यवादी होती.

शौर्य आणि साहस: हनुमान हे निस्संकोच, निडर आणि पराक्रमी होते. त्यांनी अनेक संकटांना तोंड दिले आणि पराभूत केले.

ज्ञान आणि बुद्धिमत्ता: हनुमान अत्यंत बुद्धिमान होते. त्यांनी अनेक वेळा धैर्याने संकटांना सोडवले आणि आपल्या कुटुंबातील योग्य मार्गदर्शन केले.

शक्ती आणि सामर्थ्य: त्यांची अद्भुत शक्ती सर्वांगीण होती. हनुमानाने आपली शक्ती अनेक वेळा सत्य व धर्मासाठी वापरली.

सहनशीलता: हनुमान शत्रूच्या समोर असो वा मित्राच्या समोर, त्यांचे हसतमुख आणि धैर्यपूर्ण व्यक्तिमत्व नेहमीच सराहले जाते.

हनुमानाची पूजा आणि महिमा: हनुमानाचे व्रत आणि पूजा सर्वांगीण समृद्धी, साहस, शौर्य आणि मानसिक बल प्राप्त करण्यासाठी केली जाते. संकटांच्या काळात हनुमानाची पूजा विशेषतः प्रभावी ठरते. हनुमान चालिसा आणि हनुमान अष्टकशतोतर यांसारख्या स्तोत्रांच्या पठणाने भक्तांच्या जीवनात शांती, समृद्धी आणि यशाची प्राप्ती होते. हनुमानजीच्या कृपेने अनेक भक्तांना जीवनातील समस्यांवर विजय प्राप्त झाला आहे.

हनुमानाचा संदेश: हनुमानाच्या जीवनातील मुख्य संदेश म्हणजे, सत्य आणि धर्माच्या मार्गावर निष्ठेने टिकून राहणे. हनुमान सगळ्या समस्यांना हसतमुखाने सामोरे गेले आणि विश्वास ठेवला की, जो सत्याच्या मार्गावर राहतो, त्याला देवाची कृपा निश्चितच मिळते. त्यांची पूजा एक मानसिक शुद्धता आणि आध्यात्मिक जागरूकता निर्माण करते.

समारोप: श्री हनुमान हे एक प्रेरणादायक व्यक्तिमत्त्व आहेत, ज्यांचे जीवन श्रद्धा, समर्पण आणि धैर्याचे प्रतीक आहे. त्यांचे आदर्श जीवन प्रत्येकाला योग्य मार्गावर पुढे जाण्याची प्रेरणा देतात. त्यांचा विश्वास, साहस, शक्ती आणि प्रेम हे सर्व आपल्या जीवनात अंमलात आणता येणारे आहेत. हनुमानच्या भक्ति आणि शक्तीच्या आशीर्वादाने जीवन अधिक चांगले, समृद्ध आणि यशस्वी होईल.

जय श्री राम, जय हनुमान!

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-09.11.2024-शनिवार.
===========================================