शिक्षण आणि रोजगार-2

[Atul Kaviraje]

शिक्षण आणि रोजगार-

४. चुनौती आणि समस्याएँ
तथापि, शिक्षण आणि रोजगार यांच्यात काही समस्या आणि अडचणी देखील आहेत. काही महत्त्वाच्या अडचणी पुढीलप्रमाणे आहेत:

शिक्षणाच्या गुणवत्तेची समस्या: भारतासारख्या विकसनशील देशात शिक्षणाची गुणवत्ता आणि समर्पण ही एक मोठी समस्या आहे. कित्येक शालेय आणि महाविद्यालयीन शिक्षण संस्थांत शिक्षणाच्या पद्धतीवर आणि संपूर्ण शिक्षण प्रणालीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहेत. या गुणवत्तेच्या अभावामुळे, रोजगाराच्या संधी मिळविण्यासाठी आवश्यक कौशल्यांची कमतरता राहते.

रोजगाराच्या संधी कमी होणे: काही ठिकाणी उच्च शिक्षण घेणारे तरुण रोजगार शोधत आहेत, पण त्यांना त्यांच्या शैक्षणिक गुणवत्तेनुसार चांगले रोजगार मिळत नाहीत. तंत्रज्ञानाच्या बदलत्या प्रगतीमुळे काही पारंपरिक उद्योग बंद होत आहेत आणि नवीन तंत्रज्ञानावर आधारित उद्योग निर्माण होत आहेत, ज्यामुळे पारंपरिक रोजगार संधी कमी झाल्या आहेत.

कौशल्य आधारित शिक्षण: अनेकदा, शालेय आणि महाविद्यालयीन शिक्षण प्रणाली फारच शास्त्रशुद्ध आणि पुस्तकांवर आधारित असते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना उद्योगाच्या प्रत्यक्ष गरजा आणि कौशल्ये शिकण्याचा कमी वेळ मिळतो. यामुळे रोजगाराच्या संधींमध्ये अंतर निर्माण होतो.

५. सुधारणा आणि भविष्याची दिशा
शिक्षण आणि रोजगार यांच्यातील या अंतरालाला भरून काढण्यासाठी काही उपाय योजले जाऊ शकतात:

कौशल्य आधारित शिक्षण: शिक्षण संस्थांना कौशल्य आधारित शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक आहे. विद्यार्थ्यांना उद्योगातील मागणी व गरजा समजून त्यानुसार प्रशिक्षण दिले जावे. विविध व्यावसायिक प्रशिक्षण आणि इंटर्नशिप कार्यक्रमांनी विद्यार्थ्यांना प्रत्यक्ष कामाच्या अनुभवाची संधी दिली पाहिजे.

इनोवेशन आणि तंत्रज्ञान: तंत्रज्ञान क्षेत्रात रोजगाराच्या संधी वाढवण्यासाठी शाळा आणि महाविद्यालये विद्यार्थ्यांना नवीनतम तंत्रज्ञानाची ओळख करून देऊ शकतात. एआय, डेटा सायन्स, ब्लॉकचेन, सायबर सुरक्षा यांसारख्या नव्या क्षेत्रांमध्ये कौशल्य प्रशिक्षण देणे महत्त्वाचे आहे.

स्वतंत्र उद्योजकता: शासकीय संस्थांनी आणि प्रायव्हेट क्षेत्राने युवांना उद्योजकतेच्या प्रवासासाठी प्रोत्साहित करणे आवश्यक आहे. सरकारने विविध योजनांच्या माध्यमातून स्टार्टअप्स आणि छोटे उद्योग सुरू करण्यासाठी पायाभूत सुविधा पुरवाव्यात.

निष्कर्ष
शिक्षण आणि रोजगार हे एकमेकांशी जोडलेले असतात. शिक्षण म्हणजेच रोजगाराच्या संधीचे दार उघडणे. योग्य शिक्षण आणि प्रशिक्षण घेतल्याने व्यक्तीला अधिक चांगले रोजगार मिळू शकतात. त्यामुळे, शिक्षण आणि रोजगार यांमध्ये समन्वय साधणे अत्यंत आवश्यक आहे. सरकार, शिक्षण संस्था आणि उद्योग क्षेत्राने एकत्र येऊन या दोन्ही बाबींमध्ये योग्य समन्वय साधला पाहिजे. यामुळे रोजगार निर्मितीला चालना मिळेल, तसेच युवांचा योग्य विकास आणि समाजाचा समृद्धि साधता येईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2024-रविवार.
===========================================