दिन-विशेष-लेख-10 नोव्हेंबर: ईस्ट इंडिया कंपनीने कलकत्ता बंदर विकत घेतले

[Atul Kaviraje]

१६९८: ईस्ट इंडिया कंपनीने कलकत्ता बंदर स्थानिक राजाकडून विकत घेतले

10 नोव्हेंबर: ईस्ट इंडिया कंपनीने कलकत्ता बंदर विकत घेतले-

ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
10 नोव्हेंबर 1698 रोजी, ईस्ट इंडिया कंपनीने कलकत्ता बंदर स्थानिक राजाकडून विकत घेतले. या घटनेने भारतात ईस्ट इंडिया कंपनीच्या साम्राज्याच्या वाढीला सुरुवात केली.

घटनाक्रम

कलकत्ता बंदराची महत्त्व: कलकत्ता (आधुनिक कोलकाता) हे एक रणनीतिक स्थान होते, जे व्यापारासाठी अत्यंत उपयुक्त होते. यामुळे ईस्ट इंडिया कंपनीला व्यापार व वाणिज्याच्या क्षेत्रात मोठा लाभ झाला.

खरेदी प्रक्रिया: ईस्ट इंडिया कंपनीने स्थानिक राजा, सुजाउद्दौला याच्याशी संवाद साधून बंदर खरेदी करण्याची योजना तयार केली. या खरेदीनंतर कंपनीने बंदरावर आपले नियंत्रण प्रस्थापित केले.

विकास: या खरेदीनंतर कलकत्ता जलद विकसित होऊ लागले आणि ते एक महत्त्वाचे व्यापारी केंद्र बनले. पुढील काळात, शहराने ब्रिटिश राजवटीत मोठे स्थान प्राप्त केले.

महत्त्व

व्यापार आणि उद्योग: कलकत्ता बंदराच्या खरेदीने इंग्रज व्यापारात एक नवीन वळण घेतले आणि व्यापार व उद्योगाच्या क्षेत्रात त्यांचा प्रभाव वाढवला.

ब्रिटिश राजवटीचा विस्तार: ईस्ट इंडिया कंपनीच्या या खरेदीने भारतात ब्रिटिश साम्राज्याच्या विस्ताराला गती दिली, ज्यामुळे पुढे अनेक शतके ब्रिटिश राजवट स्थापित झाली.

ऐतिहासिक प्रभाव: कलकत्ता हे शहर पुढे जाऊन भारताच्या ऐतिहासिक व सांस्कृतिक जीवनात एक महत्त्वाचे स्थान बनले.

निष्कर्ष
10 नोव्हेंबर 1698 हा दिवस भारतीय इतिहासात एक महत्त्वाचा टप्पा आहे, जेव्हा ईस्ट इंडिया कंपनीने कलकत्ता बंदर विकत घेतले. यामुळे कंपनीच्या भारतातील उपस्थितीला गती मिळाली आणि भारतीय उपखंडातील आर्थिक व सामाजिक संरचनेत बदल घडवून आणले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.11.2024-रविवार.
===========================================