गुरु नानक जयंती: महत्त्व, इतिहास आणि पूजा विधी-1

[Atul Kaviraje]

गुरु नानक जयंती: महत्त्व, इतिहास आणि पूजा विधी-

गुरु नानक जयंती म्हणजेच गुरु नानक देवजी यांच्या जयंतीचा सण. हे भारतीय सिख धर्माच्या सर्वात महान गुरुंच्या जयंतीचे रूप आहे. गुरु नानक देवजींचा जन्म 15 एप्रिल 1469 रोजी तलवंडी (सध्याचे नानकाना साहिब, पाकिस्तान) येथे झाला होता. गुरु नानक देवजी हे सिख धर्माचे संस्थापक होते आणि त्यांचे संदेश मानवतेसाठी, शांततेसाठी आणि एकतेसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. या दिवशी विशेष पूजा आणि संप्रदायिक एकता आणि सर्वधर्म समभावाचा संदेश दिला जातो.

गुरु नानक देवजींचा जीवनप्रवास (Life Journey of Guru Nanak)
1. जन्म आणि बालपण
गुरु नानक देवजींचा जन्म 15 एप्रिल 1469 रोजी तलवंडी येथे झाला, जे आज नानकाना साहिब म्हणून ओळखले जाते. त्यांच्या जन्माला अनेक चमत्कारी घटनांची जोड होती, ज्यामुळे त्यांना एक पवित्र व्यक्तिमत्त्व मानले गेले. गुरु नानक देवजींच्या बालपणातील पहिल्याच गोष्टींमध्ये त्यांच्या ज्ञानाची गोडी आणि धार्मिक प्रश्नांना उचलून टाकण्याची तयारी दिसून आली.

2. आध्यात्मिक अनुभव आणि शिक्षण
गुरु नानक देवजींनी लहान वयातच धार्मिक व आध्यात्मिक साधना सुरू केली होती. त्यांना ज्ञानाच्या शोधात अनेक ठिकाणी प्रवास करावा लागला. गुरु नानक देवजींनी सर्वधर्म समभाव, शांती आणि प्रेमाचा संदेश दिला. त्यांचे "एक ओंकार" हे तत्त्व, जे सर्व प्राण्यांमध्ये एकता आणि ईश्वराचा अस्तित्व दाखवते, हे सिख धर्माचे मुख्य तत्त्व बनले.

3. सिख धर्माची स्थापना
गुरु नानक देवजींनी सिख धर्माची स्थापना केली. सिख धर्म हा एक असे धर्म आहे जो सन्मान, सत्य आणि एकतेच्या पथावर चालण्याचा आग्रह करतो. गुरु नानक देवजींनी शंकर, विष्णू, ब्रह्मा आणि इतर देवतांच्या उपास्यतेकडे न जाता एकच भगवान ("एक ओंकार") यावर विश्वास ठेवला आणि प्रपंचाच्या सर्व अंगांसाठी धार्मिक, नैतिक आणि आध्यात्मिक शिकवण दिली.

गुरु नानक देवजींच्या शिकवणीवर आधारित धर्म एका मूर्तिपूजा, जाती-व्यवस्था, आणि अनावश्यक भेदभाव विरुद्ध होता. त्यांनी "नमः", "एक ओंकार", "सत श्री अकाल", आणि "वाहेगुरु" यांसारख्या मंत्रांचा प्रचार केला.

4. प्रमुख शिक्षण
गुरु नानक देवजींनी आपला संदेश समाजातील प्रत्येक व्यक्तीपर्यंत पोहोचवला. त्यांच्या मुख्य शिकवणीमध्ये काही महत्त्वाचे मुद्दे आहेत:

एकता आणि समानता: गुरु नानक देवजींनी सर्व मानवतेला एकतेच्या संकल्पनेला महत्त्व दिले आणि जात-पात, धर्म, लिंग आणि इतर भेदभावांपासून मुक्त होण्याचे संदेश दिले.
भक्ति आणि प्रेम: ईश्वराशी संवाद साधण्यासाठी भक्ती आणि प्रेम अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
सेवा आणि कर्तव्य: समाजातील गरिबांना मदत करणे, त्यांना अधिकार देणे आणि त्यांच्या जीवनात सन्मान निर्माण करणे.
सत्य आणि नैतिकता: सत्य बोलणे, परस्त्रीचा आदर करणे आणि प्रत्येक कृतीत नैतिकतेचा पाळणा ठेवणे.
गुरु नानक जयंतीची महत्त्वाची घटना (Significance of Guru Nanak Jayanti)
गुरु नानक देवजींची जयंती गुरु पर्व म्हणून साजरी केली जाते. सिख धर्माच्या अनुयायी या दिवशी विशेष पूजा, कीर्तन, भजन आणि सेवाद्वारे गुरु नानक देवजींच्या शिक्षांचे स्मरण करतात. या दिवशी गुरुद्वारांमध्ये विशेष कीर्तन होतात, आणि गुरुनानक देवजींनी दिलेल्या उपदेशांवर विचार केला जातो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.11.2024-शुक्रवार.
===========================================