दिन-विशेष-लेख-15 नोव्हेंबर 1966 रोजी, इंदिरा गांधी भारतीय पंतप्रधान म्हणून पुनः

[Atul Kaviraje]

15 नोव्हेंबर - इंदिरा गांधींची जागतिक राजकारणातील महत्त्व-

परिचय: 15 नोव्हेंबर 1966 रोजी, इंदिरा गांधी भारतीय पंतप्रधान म्हणून पुनः निवडल्या गेल्या. त्यांच्या या निवडीने भारतीय राजकारणात एक नवा अध्याय सुरू झाला, तसेच जागतिक स्तरावरही त्यांनी एक महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली.

इंदिरा गांधींची कारकीर्द
पहिल्या पंतप्रधानाची निवड: इंदिरा गांधी 1966 मध्ये भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान म्हणून निवडल्या गेल्या. त्या आधी त्यांनी 1964 मध्ये लघु कार्यकाळात पंतप्रधानपदाची जबाबदारी स्वीकारली होती.

सामाजिक धोरणे: त्यांच्या नेतृत्वात, भारतात अनेक सामाजिक आणि आर्थिक धोरणांची अंमलबजावणी झाली, जसे की हरित क्रांती, बँकिंग राष्ट्रीयीकरण, आणि शैक्षणिक सुधारणा.

जागतिक स्तरावरील प्रभाव
गैरसरकारी राजकारण: इंदिरा गांधींच्या कार्यकाळात भारताने जागतिक पातळीवर आपली उपस्थिती वाढवली. त्यांनी गैरसरकारी राजकारणात भारताची भूमिका मजबूत केली, विशेषतः विकासशील देशांच्या संदर्भात.

विदेश धोरण: इंदिरा गांधींनी भारताचे संबंध विविध देशांबरोबर मजबूत केले, विशेषतः सोवियत संघ, अमेरिका आणि युरोपियन देशांबरोबर. त्यांच्या धोरणांनी भारताला जागतिक मंचावर एक प्रभावी आवाज दिला.

ऐतिहासिक महत्त्व
केंद्र सरकारचे वर्चस्व: इंदिरा गांधींच्या कार्यकाळात केंद्र सरकारने अधिक शक्तीशाली भूमिका घेतली. त्यांनी विविध आव्हानांवर मात करण्यासाठी कठोर निर्णय घेतले, जसे की 1975 मध्ये लागू केलेले आणीबाणीचे काळ.

महिला सशक्तीकरण: एक महिला पंतप्रधान म्हणून, इंदिरा गांधींनी महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी काम केले. त्यांच्या नेतृत्वामुळे भारतीय समाजात महिलांच्या हक्कांवर चर्चा झाली.

परिणाम
राजकीय स्थिरता: इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाने भारतीय राजकारणात स्थिरता आणली, जे त्यांच्या ऐतिहासिक निवडींमुळे शक्य झाले.

दृष्टिकोन बदल: त्यांनी भारताच्या विकासाच्या दिशेने एक मजबूत दृष्टिकोन उभा केला, ज्यामुळे देशाच्या आधुनिकतेकडे एक नवा दृष्टिकोन निर्माण झाला.

निष्कर्ष
15 नोव्हेंबर 1966 हा दिवस इंदिरा गांधींच्या पंतप्रधानपदाच्या पुनर्निवडीत महत्त्वाचा आहे. त्यांनी भारतीय आणि जागतिक राजकारणात अनन्यसाधारण भूमिका निभावली, ज्यामुळे त्यांनी एक प्रेरणादायक नेतृत्व दाखवले. त्यांच्या कारकिर्दीचा परिणाम आजही भारतीय समाजावर आणि राजकारणावर दिसून येतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.11.2024-शुक्रवार.
===========================================