दिन-विशेष-लेख-२१ नोव्हेंबर १९११: लंडनमध्ये स्त्रियांनी संसदीय मतदान हक्कासाठी

[Atul Kaviraje]

१९११: संसदेच्या निवडणुकीत उभे राहता यावे आणि मतदानाचा अधिकार मिळावा म्हुणुन लंडनमध्ये स्त्रियांनी केलेल्या मोर्च्यावर व्हाईट हॉल येथे घोडेस्वार पोलिसांनी लाठी हल्ला केला.

२१ नोव्हेंबर १९११: लंडनमध्ये स्त्रियांनी संसदीय मतदान हक्कासाठी मोर्चा काढला, पोलिसांचा लाठी हल्ला-

२१ नोव्हेंबर १९११ हा दिवस लंडनमध्ये घडलेल्या स्त्री मतदार हक्क आंदोलनाचे एक ऐतिहासिक प्रसंग म्हणून ओळखला जातो. या दिवशी ब्रिटनमधील महिलांनी संसदीय मतदानाचा हक्क मिळवण्यासाठी मोठा मोर्चा काढला, ज्याला व्हाईट हॉल येथे पोलिसांनी लाठी हल्ला केला.

स्त्री मतदान हक्कासाठी संघर्ष:
१९व्या आणि २०व्या शतकाच्या सुरूवातीस, ब्रिटनमध्ये स्त्रियांसाठी मतदानाचा अधिकार एक मोठा सामाजिक आणि राजकीय प्रश्न बनला होता. पुरुषांनाच केवळ मतदानाचा हक्क होता, आणि महिलांना त्यांचा मतदान हक्क मिळावा, यासाठी त्यांनी संघर्ष सुरू केला होता.

ब्रिटनमध्ये महिला मताधिकार आंदोलने अनेक वर्षांपासून सुरू होती. या आंदोलकांना "सुफ्रॅजेट्स" (Suffragettes) म्हणून ओळखले जात होते. त्यांनी मतदान हक्काच्या प्राप्तीसाठी विविध पद्धतीने आंदोलन केले – काही वेळा शांततामय, तर काही वेळा हिंसक पद्धतीने. यातील काही महिलांना बंदी घालण्यात आली, तर काही महिलांनी त्यांचे विरोधकांवर जोरदार दडपण टाकण्यासाठी उपोषण देखील केले.

१९११ मध्ये महिलांचा मोर्चा:
२१ नोव्हेंबर १९११ रोजी, ब्रिटनच्या महिला मताधिकार आंदोलनाच्या कार्यकर्त्यांनी एक मोठा मोर्चा काढला. या मोर्चाचे मुख्य उद्दीष्ट होते संसदीय निवडणुकांमध्ये महिलांना मतदानाचा अधिकार मिळावा. महिलांनी व्हाईट हॉल, लंडनमध्ये एकत्र येऊन त्यांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.

परंतु, त्यावेळी सरकारच्या कडक विरोधामुळे आणि आंदोलकांच्या दबावामुळे, पोलिसांनी त्यांच्यावर लाठी हल्ला केला. घोडेस्वार पोलिसांनी आंदोलनकारक महिलांवर जोरदार लाठ्या फेकल्या, ज्यामुळे काही महिलांना इजा झाली. हा हल्ला आणि आंदोलकांवर होणारा अत्याचार यामुळे आंदोलनात आणखी उत्साह निर्माण झाला आणि अधिक लोकांनी या हक्कांसाठी आवाज उठवला.

सुफ्रॅजेट्सचे योगदान:
अॅम्मेलिया रॉस (Emmeline Pankhurst) आणि क्रिस्टेबल पंकरस्ट (Christabel Pankhurst) यांसारख्या महिला नेत्यांनी सुफ्रॅजेट आंदोलन पुढे नेले. यातील काही महिलांना बलवत्तर भूमिका साकारावी लागली. काही महिलांनी आपल्या आत्मसन्मानासाठी उपोषण केले आणि काहींनी हिंसक पद्धती स्वीकारल्या.
या आंदोलनाने ब्रिटनमध्ये महिला मताधिकाराच्या सुधारणा करण्यासाठी कडव्या प्रयत्नांचा एक अध्याय सुरू केला.

मतदान हक्काची प्राप्ती:
महिलांसाठी मतदानाचा अधिकार १९१८ साली मिळाला. सार्वजनिक मतदान कायदा (Representation of the People Act 1918), जो महिलांना ३० वर्षांच्या वयापर्यंत मतदानाचा हक्क देत होता, त्याच्या आगमनामुळे सुफ्रॅजेट्सच्या संघर्षाला विजय मिळाला.

यासह, पुढे जाऊन १९२८ मध्ये महिलांना सम्पूर्ण मतदान हक्क प्राप्त झाला. १९२८ च्या Representation of the People Act ने महिलांना २१ वर्षाच्या वयात पूर्ण मतदान हक्क दिला, जे पुरुषांसोबत समान अधिकार होते.

निष्कर्ष:
२१ नोव्हेंबर १९११ रोजी घडलेले लंडनमधील महिलांचे मोर्चे आणि त्यावर पोलिसांचा लाठी हल्ला हे स्त्री मतदान हक्कासाठीच्या संघर्षाच्या ऐतिहासिक प्रसंगांपैकी एक महत्त्वाचा क्षण होते. या घटनेने ब्रिटनमधील स्त्रियांच्या हक्कांसाठी झालेल्या लढ्याला आणखी बळ दिले. सुफ्रॅजेट्स आणि आंदोलनकारक महिलांच्या संघर्ष मुळे महिलांना मतदानाचा हक्क मिळवण्यात मदत झाली, जो पुढे महिलांच्या सामाजिक आणि राजकीय सशक्तीकरणासाठी महत्त्वपूर्ण ठरला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.11.2024-गुरुवार.
===========================================