दिन-विशेष-लेख-23 नोव्हेंबर, 1971 - चीनने संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकीत प्रथमच भाग

[Atul Kaviraje]

१९७१: चीनने संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकीत प्रथमच भाग घेतला.

23 नोव्हेंबर, 1971 - चीनने संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकीत प्रथमच भाग घेतला

२३ नोव्हेंबर १९७१ रोजी चीनने (पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायना) संयुक्त राष्ट्रांच्या (United Nations) सर्वसाधारण सभामध्ये पहिल्यांदाच भाग घेतला. यामुळे चीनला संयुक्त राष्ट्रेमध्ये आधिकारिक सदस्यता मिळाली आणि जगभरातील राजकीय समृद्धीसाठी या घटनाक्रमाचे महत्त्व मोठे होते.

चीनची संयुक्त राष्ट्रात प्रवेशाची पार्श्वभूमी:
चीन आणि तैवान (रिपब्लिक ऑफ चायना) यांच्यातील वाद १९४९ पासून सुरु होता. १९४९ मध्ये चीनमध्ये साम्यवादी क्रांती जिंकून, माओ झेदोंग यांच्या नेतृत्वाखाली पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायनाची स्थापना झाली.
त्यानंतर, तैवान (जे राष्ट्रीय चीनचे प्रतिनिधित्व करत होते) यानेच संयुक्त राष्ट्रात चीनचे प्रतिनिधित्व केले. यामुळे पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायना (चीन)ला संयुक्त राष्ट्रांमध्ये स्थान मिळालं नव्हतं.
परंतु १९७१ मध्ये संयुक्त राष्ट्र जनरल असेंब्लीचा ठराव २७६८ (UNGA Resolution 2758) पास झाला, ज्यात चीनच्या अधिकृत सरकारला (पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायना) संयुक्त राष्ट्रांमध्ये प्रवेश देण्याचा ठराव पास करण्यात आला.
या ठरावानंतर, तैवानचा प्रतिनिधित्व नाकारण्यात आले आणि चीनला संयुक्त राष्ट्रांची स्थायी सदस्यता मिळाली. याचा अर्थ चीनने वेटो पॉवर असलेल्या संघटनांच्या सुरक्षा परिषदमध्येही भाग घेणे सुरू केले.

चीनचा संयुक्त राष्ट्रांमध्ये प्रवेश:
चीनचा संयुक्त राष्ट्रात प्रवेश हा वैश्विक राजकारणात एक महत्त्वाचा वळण मानला जातो. २३ नोव्हेंबर १९७१ रोजी चीनने संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकांमध्ये सहभागी होऊन, अंतरराष्ट्रीय पातळीवर आपले स्थान मजबूत केले.
चीनच्या यावेळीच्या प्रवेशामुळे, विशेषत: आशियामध्ये चीनचे सामरिक, आर्थिक आणि राजकीय महत्त्व वाढले आणि त्यामुळे चीनला जगातील सर्वात मोठ्या आर्थिक शक्ती म्हणून आंतरराष्ट्रीय मंचावर प्रगल्भ स्थान मिळाले.

महत्त्व:
राजकीय बदल: चीनने संयुक्त राष्ट्रांमध्ये प्रवेश केला, त्यामुळे तैवानचा राजकीय प्रभाव कमी झाला आणि चीनच्या शासनाची मान्यता जगभर मिळाली.

आंतरराष्ट्रीय मंचावर चीनचा प्रभाव: चीनच्या संयुक्त राष्ट्रांमध्ये प्रवेशामुळे, त्याच्या आंतरराष्ट्रीय धोरणांची दिशा बदलली आणि चीनने संयुक्त राष्ट्रांच्या विविध एजन्सीमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला. यामुळे चीनला एक महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय राजकीय प्रभावी राष्ट्र बनवले.

आर्थिक आणि सामरिक महत्त्व: चीनने संयुक्त राष्ट्रांमध्ये तंत्रज्ञान, व्यापार, वातावरणीय संरक्षण आणि मानवाधिकार यांसारख्या महत्त्वाच्या मुद्द्यांवर आपला दृष्टिकोन प्रभावीपणे मांडला. तसेच, सुरक्षा परिषदेत असलेल्या वेटो पॉवरचा वापर चीनला भविष्यात मोठ्या आंतरराष्ट्रीय निर्णयांवर नियंत्रण ठेवण्याची संधी दिली.

निष्कर्ष:
चीनच्या संयुक्त राष्ट्रांमध्ये प्रवेशाने त्याला एक वैश्विक राजकीय, आर्थिक आणि सामरिक शक्ती बनवले. १९७१ मध्ये चीनचा हा प्रवेश एक महत्त्वाचा घटनाक्रम होता, जो आजही जगभरातील आंतरराष्ट्रीय संबंध आणि धोरणांवर प्रभाव टाकतो. चीनच्या वाढत्या भूमिकेमुळे, त्याला जागतिक मंचावर एक शक्तिशाली राष्ट्र म्हणून मान्यता मिळाली आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-23.11.2024-शनिवार.
===========================================