गुरु तेग बहाद्दूर शहीद दिन-

[Atul Kaviraje]

गुरु तेग बहाद्दूर शहीद दिन-

गुरु तेग बहाद्दूर शहीद दिन-२४ नोव्हेंबर २०२४

गुरु तेग बहाद्दूर शहीद दिन हा प्रत्येक वर्षी २४ नोव्हेंबर रोजी पंढरपूर, दिल्ली आणि इतर ठिकाणी साजरा केला जातो. हे दिन गुरू तेग बहाद्दूर यांच्या बलिदानाची आठवण सांगतो, जे त्यांनी धर्मासाठी आणि मानवतेसाठी दिले. गुरु तेग बहाद्दूर, सिख धर्माचे नवे पिढीतील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण गुरु होते. त्यांनी हत्येचा सामना केला, पण कधीही आपल्या श्रद्धेवर आणि धर्मावर तडजोड केली नाही. त्यांच्या बलिदानामुळे आजही त्यांना 'धर्मयुद्धाचे शहीद' म्हणून आदर दिला जातो.

गुरु तेग बहाद्दूर यांचा जीवन आणि कार्य:

गुरु तेग बहाद्दूर यांचा जन्म १ एप्रिल १६२१ रोजी अमृतसर जवळ स्थित 'देवबंदी' गावात झाला. त्यांचे वडील गुरु हरगोविंद आणि आई 'नानी' यांच्या आशीर्वादाने गुरु तेग बहाद्दूर यांचा संस्कार झाला. त्यांच्या जीवनातील प्राथमिक शिक्षण गुरु हरगोविंद यांच्याकडून मिळाले. त्यांना धर्म, नीतिमत्ता आणि मानवतेचे तत्त्व शिकवले गेले.

गुरु तेग बहाद्दूर यांची शहादत हि धार्मिक स्वातंत्र्याच्या चळवळीचा प्रतीक ठरली. तेव्हा दिल्लीतील मुघल सम्राट औरंगजेब धर्माच्या बाबतीत अत्यंत कट्टर होता. त्याच्या शासनाच्या काळात, हिंदू धर्माच्या अनुयायांसाठी विविध अडचणी होत्या, ज्यात धर्मांतर करण्याचा दबाव, मंदिरे तोडली जात होती आणि अन्याय प्रक्षोभ वाढत होता. परंतु गुरु तेग बहाद्दूर यांनी या अत्याचारांचा विरोध केला. त्यांनी लोकांना धर्माच्या मार्गाने कसे चालावे हे शिकवले आणि त्यांच्या संरक्षणासाठी आपले प्राण पणाला लावले.

शहीद दिनाचे महत्त्व:

गुरु तेग बहाद्दूर यांनी धार्मिक स्वातंत्र्याचा पुरस्कार केला आणि त्यांच्या बलिदानाने हिंदूंना आणि इतर समाजांना धर्माच्या मार्गावर उभे केले. त्यांना धर्म व सत्याच्या पाठीशी उभे राहण्यासाठी आघाडी घेतली. गुरु तेग बहाद्दूर यांच्या शहादतीमुळे, आणि त्यांच्या साक्षीने अनेक लोकांनी धर्माच्या आणि जीवनाच्या मोलाची ओळख केली.

गुरु तेग बहाद्दूर यांचा शहीद दिन विविध ठिकाणी विविध कार्यक्रमांच्या माध्यमातून साजरा केला जातो. प्रमुख कार्यक्रमांमध्ये भजन, कीर्तन, शहीद स्मारकांना पुष्प अर्पण, शहीद यांच्या कार्याची चर्चा, आणि शिरोमणि गुरुद्वारा प्रबंधक समिती तसेच अन्य धार्मिक संघटनांकडून विविध कार्यशाळा आणि स्नेह संमेलने आयोजित केली जातात.

गुरु तेग बहाद्दूर यांचा बलिदान आणि त्याचे धार्मिक महत्व:

गुरु तेग बहाद्दूर यांचा बलिदान एक संदेश देतो की, 'धर्मावर तडजोड करणारे समाज नेहमीच एकाच मार्गावर वाटचाल करतात, जो नष्ट होणारा असतो.' गुरु तेग बहाद्दूर यांच्या शहादतीचे हेच महत्व आहे की त्यांनी मानवतेच्या मार्गावर उभे राहून, सत्याच्या मार्गावर ठेवले. त्यांचे शहादत आजही सिख समाजासाठी आदर्श ठरते.

त्यांच्या शहादतीच्या ठिकाणी स्थित गुरुद्वारे, गुरुद्वारे तेग बहाद्दूर, दिल्लीच्या कश्मिर गेट भागातील 'गुरुद्वारा शीश गंज' येथून ते गाथा प्रसिद्ध केले जातात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.11.2024-रविवार.
===========================================