दिन-विशेष-लेख-२४ नोव्हेंबर १९२२ – भारतात पहिला वायुमार्ग सेवा सुरू-

[Atul Kaviraje]

महत्वाची ऐतिहासिक घटना - २४ नोव्हेंबर १९२२ रोजी, भारतात पहिला वायुमार्ग सेवा सुरू करण्यात आला.

२४ नोव्हेंबर १९२२ – भारतात पहिला वायुमार्ग सेवा सुरू-

संपूर्ण माहिती:

२४ नोव्हेंबर १९२२ हा दिवस भारतीय विमान वाहतूक आणि वायुमार्ग सेवा इतिहासात एक महत्त्वपूर्ण आणि ऐतिहासिक क्षण आहे. याच दिवशी, भारतात पहिला वायुमार्ग सेवा सुरू करण्यात आला, ज्यामुळे भारतातील हवाई परिवहनाचा इतिहास नवीन वळण घेतला.

भारतातील वायुमार्ग सेवेची सुरुवात:
भारतामध्ये वायुमार्ग सेवा सुरू करण्याचा मुख्य उद्देश हे होते की, देशभरातील दूरदूरच्या शहरांमध्ये जलद आणि आरामदायक प्रवास करता येईल, ज्यामुळे व्यापार, पर्यटन आणि सामरिक उद्देशांसाठी हवाई परिवहनाचा वापर होईल.

पहिल्या वायुमार्ग सेवेची सुरुवात:
२४ नोव्हेंबर १९२२ रोजी टाटा एअरलाईन्स (Tata Airlines) ने मुम्बई आणि अहमदाबाद दरम्यान प्रथम व्यावसायिक विमान सेवा सुरू केली.
या सेवा सुरु होण्यासाठी, सार्वजनिक विमानसेवा (Public Air Transport) च्या मार्गाने भारतात वायुमार्ग सेवा सुरू झाली.
विमान सेवा सुरू करतांना, देशाच्या विमानतळाची आणि हवाई रूट्सची तयारी केली गेली होती. पहिल्या विमान सेवेने भारतीय हवाई परिवहनाचा पाया घातला.

टाटा एअरलाईन्स:
टाटा एअरलाईन्स च्या माध्यमातून भारतात हवाई वाहतूक सेवा सुरू करण्यात आली. हे विमानसेवा सुरू करणारे पहिले व्यावसायिक संघटन होते, आणि हे टाटा समूहाचे एक महत्त्वपूर्ण भाग होते.
टाटा एअरलाईन्सने सुरुवातीला मुम्बई, अहमदाबाद, आणि बंगलोर यांसारख्या शहरांमध्ये विमानसेवा सुरू केली. ही सेवा प्राथमिकतः अंतरशहरी किंवा छोट्या शहरांमधील प्रवासासाठी वापरली जात होती.

भारतातील वायुमार्ग सेवेची वाढ:
भारतातील हवाई वाहतूक सेवा सुरुवातीला छोट्या पातळीवर होती, पण कालांतराने त्यात प्रचंड वाढ झाली.
या विमानसेवांनी देशातील विविध भागांतील जोडणी सुधारली, तसेच व्यापार, पर्यटन आणि इतर क्षेत्रांसाठी हवाई मार्गाने जलद आणि प्रभावी सेवा दिली.

वायुमार्ग सेवेचा महत्त्वाचा प्रभाव:
व्यापाराच्या वाढीसाठी महत्त्वपूर्ण:
हवाई सेवांमुळे भारतातील व्यापार अधिक सुलभ झाला. व्यापाराच्या दृष्टीने हवाई मार्ग अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरले. व्यापारातील सामरिक दृष्टीने हवाई मार्गांची महत्ता वाढली.

सामरिक उद्देश:
हवाई सेवा सुरू झाल्यानंतर, भारत सरकारने सामरिक दृष्टिकोनातूनही हवाई मार्गांचा वापर करण्यास सुरुवात केली. यामुळे देशातील लष्करी गरजांसाठी त्वरित सैन्याची आणि सामग्रीची वाहतूक करणे शक्य झाले.

पर्यटन उद्योगावर प्रभाव:
हवाई सेवेच्या सुरूवातीमुळे भारतात पर्यटन उद्योगही वेगाने वाढला. पर्यटकांना हवाई मार्गाने जलद आणि आरामदायक प्रवास करता येऊ लागला, आणि यामुळे पर्यटन क्षेत्राला एक नवीन वळण मिळाले.

गावातील जीवनाचा सुधारणेला हात:
विमानसेवा ने फक्त शहरी भागांनाच जोडले नाही, तर दूरदराजच्या गावांमध्येही सोयी-सुविधांचा पोहोच वाढवला. विविध शहरांमध्ये आधिक वेगाने ट्रान्सपोर्टेशन होऊ लागले, त्यामुळे ग्रामीण भागातही विकास झाला.

वायुमार्ग सेवेची सुरुवात आणि तिचे भविष्य:
१९२२ मध्ये वायुमार्ग सेवा सुरू करण्याच्या या यशस्वी प्रयत्नानंतर भारतीय हवाई परिवहन क्षेत्राने एक महत्त्वपूर्ण प्रगती केली.
२० व्या शतकाच्या शेवटच्या दशकात भारतातील हवाई परिवहन क्षेत्र अधिक वाढले आणि विविध विमान कंपन्या अस्तित्वात आल्या. यात एअर इंडिया, इंडिगो, स्पाइसजेट, एअर एशिया इंडिया यांसारख्या कंपन्या आल्या.

निष्कर्ष:
२४ नोव्हेंबर १९२२ हा भारतीय वायुमार्ग सेवा इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण दिवस आहे, ज्यामुळे भारतीय हवाई परिवहन क्षेत्राचा पाया घातला गेला. या दिवशी सुरू झालेल्या टाटा एअरलाईन्स च्या विमानसेवेमुळे भारताच्या हवाई मार्गांचा विकास झाला आणि भारताला विमानसेवा क्षेत्रात जागतिक पातळीवर प्रतिस्पर्धी बनवले. हवाई परिवहन सेवेच्या वाढीमुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेला गती मिळाली, तसेच देशात पर्यटन, व्यापार आणि सामरिक उद्देशांसाठी हवाई मार्गाचा उपयोग अधिक प्रभावीपणे होऊ लागला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.11.2024-रविवार.
===========================================