दिन-विशेष-लेख-२४ नोव्हेंबर, १९६९ – अपोलो-१२ चंद्रावर उतरले-

[Atul Kaviraje]

१९६९: अपोलो-१२ चंद्रावर उतरले.

२४ नोव्हेंबर, १९६९ – अपोलो-१२ चंद्रावर उतरले-

संपूर्ण माहिती:

२४ नोव्हेंबर, १९६९ हा दिवस अंतराळ विज्ञान आणि मानवाच्या चंद्र युगातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा म्हणून ओळखला जातो, कारण याच दिवशी NASA च्या अपोलो-१२ मिशन ने चंद्रावर यशस्वीरित्या उतरणं संपन्न केलं. अपोलो-१२ हे अपोलो प्रोग्राम अंतर्गत चंद्रावर उतरणारे दुसरे अंतराळ यान होते, आणि याच्या यशस्वी चंद्र यान चढाईने मानवाच्या चंद्रावर पोहोचण्याच्या प्रवासात एक मोठा टप्पा गाठला.

अपोलो-१२ मिशनची पार्श्वभूमी:
NASA चा अपोलो प्रोग्राम:
१९६० च्या दशकाच्या मध्यात, अमेरिकेने चंद्रावर मनुष्य पाठवण्याचा महत्त्वाकांक्षी कार्यक्रम सुरू केला. या कार्यक्रमाचा मुख्य उद्देश चंद्रावर मानवाचे पहिले पाऊल ठेवणे आणि त्याच्या पाठीवर एक चंद्रयान उतरवून, अंतराळ संशोधनाच्या नवनवीन शिखरांवर पोहोचणे होता.

अपोलो-११ मिशन:
या प्रोग्रामच्या पहिल्या प्रमुख यशस्वी मिशन, अपोलो-११, २० जुलै १९६९ रोजी चंद्रावर उतरून त्यात सहभागी अंतराळवीर नेल आर्मस्ट्राँग आणि बझ ऑल्ड्रिन यांनी चंद्रावर पाऊल ठेवलं. हा एक ऐतिहासिक क्षण होता, आणि मानवतेच्या अंतराळातील सर्वात मोठ्या यशांपैकी एक ठरला.

अपोलो-१२ मिशन:
अपोलो-११ नंतर, NASA ने अपोलो-१२ मिशन सुरू केले, ज्याचे मुख्य उद्दिष्ट चंद्रावर दुसरी मानवी अंतराळ यान उतरणे आणि चंद्रावर आणखी संशोधन करणे होते.

अपोलो-१२ चं यशस्वी चंद्रावर उतरणे:
अपोलो-१२ या मिशनच्या अंतराळयात त्याचे दोन्ही अंतराळवीर चार्ली ड्यूक आणि पीट कॉनराड होते. त्यांनी २४ नोव्हेंबर १९६९ रोजी चंद्रावर यशस्वीरित्या उतरणं पूर्ण केलं. हे यान चंद्राच्या ओब्सर्वेटरी इल्स (Ocean of Storms) भागात उतरण्याचे ठरवले होते, ज्याचे अंतर आणखी काही क्षेत्रांच्या तुलनेत अधिक सुरक्षित होते.

चंद्रावर उतरणे:
अपोलो-१२ चं यान चंद्राच्या पृष्ठभागावर अपयशी स्थितीचं पूर्ण निराकरण करत २८८ किमी वेगाने अवकाशातून चंद्रावर उतरणारे पहिले यान ठरलं. त्याच दरम्यान, अंतराळवीरांनी चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरण्याच्या प्रक्रियेत कोणत्याही मोठ्या अडचणी न आल्याचा अनुभव घेतला.

चंद्रावर प्रयोग:
यान चंद्रावर उतरल्यावर, चार्ली ड्यूक आणि पीट कॉनराड यांनी चंद्राच्या पृष्ठभागावर संशोधनासाठी आणि चंद्राच्या चिखल, खनिज, आणि अवशेषांचा नमुना गोळा करण्यासाठी विविध प्रयोग आणि शोधन कार्ये केली. त्यांनी चंद्राच्या पृष्ठभागावर एक चंद्रावधार प्रयोग यंत्र देखील लावले.

चंद्रावरील अंतराळ यान:
अपोलो-१२ च्या अंतराळवीरांनी चंद्रावर एक दुसरी साधनकेंद्र रचना स्थापित केली, ज्यामुळे भविष्यातील मिशन्ससाठी चंद्रावर इतर संशोधन आणि यांत्रिक यंत्रणा विकसित करणे शक्य झाले.

अपोलो-१२ मिशनचे महत्त्व:
चंद्रावरील यशस्वी दुसरी उतराई:
अपोलो-१२ चंद्रावर यशस्वीरित्या उतरले, ज्यामुळे या मिशनच्या यशाने चंद्रावर उतरण्याच्या प्रक्रियेला अधिक सुरक्षित आणि विश्वसनीय बनवले. यानंतर पुढील अपोलो मिशन्स अधिकाधिक विश्वासाने यशस्वी होऊ शकले.

चंद्रावरची प्राथमिक संशोधन:
अपोलो-१२ ने चंद्रावर अधिक तपशीलवार आणि सखोल अभ्यास करून, चंद्राच्या पृष्ठभागाचा अधिक चांगला अभ्यास केला. यामध्ये चंद्राच्या संरचनांचा, खनिजांचा आणि भूगर्भशास्त्राचा अभ्यास समाविष्ट होता. तसेच, त्यांनी चंद्राच्या कक्षेतील प्रयोग आणि सौरशक्तीचे अध्ययन देखील केले.

अंतराळ विज्ञानात प्रगती:
अपोलो-१२ ने चंद्रावर उतरण्याच्या तंत्रज्ञानात प्रगती केली. हे यान अपोलो-११ नंतर चंद्रावर उतरले आणि त्याचे अंतराळयान तंत्रज्ञान, नियंत्रण यंत्रणा, आणि अन्य यांत्रिक क्षमतांचे संशोधन करतं नविन पिढीच्या अंतराळयानांचे मार्गदर्शन केलं.

NASA चा अधिक आत्मविश्वास:
अपोलो-१२ च्या यशस्वी उतरणाने NASA च्या अंतराळ संशोधनास मोठं बळ दिलं. हे यश NASA आणि अमेरिकेच्या तंत्रज्ञान व विज्ञानाच्या क्षेत्रात एक प्रमुख यश मानलं जातं.

अपोलो-१२ चा पुढील प्रवास:
चंद्राची इतर तपासणी:
मिशन पूर्ण झाल्यानंतर, अपोलो-१२ चं अंतराळयात चंद्रावर आणखी काही संशोधन यंत्रणा लावली आणि चंद्राच्या पृष्ठभागावर प्रयोग केले. त्याचे अंतराळवीर १७२ किलो वस्तूंचा नमुना घेऊन पृथ्वीवर परत आले.

NASA चा महत्वाकांक्षी अपोलो प्रोग्राम:
अपोलो-१२ चे यश पाहता, NASA ने पुढील अपोलो मिशन्स (जसे की अपोलो-१३, अपोलो-१४ इ.) चंद्रावर अधिक संशोधन व मानवाची उपस्थिती वाढवण्यासाठी केले.

निष्कर्ष:
२४ नोव्हेंबर, १९६९ च्या अपोलो-१२ मिशनने चंद्रावर उतरलेल्या दुसऱ्या मानवाच्या यानाचा इतिहास घडवला. अपोलो-११ च्या यशाच्या आठवड्यात, अपोलो-१२ ने आणखी पुढे जाऊन अंतराळ संशोधन, चंद्राच्या भूगर्भाचा अभ्यास, आणि चंद्राच्या पृष्ठभागावर अधिक चांगल्या प्रकारे जीवन निर्माण करणाऱ्या यंत्रांची निर्मिती केली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.11.2024-रविवार.
===========================================