भारतीय वायूसेनेची स्थापना २६ नोव्हेंबर १९३२ रोजी झाली-1

[Atul Kaviraje]

भारतीय वायूसेनेचा स्थापना दिवस - भारतीय वायूसेनेची स्थापना २६ नोव्हेंबर १९३२ रोजी झाली, ज्यामुळे हा दिवस भारतीय संरक्षणात महत्त्वाचा ठरला.

२६ नोव्हेंबर - भारतीय वायूसेना स्थापना दिवस-

२६ नोव्हेंबर हा भारतीय वायूसेनेचा स्थापना दिवस म्हणून ओळखला जातो. २६ नोव्हेंबर १९३२ रोजी भारतीय वायूसेनेची स्थापना झाली आणि या दिवसाने भारतीय संरक्षणातील एक अत्यंत महत्त्वाचा टप्पा गाठला. भारतीय वायूसेनेने आपल्या कार्यक्षेत्रात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे, आणि ती भारताच्या संरक्षणातील एक प्रमुख घटक आहे.

भारतीय वायूसेनेची स्थापना आणि इतिहास
२६ नोव्हेंबर १९३२ रोजी, ब्रिटिश भारतात भारतीय वायूसेना स्थापन झाली. त्यावेळी भारतीय वायूसेनेला "ऑल इंडिया एअर फोर्स" असे नाव देण्यात आले होते. सुरुवातीला, भारतीय वायूसेना ही एक पूर्णपणे ब्रिटिश नियंत्रणाखाली असलेली संस्था होती, परंतु स्वतंत्र भारतात भारतीय वायूसेनेला अत्यंत महत्त्वपूर्ण भूमिका मिळाली.

भारतीय वायूसेनेची स्थापना मुख्यतः भारतीय हवाई सुरक्षा आणि संरक्षणासाठी करण्यात आली होती. तिचे प्राथमिक उद्दीष्ट भारताच्या हवाई सीमांचे रक्षण करणे, आणि संभाव्य आक्रमणाच्या बाबतीत तयार राहणे हे होते.

भारतीय वायूसेनेचे विकास आणि बदल
भारतीय वायूसेना सुरुवातीला खूप लहान आकाराची होती, परंतु स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर तिच्या सामर्थ्यात मोठ्या प्रमाणावर वाढ झाली. भारतीय वायूसेनेचे पहिले प्रमुख अधिकारी आणि पायलट ब्रिटिश सैन्यातून आले होते. प्रारंभिक काळात वायूसेना लहान विमानांसह कार्यरत होती, परंतु हळूहळू तिला अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि विमानांसह सुसज्ज करण्यात आले.

स्वातंत्र्यानंतर भारतीय वायूसेनेने आपली कार्यक्षमता आणि सामर्थ्य वाढवण्यासाठी अनेक महत्त्वाच्या पायऱ्या उचलल्या. १९४७ मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, वायूसेनेला स्वतःच्या स्वातंत्र्य आणि राष्ट्राच्या संरक्षणासाठी अधिक सक्षम बनविण्याचे आव्हान होते. १९६२, १९६५ आणि १९७१ च्या युद्धांमध्ये भारतीय वायूसेनेने आपली ताकद आणि सामर्थ्य सिद्ध केली. १९६५ च्या भारत-पाक युद्धात भारतीय वायूसेनेने महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावली, आणि १९७१ च्या भारत-पाक युद्धात त्याची कार्यक्षमता अत्यंत प्रभावी सिद्ध झाली.

भारतीय वायूसेनेचे कार्यक्षेत्र
भारतीय वायूसेना आज एक अत्याधुनिक आणि सशस्त्र दल बनली आहे. तिच्या कार्यक्षेत्रात अनेक महत्वपूर्ण बाबींचा समावेश आहे:

हवाई संरक्षण – भारतीय वायूसेनेचे मुख्य कार्य हवाई संरक्षण करणे आहे. भारतीय आकाशात कोणत्याही प्रकारचा अतिक्रमण होणार नाही, यासाठी वायूसेना सतर्क असते.

युद्धात सहभाग – युद्धप्रसंगी वायूसेनेची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची असते. ती आक्रमक आणि संरक्षणात्मक भूमिकांमध्ये कार्य करते. भारतीय वायूसेना १९६५, १९७१, आणि १९९९ च्या कारगिल युद्धांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.

मानवी सहाय्य आणि आपत्ती व्यवस्थापन – वायूसेना आपत्ती निवारण कार्यातही सक्रिय असते. नैसर्गिक आपत्तींमध्ये, वायूसेनेला मदतीसाठी पाठवले जाते, जसे की भूकंप, पुर, सायक्लोन व इतर आपत्तींच्या वेळी.

हवाई परिवहन – वायूसेनेच्या विमानांचा उपयोग सैन्य आणि मालवाहनासाठी हवाई मार्गाने केला जातो. हा महत्त्वाचा भाग आहे, कारण वायूसेनेला शत्रूच्या किल्ल्यांमध्ये आणि दूरदूरच्या भागात त्वरित मदत पाठवता येते.

नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर – भारतीय वायूसेना नवीन तंत्रज्ञान आणि अत्याधुनिक हवाई यंत्रणेचे वापर करते. सुपरसोनिक विमान, ड्रोन, रडार सिस्टम्स, इ. तंत्रज्ञानामुळे वायूसेनेला युद्ध आणि संरक्षणात एक अत्याधुनिक क्षमता प्राप्त झाली आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-26.11.2024-मंगळवार.
===========================================