दिन-विशेष-लेख-२६ नोव्हेंबर, १९८४: इराक आणि अमेरिकेचे राजनैतिक संबंध पुनर्स्थापित

[Atul Kaviraje]

१९८४: इराक आणि अमेरिका ने मध्ये राजनीतिक संबंध पुनर्स्थापित केले होते.

२६ नोव्हेंबर, १९८४: इराक आणि अमेरिकेचे राजनैतिक संबंध पुनर्स्थापित-

२६ नोव्हेंबर, १९८४ हा दिवस इराक आणि अमेरिकेच्या राजनैतिक संबंधांसाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला. या दिवशी दोन्ही देशांनी आपले राजनैतिक संबंध पुन्हा स्थापित करण्याचा निर्णय घेतला. इराक आणि अमेरिका यांच्यातील संबंध १९६०च्या दशकाच्या मध्यापर्यंत चांगले होते, पण १९६७ नंतर आणि इराकच्या नेत्यांच्या धोरणांमुळे दोन देशांमध्ये तणाव वाढला.

इराक-अमेरिका संबंध: ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
१९६०-७० च्या दशकातील संबंध: १९६०च्या दशकाच्या उत्तरार्धात इराक आणि अमेरिका यांच्यात सकारात्मक संबंध होते. इराकने अमेरिकी मदतीवर अवलंबून राहून आर्थिक आणि सैन्य सामर्थ्य वाढवले होते. त्यावेळी इराक हे एक प्रादेशिक सामरिक भागीदार म्हणून महत्त्वाचे मानले जात होते.

१९७९ मध्ये इराकी क्रांती: १९७९ मध्ये इराकमध्ये इराकी क्रांती झाली, आणि सद्दाम हुसेन याने सत्ता समोर घेतली. त्यानंतर इराक आणि अमेरिकेतील संबंध तणावपूर्ण होऊ लागले. अमेरिकेने इराकमधील क्रांतिकारी सरकारला मान्यता नाकारली आणि त्यानंतरचे वर्षे दोन्ही देशांमध्ये शत्रुत्वपूर्ण वातावरण निर्माण झाले.

इराण-इराक युद्ध (१९८०-१९८८): १९८० मध्ये इराण आणि इराक यांच्यात युद्ध सुरू झाले. यामध्ये अमेरिका अधिक चांगल्या संबंधांसाठी इराकला अप्रत्यक्ष मदत देत होती. अमेरिकेने इराकचे एक प्रमुख शत्रू असलेल्या इराणविरुद्ध आपले समर्थन व्यक्त केले. याच वेळी, अमेरिकेने इराकला काही संरक्षणात्मक साधनांची विक्री केली होती.

१९८४ मध्ये संबंध पुनर्स्थापना
१. राजनैतिक संबंधांची पुनर्स्थापना: २६ नोव्हेंबर, १९८४ रोजी, अमेरिका आणि इराकने आपले राजनैतिक संबंध पुन्हा सुरू करण्याचा निर्णय घेतला. यामुळे दोन्ही देशांमध्ये दूतावासांची पुन्हा स्थापना झाली. या निर्णयामुळे एक वेगळ्या प्रकारचा कूटनीतिक संवाद सुरू झाला, ज्यामुळे दोन्ही देशांच्या हितसंबंधांचे संरक्षण करण्याच्या दृष्टिकोनातून काही ठराव स्वीकारले गेले.

२. इराकचा महत्वाचा सामरिक भागीदार म्हणून पुनरागमन: अमेरिकेला इराकला एक महत्त्वाचे सामरिक भागीदार मानणे गरजेचे होते, कारण इराकने इराणविरुद्ध ताणलेले संबंध आणि प्रादेशिक समस्यांमध्ये त्याचे योगदान महत्त्वाचे ठरू शकते. इराकने यावेळी अमेरिकेच्या दृष्टिकोनातून त्याच्या धोरणांमध्ये समजून जाण्याचे प्रयत्न केले.

३. व्यापार आणि आर्थिक संबंध: १९८४ मध्ये दोन्ही देशांमध्ये व्यापार आणि आर्थिक सहकार्य वाढवण्यावरही चर्चा सुरू झाली. इराकला अमेरिकेने काही प्रमाणात व्यापारी प्रतिबंधांपासून मुक्त केले आणि त्याच्या सर्वांसाठी व्यापाराची संधी उपलब्ध करून दिली.

यानंतरच्या घटना
या राजनैतिक संबंधांची पुनर्स्थापना पुढे १९९० च्या दशकात बदलत गेली. १९९० मध्ये इराकने कुवैतवर आक्रमण केले, ज्यामुळे इराक युद्ध सुरू झाला. यानंतर अमेरिकेने इराक विरुद्ध सैन्य कारवाई सुरू केली. अमेरिकेने इराकचा विरोध केला आणि सद्दाम हुसेन याचे शासन पलटवले.

निष्कर्ष:
२६ नोव्हेंबर, १९८४ च्या दिवशी इराक आणि अमेरिका यांच्यातील राजनैतिक संबंध पुन्हा स्थापित झाले. त्या वेळी दोन्ही देशांची कूटनीतिक, सामरिक आणि व्यापारिक ध्येये समांतर होती. तथापि, यानंतरच्या काही वर्षांमध्ये प्रादेशिक संघर्ष आणि युद्धामुळे या संबंधांमध्ये मोठे बदल झाले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-26.11.2024-मंगळवार.
===========================================