दिन-विशेष-लेख-२७ नोव्हेंबर - आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन-

[Atul Kaviraje]

आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन - २७ नोव्हेंबर हा "आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन" म्हणून पाळला जातो, ज्यामध्ये थैमानाच्या समस्यांवर जागरूकता वाढवली जाते.

२७ नोव्हेंबर - आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन (International Thrombosis Day)-

परिचय: २७ नोव्हेंबर हा दिवस आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन म्हणून पाळला जातो. या दिवशी थैमान (थ्रॉम्बोसिस) या गंभीर वैद्यकीय समस्येवर जागरूकता वाढवण्याचे काम केले जाते. थैमान म्हणजे रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्ताच्या थंराईचा (गठ्ठे) निर्माण होणे. या रक्त थंराईचा निर्माण होणे अनेक वेगवेगळ्या कारणांमुळे होऊ शकतो आणि हे एक जीवनासाठी धोकादायक स्थिती बनू शकते.

थैमान म्हणजे काय? थैमान म्हणजे रक्तवाहिन्यांमध्ये (शिरा किंवा धमन्या) रक्ताचा थंराई तयार होणे. रक्ताच्या थंराईला "ब्लड क्लॉट" असेही म्हटले जाते. हे रक्त थंराई शरीराच्या अन्य भागांमध्ये जातात आणि विविध गंभीर परिणामांना जन्म देऊ शकतात. यामध्ये प्रमुख रूपाने डिव्हेनस थैमान (DVT), पल्मोनरी एम्बोलिजम (PE), हृदयविकार आणि स्ट्रोक यांसारखी समस्याही समाविष्ट आहेत.

आंतरराष्ट्रीय थैमान दिनाचे महत्त्व: थैमान एक गंभीर आणि वेळेत उपचार न केल्यास प्राणघातक ठरू शकतो. हे एक जागतिक आरोग्य संकट बनले आहे, ज्याचा प्रत्येक व्यक्तीच्या जीवनावर दीर्घकालीन प्रभाव होऊ शकतो. परंतु, थैमान आणि त्यासंबंधी असलेल्या आरोग्याच्या समस्या आणि त्याची प्रतिबंधात्मक उपाययोजना याबद्दल जागरूकता कमी आहे. म्हणूनच, २७ नोव्हेंबर हा दिवस थैमान विषयावर जागरूकता निर्माण करण्यासाठी, थैमानासंबंधी उपचार आणि प्रतिबंधात्मक उपाय यावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी पाळला जातो.

आंतरराष्ट्रीय थैमान दिनाचे उद्दिष्ट:

थैमान आणि रक्ताच्या थंराईच्या समस्यांवर जागरूकता वाढवणे.
लोकांना थैमानाच्या लक्षणे आणि संबंधित जोखमींबद्दल माहिती देणे.
थैमानाचे उपचार आणि प्रतिबंधावर चर्चा करणे.
रक्तवहिन्यांच्या समस्यांवर फोकस करणे आणि उपचार पद्धतींबद्दल जागरूकता निर्माण करणे.
थैमानाचे कारणे: थैमानाचे विविध कारणे असू शकतात, ज्यामध्ये खालील प्रमुख कारणे समाविष्ट आहेत:

लांब पल्ल्याची प्रवास: लांब पल्ल्याच्या प्रवासामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये जडपणा येतो आणि रक्त थंराई तयार होऊ शकते. हवाई प्रवास किंवा बस, ट्रेन आणि कारमध्ये लांब प्रवास करणाऱ्यांना विशेष धोका असतो.

गर्भावस्था आणि प्रसुती: गर्भावस्थेदरम्यान आणि प्रसुतीनंतर रक्ताच्या थंराईचा धोका वाढतो. महिलांमध्ये गर्भवती असताना हार्मोनल बदल होतात, ज्यामुळे रक्त थंराई तयार होण्याची शक्यता असते.

आधुनिक जीवनशैली आणि व्यायामाचा अभाव: बसण्याचे काम आणि शारीरिक हालचाली कमी असलेल्या जीवनशैलीमुळे शरीरातील रक्तवाहिन्यांमध्ये गुठळ्या तयार होण्याची संभावना वाढते.

मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब: मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब थैमानाचे संभाव्य कारण असू शकतात. उच्च कोलेस्ट्रॉल आणि उच्च रक्तदाब यामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळे येतात, ज्यामुळे रक्त थंराई तयार होऊ शकते.

चाहुल किंवा जखम: जखम किंवा शस्त्रक्रियेचा धक्का मिळाल्यामुळे रक्त वाहिन्यांच्या भिंतींना इजा होऊ शकते, ज्यामुळे थंराई तयार होण्याची संभावना वाढते.

थैमानाची लक्षणे: थैमानाची लक्षणे वेळोवेळी वेगवेगळी असू शकतात आणि या लक्षणांना ओळखणे महत्त्वाचे आहे, कारण त्यावर उपचार लवकर केले गेले तरी त्याचा परिणाम कमीत कमी होऊ शकतो. काही सामान्य लक्षणे:

स्मॉल हार्ट अटॅक (स्मॉल हृदयविकार): छातीमध्ये तीव्र वेदना किंवा दाह होणे.
स्ट्रोक: डोळ्यांमध्ये धुसफुस, तोंडात असमर्थता किंवा असमर्थता, किंवा चालण्यास त्रास होणे.
पायात सूज आणि वेदना (DVT): पाय किंवा गुडघ्याच्या भागात सूज, वेदना आणि लालसरपणा.
श्वास घ्यायला त्रास होणे (Pulmonary Embolism): अचानक श्वास घेण्यात अडचण किंवा छातीचा दडपण.
थैमानावरील उपचार आणि प्रतिबंध: थैमानाच्या विविध प्रकारांच्या उपचारासाठी विविध उपचार पद्धती उपलब्ध आहेत. यामध्ये रक्तदाब कमी करणारी औषधे, रक्तपात करणारी औषधे (ब्लड थिनर्स), शस्त्रक्रिया आणि जीवनशैलीतील बदल यांचा समावेश होतो.

रक्तपात करणारी औषधे: रक्तातील थंराई कमी करण्यासाठी डॉक्टर विविध औषधांचा वापर करतात. यामध्ये 'हीपरिन' आणि 'वार्फारिन' यांसारखी औषधे समाविष्ट आहेत.

वर्गीकरण: व्यायाम आणि वजन नियंत्रणामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्त प्रवाह सुधारतो, ज्यामुळे थैमानाचा धोका कमी होतो.

स्ट्रेचिंग आणि हलका व्यायाम: नियमितपणे व्यायाम आणि शरीराला स्ट्रेचिंग करणे रक्त वाहिन्यांच्या कार्यप्रणालीस उत्तेजन देऊ शकते आणि रक्तवहिन्यांचे आरोग्य सुधारते.

आहारातील सुधारणा: संतुलित आहार, कमी मीठ आणि साखर वापरणे रक्तवाहिन्यांचे आरोग्य राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.

उदाहरणे:

गर्भवती महिला आणि थैमान: गर्भवती महिलांना थैमानाच्या उच्च धोक्याचा सामना करावा लागू शकतो. गर्भावस्थेदरम्यान रक्तदाबाचे नियंत्रण आणि नियमित तपासणी महत्त्वाची असते.

दुरुस्ती करणारे शस्त्रक्रिया: शस्त्रक्रिया झाल्यानंतर, डॉक्टर रक्ताच्या थंराईवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी औषधे देतात आणि शारीरिक हालचाली करण्यासाठी सुचवतात.

निष्कर्ष: आंतरराष्ट्रीय थैमान दिन २७ नोव्हेंबर हा दिवस थैमान आणि रक्त वाहिन्यांच्या समस्यांवर जागरूकता निर्माण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. या दिवशी आपल्याला थैमानाची लक्षणे, कारणे, प्रतिबंधात्मक उपाय आणि उपचार पद्धतींबद्दल जाणून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. योग्य जीवनशैली, शारीरिक व्यायाम, आणि आहारातील सुधारणा रक्तवाहिन्यांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरतात, ज्यामुळे थैमानाचा धोका कमी होऊ शकतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.11.2024-बुधवार.
===========================================