दिन-विशेष-लेख-२७ नोव्हेंबर, १९५३ - अमेरिकी ड्रामा लेखक यूजीन ओ'नील यांचा मृत्यू-

[Atul Kaviraje]

१९५३: ला अमेरिकी ड्रामा लेखक यूजीन ओ नील यांचा मृत्यू.

२७ नोव्हेंबर, १९५३ - अमेरिकी ड्रामा लेखक यूजीन ओ'नील यांचा मृत्यू-

परिचय:

२७ नोव्हेंबर १९५३ रोजी, अमेरिकी नाटककार यूजीन ओ'नील यांचे निधन झाले. ओ'नील हे २०व्या शतकातील एक अत्यंत प्रभावशाली आणि प्रतिष्ठित ड्रामा लेखक होते. त्यांचा साहित्यिक ठसा आजही जगभरात गाजत आहे. त्यांना नाटक लेखनाच्या क्षेत्रातील महत्त्वपूर्ण योगदान आणि नाटकांच्या विविध शैलिंमध्ये प्रयोग करण्यासाठी ओळखले जाते.

यूजीन ओ'नीलचे जीवन:

यूजीन ओ'नील यांचा जन्म १६ ऑक्टोबर १८८८ रोजी न्यूयॉर्क सिटीमध्ये झाला होता. त्यांचे कुटुंबीय आधीच थिएटरमध्ये कार्यरत होते, आणि त्यांचा लहानपणापासूनच नाट्यकलेशी संबंध होता.
ओ'नील यांचे जीवन अत्यंत दुःखद आणि संघर्षमय होते. त्यांचा बालपणातील अनुभव, नशीब आणि वैयक्तिक दुःख यांचा प्रभाव त्यांच्या लेखनावर पडला. त्यांनी आत्मकथेवर आधारित नाटके लिहिली, ज्या त्यांच्या व्यक्तिगत अनुभवांचे प्रतिबिंब होती.
नाटककार म्हणून ओ'नील:

यूजीन ओ'नील यांचे लेखन अमेरिकी नाटककारांच्या इतिहासात सर्वोत्तम मानले जाते. त्यांचे नाटक हे मनोविश्लेषण, काळजी, दुःख, आणि मानवी नातेसंबंधांच्या गडद बाजूंना स्पर्श करणारे होते. त्यांनी द्रष्टा आणि प्रामाणिक दृष्टिकोनातून मानवतेच्या दुःखाचे चित्रण केले.

त्यांच्या नाटकांमध्ये अत्यंत गहन भावनात्मक आणि मानसिक संघर्ष असायचे. ओ'नीलचे लेखन हे केवळ एका कालखंडाचे किंवा एका लोकसंस्कृतीचे प्रतिबिंब नव्हते, तर त्याने विश्वव्यापी मानवी अनुभूती आणि आत्मसंघर्ष दाखवले.

प्रमुख नाटक:

"लांग डेझ जर्नी इनटु नाइट" (Long Day's Journey into Night)
१९५६ मध्ये, ओ'नील यांनी "लांग डेझ जर्नी इनटु नाइट" हे नाटक लिहिले, जे त्यांच्या सर्वात प्रसिद्ध आणि अत्यंत महत्त्वाच्या नाटकांपैकी एक मानले जाते. हे नाटक त्याच्या कुटुंबाच्या विस्कळिततेवर आणि त्याच्या व्यसनांच्या परिणामावर आधारित आहे. ओ'नील यांच्या या नाटकाने त्याला पुलित्झर पुरस्कार मिळवून दिला.

"आय विल फाइट नो मोअर" (I'll Fight No More Forever)
हे नाटक त्याच्या वैयक्तिक जीवनातील वेदना आणि संघर्ष याचे वर्णन करत आहे. यामध्ये ओ'नीलने भारतीय कुटुंबाच्या संघर्षांचा दाखला दिला.

"द आयर्स ऑफ हेवन" (The Iceman Cometh)
हे नाटक देखील ओ'नीलच्या उत्कृष्ट नाटकांपैकी एक मानले जाते, ज्यात त्यांनी सामाजिक धरणे आणि अमलकारक व्यवस्थेतील बेगडी आशा यांवर प्रहार केला.

"अंबर्स" (The Emperor Jones)
ओ'नील याचे हे नाटक एका राष्ट्राच्या मानसिक आणि राजकीय संकटांचे चित्रण करते. हे नाटक ऐतिहासिक, सामाजिक आणि मानसिक प्रवासांचे प्रतीक म्हणून ओळखले जाते.

प्रभाव आणि योगदान:

यूजीन ओ'नील हे एकमेव अमेरिकन नाटककार होते जे नॉबल पुरस्कार (Nobel Prize for Literature) जिंकले. १९३६ मध्ये त्यांना साहित्य क्षेत्रातील या प्रतिष्ठित पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. ओ'नीलचे लेखन अमेरिकन थिएटरच्या विकासात एक महत्त्वाचे योगदान होते. त्यांची नाटके आजही जगभरातील रंगमंचावर रंगवली जातात आणि त्याच्या साहित्यिक दृष्टीकोनाची प्रगल्भता आणि महत्व अजूनही जपली जाते.

त्यांच्या लेखणीत मनोविज्ञानाचा खोल अभ्यास, अस्तित्ववादी विचारधारा आणि आत्मविश्लेषणाचा प्रभाव दिसतो. ओ'नीलने नाटकांच्या कलेला एक आध्यात्मिक आणि भावनिक गाभा दिला, जो त्या काळातील अन्य लेखकांपासून वेगळा ठरला.

उदाहरण:

"लांग डेझ जर्नी इनटु नाइट"

या नाटकात ओ'नीलने आपल्या कुटुंबातील पिळवणूक, नशा, आणि पिढ्यान्पिढ्या चालत आलेल्या दुःखांची कथा सांगितली. हे नाटक त्यांच्या कुटुंबाच्या खोलीत घुसून त्याच्या वेदनांच्या आणि संघर्षांच्या रूपात एका मोठ्या नाटकाचे रूप घेत आहे.
उदाहरणार्थ, यामध्ये पात्रं त्यांच्या जीवनातील दुःख, आशा, आणि उधळलेली स्वप्ने यांचा शोध घेत आहेत.
"द आयर्स ऑफ हेवन"

हे नाटक निसर्ग आणि मानवी आस्थेच्या उलटबांधणीवर आधारित होते, आणि ओ'नीलने त्याच्या पात्रांना थेट आणि तीव्र मानवी भावनांच्या एका प्रतिमेच्या रूपात प्रस्तुत केले.
यूजीन ओ'नीलचा मृत्यू:

२७ नोव्हेंबर १९५३ रोजी, यूजीन ओ'नील यांचे निधन झाले. त्यांचा मृत्यू त्यांच्या कलेचा एक मोठा शेवट आणि अमेरिकन साहित्याच्या इतिहासातील एक वळण असावा. परंतु, त्यांच्या कामाचे प्रभाव आजही जिवंत आहे, आणि त्यांची नाटकं रंगमंचावर आणि साहित्यिक चर्चांमध्ये महत्त्वाची ठरतात.

निष्कर्ष:

यूजीन ओ'नील हे २०व्या शतकातील अमेरिकन साहित्य आणि थिएटरच्या इतिहासात एक अविस्मरणीय नाव आहे. त्यांच्या कामात मानवी संवेदनांची गहनता आणि अस्तित्वाच्या प्रश्नांवरील विचारधारा समाविष्ट होत्या. त्यांच्या नाटकांचे वाचन आणि रंगमंचावर सादरीकरण आजही लोकांना भावनिक आणि मानसिकदृष्ट्या प्रभावित करते. त्यांच्या योगदानामुळे त्यांना साहित्यिक क्षेत्रात एक सन्मानजनक स्थान प्राप्त झाले आहे, आणि ते यापुढेही नाटककारांसाठी प्रेरणा देत राहतील.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.11.2024-बुधवार.
===========================================