दिन-विशेष-लेख-२८ नोव्हेंबर, १६६० - लंडनमध्ये रॉयल सोसायटीचे गठन-

[Atul Kaviraje]

१६६०: मध्ये लंडन ला रॉयल सोसायटीचे गठन झाले होते.

२८ नोव्हेंबर, १६६० - लंडनमध्ये रॉयल सोसायटीचे गठन-

परिचय:

२८ नोव्हेंबर १६६० रोजी लंडनमध्ये रॉयल सोसायटी (Royal Society) या प्रतिष्ठित संस्थेचे गठन करण्यात आले. रॉयल सोसायटी हा एक विज्ञान संस्थान आहे जो वैज्ञानिक संशोधन, तंत्रज्ञान आणि विज्ञानाच्या विविध शाखांमध्ये प्रगती आणि विकासाला प्रोत्साहन देतो. या संस्थेचे उद्दिष्ट वैज्ञानिक ज्ञानाचा प्रसार आणि त्याच्या प्रयोगशाळेतील कार्यासाठी योग्य वातावरण तयार करणे आहे.

रॉयल सोसायटीचे गठन आधुनिक विज्ञानाच्या विकासासाठी महत्त्वाचे ठरले, आणि त्याच्या कार्यामुळे वैज्ञानिक क्षेत्राला एक समर्पित आणि प्रतिष्ठित मंच मिळाला. या संस्थेचे योगदान आणि कार्य आजही जगभरातील शास्त्रज्ञांमध्ये प्रचंड आदर आणि प्रतिष्ठा प्राप्त करत आहे.

रॉयल सोसायटीचे इतिहास आणि महत्त्व:

१. संस्थेची स्थापना: रॉयल सोसायटीची स्थापना २८ नोव्हेंबर १६६० रोजी लंडनमध्ये झाली. सुरुवातीला याला 'रॉयल सोसायटी ऑफ लंडन' म्हणून ओळखले जात होते, आणि या संस्थेच्या स्थापनेसाठी एक प्रमुख कारण म्हणजे शास्त्रज्ञांचा एकत्र येऊन विज्ञान, गणित, खगोलशास्त्र आणि इतर वैज्ञानिक शाखांमध्ये प्रगती करणे.

संस्थेचे उद्दिष्ट हे विज्ञानाचे संशोधन आणि प्रयोग करून त्याचा विकास आणि व्यावसायिक उपयोग करणे होते. या संस्थेच्या स्थापनेसाठी अनेक शास्त्रज्ञ, गणितज्ञ, खगोलज्ञ आणि तंत्रज्ञ एकत्र आले होते.

२. संस्थेच्या कार्याचे महत्त्व: रॉयल सोसायटीच्या स्थापनेच्या कालावधीपासून आजपर्यंत ती विज्ञानाच्या विविध शाखांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देत आहे. या संस्थेने विश्वसनीय शास्त्रीय विधी, संशोधनाचे मानक, आणि शास्त्रज्ञांसाठी एक आदर्श समर्पित केला.

रॉयल सोसायटीच्या संस्थेने शास्त्रज्ञांना एक मंच दिला, ज्यावर ते आपल्या संशोधनाचे परिणाम जगासमोर मांडू शकत होते आणि त्यातून पुढील वैज्ञानिक प्रगतीला चालना मिळाली.

३. रॉयल सोसायटीचे शास्त्रीय योगदान:

विज्ञानातील प्रगती: रॉयल सोसायटीने अनेक शास्त्रज्ञांच्या संशोधनाला मान्यता दिली. यामुळे शास्त्रज्ञांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रतिष्ठा मिळवली आणि त्यांनी महत्त्वपूर्ण शास्त्रज्ञ शोध लावले.
"फिलॉसॉफिकल ट्रान्झॅक्शन्स" या मासिकाचे प्रकाशन, जे शास्त्रज्ञांच्या लेखनाला एक मंच मिळवून देण्याचे कार्य करते.
या संस्थेने जगभरातील शास्त्रज्ञांना एकत्र आणून विज्ञानाच्या प्रयोगशाळेतील नवे दृषटिकोन आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रातील संशोधनाचा प्रसार केला.

४. प्रमुख व्यक्तिमत्त्वे: रॉयल सोसायटीच्या स्थापनेमध्ये अनेक प्रसिद्ध शास्त्रज्ञांचा सहभाग होता. त्यात आयझॅक न्यूटन (Isaac Newton), चार्ल्स डार्विन (Charles Darwin), गॅलिलिओ गॅलिली (Galileo Galilei), जोहन डाल्टन (John Dalton) यांसारख्या शास्त्रज्ञांचा समावेश आहे. हे सर्व शास्त्रज्ञ आणि त्यांच्या कामाने रॉयल सोसायटीच्या प्रतिष्ठेला एक वेगळा दर्जा दिला.

आयझॅक न्यूटन: न्यूटनने गुरुत्वाकर्षण कायदा (Law of Gravitation) आणि सांकेतिक गणित यांचे शोध घेतले, ज्यामुळे त्याला रॉयल सोसायटीमध्ये मान्यता मिळाली आणि त्याच्या कामाने सर्वांगीण शास्त्रीय प्रगतीला चालना दिली.
चार्ल्स डार्विन: डार्विनने प्रजनन आणि जीवनाच्या उत्क्रांतीबद्दल सिद्धांत मांडला, ज्यामुळे विज्ञानातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला गेला.

५. आज रॉयल सोसायटीचे महत्त्व: रॉयल सोसायटी आजही एक प्रमुख वैज्ञानिक संस्था आहे आणि त्याच्या कार्याची व्याप्ती अजूनही विविध वैज्ञानिक शाखांमध्ये आहे. संस्था शास्त्रीय पत्रिका, संमेलन, आणि पुरस्कारांद्वारे वैज्ञानिक संशोधनांना प्रोत्साहन देते.

रॉयल सोसायटीचे अध्यक्ष: संस्थेच्या अध्यक्षपदी सध्या जगातील काही अत्यंत प्रतिष्ठित शास्त्रज्ञ कार्यरत असतात, जे विज्ञानातील सर्वोत्तम योगदान देतात.
विज्ञानाचे प्रसार: रॉयल सोसायटीच्या कार्यामुळे, विज्ञानाच्या विविध शाखांमध्ये समजूतदार आणि प्रगत शास्त्रज्ञ तयार होतात.
उदाहरण:

फिलॉसॉफिकल ट्रान्झॅक्शन्स (Philosophical Transactions):
रॉयल सोसायटीने १६६५ मध्ये फिलॉसॉफिकल ट्रान्झॅक्शन्स नावाचे जर्नल प्रकाशित केले, जे जगातील सर्वात जुने शास्त्रीय जर्नल मानले जाते. या जर्नलमध्ये शास्त्रज्ञ विविध वैज्ञानिक शोध, सिद्धांत, आणि प्रयोग यांचे प्रकाशन करत असतात.

न्यूटन आणि डार्विनचे योगदान:
रॉयल सोसायटीमध्ये अडव्हान्स्ड पद्धती आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासाचे योगदान असून, आजही रॉयल सोसायटीच्या माध्यमातून नवीन वैज्ञानिक शोध जाहीर केले जातात.

निष्कर्ष:

रॉयल सोसायटीचे गठन २८ नोव्हेंबर १६६० रोजी झाल्यामुळे, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात अनेक महत्त्वाचे योगदान मिळवले गेले. याच्या स्थापनेने शास्त्रज्ञांसाठी एक समर्पित व्यासपीठ तयार केले, ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या संशोधनाचा प्रसार करण्यासाठी योग्य मंच मिळाला. यामुळे, रॉयल सोसायटीने वैज्ञानिक संशोधन आणि प्रगतीला एक स्थिर दिशा दिली आहे

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.11.2024-गुरुवार.
===========================================