दिन-विशेष-लेख-२८ नोव्हेंबर, १८४६: आयोवा हे अमेरिकेचे २९ वे राज्य बनले-

[Atul Kaviraje]

१८४६: आयोवा हे अमेरिकेचे (USA) २९ वे राज्य बनले.

२८ नोव्हेंबर, १८४६: आयोवा हे अमेरिकेचे २९ वे राज्य बनले-

परिचय:

२८ नोव्हेंबर १८४६ रोजी, आयोवा (Iowa) हे अमेरिकेचे २९ वे राज्य बनले. आयोवा राज्याचा समावेश अमेरिकेच्या संघात झाल्यानंतर, त्याने राष्ट्राच्या ऐतिहासिक आणि सामाजिक पद्धतीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. आयोवा राज्याच्या राज्यत्वाची घोषणा ही अमेरिका इतिहासातील एक महत्त्वाची घटना आहे, जी पश्चिमेकडील विस्तार, औद्योगिकीकरण आणि कृषी आधारित अर्थव्यवस्थेतील बदलांची अंगे दाखवते.

इतिहासिक पार्श्वभूमी:

१. आयोवा क्षेत्राचे प्रारंभिक इतिहास:

आयोवा प्रदेशाला सुरुवातीला फ्रेंच वसाहतधारकांनी ओलांडले. १७व्या शतकाच्या शेवटी फ्रेंच आणि स्पॅनिश वसाहतींनी यावर आपला प्रभाव गाडला होता.
१८ व्या शतकाच्या मध्यभागी, यूएस गव्हर्नमेंटने आयोवा प्रदेश कधीच अमेरिकेच्या वसाहतीमध्ये जोडला. १८१२ मध्ये लोइसियाना खरेदी नंतर, आयोवा अमेरिकेच्या किंगडमचा भाग बनला.

२. आयोवा प्रदेशाच्या राज्यत्वाचा संघर्ष:

आयोवा राज्य होण्यापूर्वी, १८३० च्या दशकात, हा प्रदेश टेरिटोरीयल शासन अंतर्गत होता.
यावेळी, आयोवा आणि विस्कॉन्सिन या प्रदेशांमध्ये युद्धं आणि संघर्ष सुरू होते.
आयोवा नेहमीच मूलभूत कृषी प्रधान राज्य राहिले, ज्यात मोठ्या प्रमाणात मका आणि इतर पिकांची लागवड केली जात होती. यामुळे याला "कृषीच्या राज्य" म्हणून प्रसिद्धी मिळाली.

३. राज्यत्वाची स्वीकृती:

आयोवा १८४६ मध्ये अमेरिकेच्या संघात सामील होण्यास तयार होता, कारण आयोवा प्रदेशाच्या विकासात वेगाने सुधारणा होऊ लागल्या होत्या.
२८ नोव्हेंबर १८४६ रोजी, आयोवा राज्याच्या विधानसभेने आधिकारिकपणे राज्यत्वाची मागणी केली, आणि अमेरिकेच्या काँग्रेसने याची मान्यता दिली.
आयोवा हे अमेरिकेचे २९वे राज्य बनले, आणि त्याच वर्षी डेस मोइन्स (Des Moines) शहरात राज्याची सरकार उभारली गेली.

महत्त्वाचे घटक:

१. कृषी आणि अर्थव्यवस्था:

आयोवा हे कृषी प्रधान राज्य म्हणून ओळखले जाते. इथे मका, सोयाबीन आणि इतर पिकांची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते.
अमेरिकेच्या सर्वात मोठ्या मका उत्पादक राज्यांपैकी एक असलेल्या आयोवाने खाद्य सुरक्षा आणि कृषी अर्थव्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.

२. राजकीय प्रभाव:

आयोवा राज्याने अनेक राष्ट्रीय निवडणुकांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. विशेषत: प्राथमिक निवडणुकींमध्ये आयोवा राज्याचे निवडणूक परिणाम महत्त्वपूर्ण मानले जातात.
आयोवा राज्याचे राजकारण देखील पुढे जाऊन मध्यवर्ती आणि प्रागतिक विचारधारेने सजले आहे, आणि या राज्यात काँग्रेस सदस्य आणि गव्हर्नर म्हणून अनेक राष्ट्रीय नेता उभे राहिले आहेत.

३. आयोवा कॅनॉल आणि रेल्वे विस्तार:

आयोवा राज्याने उद्योग, जलमार्ग आणि रेल्वे मार्ग निर्माण करण्याच्या दृष्टीने प्रगती केली.
१८४० च्या दशकात आयोवामध्ये कॅनॉल्स आणि रेल्वे नेटवर्क सुरू करण्यात आले, ज्यामुळे व्यापार, आर्थिक समृद्धी आणि राज्याच्या विकासाला चालना मिळाली.

उदाहरण:

आयोवा कॅनॉल:

आयोवा कॅनॉलचे काम, जे १८४० च्या दशकात सुरू झाले, हा राज्याच्या विस्तारासाठी महत्त्वपूर्ण घटक होता. यामुळे आयोवा राज्याच्या पश्चिमेकडील व्यापारी मार्गांना उघडले गेले आणि रेल्वे नेटवर्कला प्रोत्साहन मिळाले.

मका आणि सोयाबीन उत्पादन:

आयोवा राज्यामध्ये मका आणि सोयाबीन या प्रमुख पिकांची मोठ्या प्रमाणात उत्पादन केली जाते. २०१५ मध्ये आयोवा जगातील सर्वात मोठ्या मका उत्पादक राज्य म्हणून ओळखला गेला.

निष्कर्ष:

२८ नोव्हेंबर १८४६ रोजी आयोवा राज्याने अमेरिकेच्या संघात सामील होऊन २९ व्या राज्य म्हणून आपले स्थान प्राप्त केले. आयोवाच्या राज्यत्वाने देशाच्या पश्चिमेकडील विस्ताराची एक महत्त्वपूर्ण चिठ्ठी दिली आणि राज्याच्या कृषी, औद्योगिकीकरण, आणि आर्थिक प्रगतीमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. आयोवा राज्याचा राज्यत्वाचा इतिहास आजही अमेरिकेच्या इतिहासातील एक आदर्श उदाहरण आहे, ज्यात कृषी, विकास आणि राजकीय प्रभाव यांचा समावेश आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.11.2024-गुरुवार.
===========================================