दिन-विशेष-लेख-29 नोव्हेंबर, २०००: शास्त्रीय गायक गुलाम मुस्तफा खाँ आणि घटमवादक

[Atul Kaviraje]

२०००: शास्त्रीय गायक गुलाम मुस्तफा खाँ आणि घटमवादक टी. एच. विक्‍कू विनायक राम यांना 'उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार' जाहीर

29 नोव्हेंबर, २०००: शास्त्रीय गायक गुलाम मुस्तफा खाँ आणि घटमवादक टी. एच. विक्‍कू विनायक राम यांना 'उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार' जाहीर.

पार्श्वभूमी:

भारताच्या सांगीतिक क्षेत्रात, शास्त्रीय संगीताची एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण परंपरा आहे, जी पिढ्यानपिढ्या चालत आलेली आहे. यामध्ये शास्त्रीय गायक, वादक आणि संगीतज्ञ आपल्या कलेद्वारे भारतीय संगीताची श्रीवृद्धी करतात. २००० मध्ये, दोन अत्यंत मान्यवर शास्त्रीय संगीतकारांना "उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार" देण्याचा निर्णय घेतला गेला. ह्या पुरस्काराच्या माध्यमातून, भारतीय शास्त्रीय संगीत क्षेत्रातील दोन्ही दिग्गज कलाकारांना गौरवित करण्यात आले.

उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार:

हा पुरस्कार भारतीय संगीत क्षेत्रातील एक अत्यंत प्रतिष्ठित पुरस्कार आहे, जो उस्ताद हफीज अली खाँ, एक महान संगीतकार आणि राग माईनिंग मध्ये प्रवीण व्यक्तिमत्व, यांच्या स्मृतितं मिळवला जातो. उस्ताद हफीज अली खाँ हे एक अत्यंत आदरणीय सारंगी वादक होते. त्यांच्या कार्याने भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या विकासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.

गुलाम मुस्तफा खाँ:

गुलाम मुस्तफा खाँ हे एक प्रसिद्ध शास्त्रीय गायक होते, ज्यांनी कर्नाटकी संगीत आणि हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत या दोन्ही प्रकारांमध्ये आपला ठसा सोडला. त्यांच्या गायनाची विशिष्टता म्हणजे मिळिजुळ रागांची प्रस्तुतीकरण, ज्या माध्यमातून ते श्रोत्यांना गहिरा शास्त्रीय अनुभव देत.

गुलाम मुस्तफा खाँ यांच्या गाण्यात एक अद्वितीय गोडवा आणि खोली होती, जी त्यांना त्याच्या काळातील प्रमुख शास्त्रीय गायनकारांमध्ये स्थान देऊन गेली. त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले, आणि त्यांचे नाव शास्त्रीय संगीताच्या क्षेत्रात आदराने घेतले जाते. त्यांच्या गायनाची एक खासियत म्हणजे त्यांनी भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या प्रतिमा, रचनात्मकतेत आणि लयात केलेल्या नवकल्पनांचा समावेश.

टी. एच. विक्‍कू विनायक राम:

टी. एच. विक्‍कू विनायक राम हे एक अत्यंत प्रसिद्ध घटमवादक होते. घटम हा एक पारंपरिक भारतीय वाद्य आहे जो शास्त्रीय संगीताच्या सादरीकरणात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. टी. एच. विक्‍कू विनायक राम यांना घटम वादनाच्या क्षेत्रात विशेष स्थान आहे. त्यांचे वादन फिनोमिनल आहे आणि त्यांना अत्यंत आदराने संगीत क्षेत्रात स्थान दिले जाते.

विक्‍कू विनायक राम यांचे घटम वादन नेहमीच लक्षवेधक असायचे, आणि ते संगीताची दृष्टी, वेळ आणि रचनात्मकता यांमध्ये सुसंगतता साधण्यास प्रवीण होते. त्यांनी आपल्या प्रदर्शित कार्याने भारतीय शास्त्रीय संगीताला एक उच्च मानक दिला आणि वाद्याच्या परंपरेला एक वेगळा वळण दिला.

पुरस्काराचे महत्त्व:

१. भारतीय शास्त्रीय संगीताचा गौरव:
"उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार" शास्त्रीय संगीतकारांच्या कलेच्या महत्त्वाला एक अत्यंत सन्मानजनक ओळख आहे. हा पुरस्कार त्यांच्या कलेचे उच्चतम स्तरावर प्रतिनिधित्व करणाऱ्यांना दिला जातो, आणि शास्त्रीय संगीताच्या उत्कृष्ठतेचा आदर केला जातो.

२. कलाकारांचे सन्मान:
गुलाम मुस्तफा खाँ आणि टी. एच. विक्‍कू विनायक राम यांना हा पुरस्कार दिला गेल्याने त्यांच्या योगदानाचा गौरव करण्यात आला. ह्या पुरस्कारामुळे या दिग्गज कलाकारांचे काम आणि त्यांचा प्रभाव भारतीय संगीत क्षेत्रावर लक्ष वेधून घेतला. त्यांनी आपल्या शास्त्रीय गायन आणि वादनाच्या माध्यमातून भारतीय संगीताची शास्त्रीय आणि सांस्कृतिक परंपरा जपली.

३. सांस्कृतिक महत्त्व:
हा पुरस्कार भारतीय सांस्कृतिक धरोहराच्या जतनासाठी आणि प्रसारासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. शास्त्रीय संगीत ही भारतीय संस्कृतीची अविभाज्य भाग आहे, आणि अशा पुरस्कारांद्वारे या कलेला शाश्वत मान्यता दिली जाते.

निष्कर्ष:

29 नोव्हेंबर २००० रोजी, गुलाम मुस्तफा खाँ आणि टी. एच. विक्‍कू विनायक राम यांना "उस्ताद हफीज अली खाँ स्मृती पुरस्कार" जाहीर केला गेला. या पुरस्काराद्वारे त्यांच्या भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या क्षेत्रातील अत्युत्तम कार्याची आणि योगदानाची गौरवणा केली गेली. यामुळे भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या परंपरेला, त्या कलेतील महान कलाकारांना अधिक प्रसिद्धी मिळाली आणि भारतीय संगीताच्या आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता वाढली.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.11.2024-शुक्रवार.
===========================================