दिन-विशेष-लेख-३० नोव्हेंबर, १९१७: 'आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट'ची

[Atul Kaviraje]

१९१७: कलकत्ता येथे 'आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट'ची स्थापना

३० नोव्हेंबर, १९१७: 'आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट'ची स्थापना-

३० नोव्हेंबर १९१७ रोजी कलकत्ता (आधुनिक कोलकाता) मध्ये आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट (Jadavpur University) ची स्थापना झाली. आचार्य जगदीश चंद्र बोस हे भारतातील महान शास्त्रज्ञ, संशोधक आणि जीवशास्त्रज्ञ होते, आणि या संस्थेची स्थापना त्यांच्या कार्याची ओळख आणि त्यांची वैज्ञानिक महत्त्वाची कामे कायम ठेवण्यासाठी केली गेली.

आचार्य जगदीश चंद्र बोस:
आचार्य जगदीश चंद्र बोस (१८५८ - १९३७) हे एक अत्यंत प्रभावी शास्त्रज्ञ होते ज्यांनी वनस्पतीशास्त्र, भौतिकशास्त्र आणि जैवशास्त्र यांचे महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. ते भारतातील विज्ञान क्षेत्रातील प Pioneer होते. बोस यांचे कार्य शास्त्रीय प्रयोग आणि तंत्रज्ञानाच्या विकासासाठी अत्यंत महत्त्वाचे होते.
वैज्ञानिक योगदान: जगदीश चंद्र बोस यांनी वनस्पतींमध्ये विद्युत प्रवाह शोधला आणि वनस्पतींमध्ये होणाऱ्या प्रतिक्रियांचा अभ्यास केला. त्यांना विद्युत तंत्रज्ञान आणि संप्रेषणातही महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. जगदीश चंद्र बोस हे आधुनिक बायोफिजिक्सचे एक अग्रणी शास्त्रज्ञ मानले जातात.

आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युटची स्थापना:
स्थापना: १९१७ मध्ये, बोस यांच्या कार्याची ओळख जगाला करून देण्यासाठी आणि त्यांचे संशोधन कायम ठेवण्यासाठी "आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट" (प्रथम "रॉयल बंगाल सोसायटी ऑफ साइन्स" म्हणून ओळखले जाते) स्थापनेस आले.
गुणवत्ता शिक्षण: या संस्थेची स्थापना शास्त्रज्ञांच्या कामाचे महत्त्व ओळखून आणि त्यांचे वैज्ञानिक योगदान दीर्घकाळ जतन करण्यासाठी केली गेली. संस्थेने विदयार्थ्यांना शास्त्रज्ञांच्या अभ्यासाचे महत्त्व शिकवले आणि संशोधन कार्याला चालना दिली.
मुख्य उद्देश्य: संस्थेचा प्रमुख उद्देश वैज्ञानिक संशोधन, शास्त्रीय प्रयोग आणि त्याच्याशी संबंधित शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे होता. शास्त्रज्ञांच्या नावावर असलेल्या संस्थेच्या स्थापनेस त्यांचा प्रेरणादायक कार्य उचलले आणि भारतीय शास्त्रज्ञांसाठी एक नवा मार्ग तयार केला.

संस्थेची महत्त्वाची भूमिका:
संशोधन केंद्र: संस्थेने शास्त्रज्ञांना त्यांच्या विशिष्ट क्षेत्रांमध्ये अधिक सखोल संशोधन करण्यासाठी एक व्यासपीठ उपलब्ध केले. जगदीश चंद्र बोस यांचे कार्य प्रेरणा घेतल्याने अनेक शास्त्रज्ञ आणि विद्यार्थ्यांनी त्या काळात नवीन प्रयोग केले.
विज्ञानातील योगदान: संस्था आजही विज्ञान, गणित, अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात संशोधन आणि शैक्षणिक कार्य करीत आहे. हे संस्थान आजच्या जादवपूर विद्यापीठ (Jadavpur University) च्या रूपात अस्तित्वात आहे आणि जगभरातील प्रमुख शैक्षणिक संस्थांमध्ये समाविष्ट आहे.

संस्थेची वैशिष्ट्ये:
संस्थेने फिजिक्स, बायोफिजिक्स, संगणक विज्ञान, अभियांत्रिकी आणि इतर शास्त्रज्ञ शाखांमध्ये विविध संशोधन कार्य सुरू केले.
शास्त्रीय प्रशिक्षण: संस्थेने उच्च शिक्षणाच्या संदर्भात उत्कृष्ट शास्त्रीय प्रशिक्षण प्रदान केले. हे प्रशिक्षक आणि शास्त्रज्ञ विद्यार्थी वर्गाची ज्ञानवर्धक व्यासपीठ बनले.

निष्कर्ष:
३० नोव्हेंबर १९१७ रोजी आचार्य जगदीश चंद्र बोस इन्स्टिट्युट ची स्थापना भारतीय विज्ञान क्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण घटना ठरली. हे संस्थान आज केवळ शास्त्रीय संशोधनाच्या दृष्टीने नाही, तर विज्ञान शिक्षणाच्या क्षेत्रातही एक प्रतिष्ठित केंद्र बनले आहे. जगदीश चंद्र बोस यांच्या कार्याची ओळख आणि महत्त्व जगभरात पोहचवण्यासाठी संस्थेने महत्वपूर्ण भूमिका निभावली आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.11.2024-शनिवार.
===========================================