दिन-विशेष-लेख-२ डिसेंबर, १९८९: भारताचे ७वे पंतप्रधान म्हणून विश्वनाथ प्रताप सिंग

[Atul Kaviraje]

१९८९: भारताचे ७ वे पंतप्रधान म्हणून विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी सूत्रे हाती घेतली-

२ डिसेंबर, १९८९: भारताचे ७वे पंतप्रधान म्हणून विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी सूत्रे हाती घेतली-

२ डिसेंबर १९८९ हा दिवस भारताच्या राजकारणातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे, कारण या दिवशी विश्वनाथ प्रताप सिंग (Vishwanath Pratap Singh) यांनी भारताचे ७वे पंतप्रधान म्हणून शपथ घेतली.

विश्वनाथ प्रताप सिंग हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस पार्टीचे एक दिग्गज नेते होते. त्यांनी भारतीय राजकारणात मोठा ठसा ठेवला आणि त्यांच्या नेतृत्वाखाली अनेक ऐतिहासिक निर्णय घेतले, विशेषतः आरक्षण (reservation) आणि सामाजिक न्याय संदर्भात. त्यांच्या पंतप्रधानपदाच्या कालावधीत भारतातील अनेक महत्त्वाचे राजकीय आणि सामाजिक बदल घडले.

ऐतिहासिक संदर्भ:
विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी १९८९ मध्ये पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. त्याआधी, १९८४ ते १९८९ पर्यंत राजीव गांधी भारताचे पंतप्रधान होते, पण राजीव गांधींच्या पंतप्रधानपदाचा कार्यकाळ संपल्यावर वंचित आणि सत्तेपासून दूर असलेल्या पक्षांनी एकत्र येऊन एका आघाडी सरकारची स्थापना केली. याला राष्ट्रीय मोर्चा (National Front) असे नामकरण झाले. त्यात प्रमुख भूमिका होती ती विश्वनाथ प्रताप सिंग यांची.

राष्ट्रीय मोर्चा सरकारमध्ये काँग्रेस पक्षाने सामील होण्याची परवानगी नाकारली आणि त्याच्या ऐवजी राष्ट्रीय मोर्चा सरकार स्थापनेचे प्रयत्न केले. विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी काँग्रेस पार्टीच्या कडून विरोधी विचारांचे धोरण स्वीकारले आणि देशाला नवीन दिशा देण्यासाठी काम करण्याचे ठरवले.

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांचे कार्यकाल आणि महत्त्व:

आरक्षणाचा निर्णय:

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी बीसीसी आयोगाच्या शिफारशींचे पालन करत जातीवर आधारित आरक्षण लागू केले. १९९० मध्ये त्यांनी जागतिक आरक्षण (affirmative action) संबंधित एक ऐतिहासिक निर्णय घेतला ज्याने भारतीय समाजात मोठे सामाजिक आणि राजकीय वाद निर्माण केले.
यामुळे सामान्य वर्ग, मागासवर्गीय, तसेच दलित आणि इतर मागासवर्गीय समाजात एक नवीन चर्चा सुरू झाली.

पोलादीरण आणि सुधारणा:

त्यांनी भारतातील प्रशासनिक सुधारणा आणि देशातील सामाजिक असमतोल कमी करण्यसाठी महत्त्वाची पावले उचलली. त्यांच्या धोरणामुळे आर्थिक सुधारणांचा मार्ग खुला झाला, आणि त्यांनी भारताच्या सामाजिक आणि शैक्षणिक अधिकारांची संरचना मजबूत केली.

प्रकटीकरणाच्या निर्णयावर भूमिकाः

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी Bofors घोटाळा आणि कॉंग्रेस पार्टीच्या भ्रष्टाचाराच्या आरोपांची निषेध केला आणि त्यावर आक्रमक भूमिका घेतली. यामुळे त्यांनी राजीव गांधींच्या नेतृत्वाखालील काँग्रेस सरकारला गंभीरपणे आव्हान दिले.

सामाजिक समानता:

त्यांनी समाजवाद आणि समानतेच्या दृषटिकोनातून भारतीय समाजाच्या शाश्वत परिवर्तनासाठी भरभराट केली.

पंतप्रधानपदाचा मार्गदर्शन व विराम:
विश्वनाथ प्रताप सिंग यांच्या पंतप्रधानपदाची कारकीर्द ही राष्ट्रीय मोर्चा सरकारने घेतलेले एक ऐतिहासिक पाऊल होते, परंतु त्यांचे सरकार १९९० मध्येच अल्पकाळासाठीच अस्तित्वात होते. १९९१ मध्ये त्यांनी पंतप्रधानपदाचा राजीनामा दिला, कारण त्यांचे आघाडीचे राजकीय सहयोगी त्यांच्याशी असहमत झाले होते, आणि राजकीय परिस्थितीमध्ये अस्थिरता निर्माण झाली होती.

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांचे योगदान:
पाकिस्तान संदर्भात धोरण:
त्यांनी पाकिस्तानशी राजनैतिक संबंध सुधारण्याच्या दृषटिकोनातून धोरणे राबवली.

सामाजिक न्याय व सशक्तीकरण:
बेकारी, अशिक्षण आणि असमानतेच्या समस्यांवर त्यांनी विविध उपाय योजना केली, ज्यामुळे भारतीय समाजाच्या सर्व स्तरावर एक प्रकारची जागरूकता निर्माण झाली.
उदाहरण (उदाहरण):
आरक्षणाचा निर्णय (1990):

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांचा निर्णय सामाजिक न्याय व आरक्षण प्रणाली संदर्भात महत्त्वपूर्ण ठरला. बीसीसी आयोग (Backward Classes Commission) याच्या शिफारशींच्या आधारावर त्यांनी जातीवर आधारित आरक्षण लागू केले, ज्याने भारतीय समाजात मोठा वाद निर्माण केला.
Bofors घोटाळा (1980s):

Bofors घोटाळा संदर्भात विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी काँग्रेस सरकारवर आरोप केले आणि त्या संदर्भात सर्वसमावेशक दृषटिकोन घेतला.
प्रतीक, प्रतीक आणि इमोजी
🔑 प्रतीक:

🇮🇳 भारतीय ध्वज: भारतीय पंतप्रधानपदाचा प्रमुख प्रतीक, विश्वनाथ प्रताप सिंग यांचे पंतप्रधानपदाची शपथ घेणे.
👨�💼 पंतप्रधानचे प्रतीक: राजकारणातील महत्त्वपूर्ण नेतृत्व.
🏛� सामाजिक न्याय प्रतीक: सामाजिक समानता आणि न्यायाचे प्रतीक, ज्याच्या संदर्भात विश्वनाथ प्रताप सिंग यांनी महत्त्वाचे निर्णय घेतले.
📸 प्रतिमा:

विश्वनाथ प्रताप सिंग यांचे पंतप्रधानपदाच्या शपथविधीचे चित्र.
राष्ट्रीय मोर्चा सरकारच्या स्थापनेसाठी केलेले प्रयत्न आणि आरक्षण निर्णयाच्या मंथनाची छायाचित्रे.

🌍 इमोजी:
🇮🇳📜🗣�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-02.12.2024-सोमवार.     
===========================================