दिन-विशेष-लेख-३ डिसेंबर, १९९४: ताइवानमध्ये पहिल्यांदा स्वतंत्र निवडणूक पार पडली-

[Atul Kaviraje]

१९९४: ताइवान मध्ये पहिल्यांदा स्वतांत्रिक निवडणूक पार पडली होती.

३ डिसेंबर, १९९४: ताइवानमध्ये पहिल्यांदा स्वतंत्र निवडणूक पार पडली-

तारीख: ३ डिसेंबर, १९९४

३ डिसेंबर १९९४ रोजी ताइवान मध्ये पहिली स्वतंत्र सार्वभौम निवडणूक पार पडली, ज्यामध्ये नागरिकांनी खुलेपणाने आणि एक व्यक्ति एक मत पद्धतीने मतदान केले. या निवडणुकीला ऐतिहासिक महत्त्व आहे कारण ती ताइवानच्या राजकीय आणि सामाजिक दृष्टिकोनातून एक मोठा टर्निंग पॉइंट ठरली. यामुळे ताइवानचे लोकशाही स्वातंत्र्य सुद्धा प्रस्थापित झाले, जे त्याच्या अत्यंत कठोर आणि नियंत्रित राजकीय इतिहासाशी जुळत नव्हते.

ताइवानचा इतिहास:
ताइवान एक द्वापारतीय असंवैधानिक संघर्ष असलेला द्वीपकल्प आहे. चीनच्या गृहयुद्धानंतर, किंगा रिपब्लिक म्हणजेच चिनी राष्ट्रीय पक्ष (Kuomintang) च्या नेतृत्वाखाली ताइवानची स्थापना १९४९ मध्ये झाली. चिनी साम्राज्याच्या कम्युनिस्ट पक्षाने मुख्यभूमीवर सत्ता काबीज केली, त्यानंतर ताइवानमध्ये तिथल्या राष्ट्रपतींच्या नेतृत्वाखाली एक चिनी राष्ट्रीय सरकार स्थापन झाले. या परिस्थितीमुळे ताइवानला मुख्यभूमीच्या कम्युनिस्ट शासनाच्या तुलनेत एक स्वतंत्र आणि वेगळं राजकीय अस्तित्व प्राप्त झाले.

तैवानमध्ये प्रारंभिक वर्षात, चिनी राष्ट्रीय पक्षच्या दबावाखालीच राजकारण चालले होते, आणि लोकशाही प्रक्रियेची अडचण होती. पण १९८० च्या दशकात, ताइवानने लोकशाही बदल घडवण्यासाठी विविध प्रयत्न सुरू केले.

पहिली स्वतंत्र निवडणूक:
१९९४ मध्ये ताइवानमध्ये पहिल्यांदा स्थानिक सरकारांची निवडणूक पार पडली, जी स्वतंत्र आणि लोकशाही प्रक्रियेचे प्रतीक ठरली. ह्या निवडणुकीमध्ये एक नवा धडा सुरु झाला. प्रत्येक मतदाराच्या मताचा योग्य आणि स्वतंत्र उपयोग होऊ लागला, तसेच देशाच्या भविष्यावर नागरिकांचा प्रभाव पडण्याची सुरुवात झाली.

निवडणूक प्रक्रिया पारदर्शक आणि स्वच्छ होती, ज्यामुळे ताइवानमधील लोकशाहीचे आधार मजबूत झाले. या निवडणुकीला ताइवानच्या बहुतेक नागरिकांनी मोठ्या उत्साहाने प्रतिसाद दिला, आणि यामुळे ते चीनच्या साम्राज्यवादी दृष्टिकोनावर प्रचंड दबाव टाकू शकले.

निवडणुकीच्या महत्त्वाच्या वैशिष्ट्यांची चर्चा:
लोकशाहीचा आरंभ: १९९४ मधील स्थानिक निवडणुकीने ताइवानमध्ये लोकशाही व्यवस्थेची स्थापना केली. त्याआधी, ताइवानमध्ये राजकीय प्रक्रिया अत्यंत नियंत्रित होती. पहिली स्वतंत्र निवडणूक देशातील लोकतांत्रिक परिवर्तनाचा प्रारंभ ठरली.

चिनी राष्ट्रीय पक्षाचे वर्चस्व कमी होणे: ताइवानमध्ये मुख्यपृष्ठ राजकीय पक्ष असलेल्या चिनी राष्ट्रीय पक्षाचे (Kuomintang) वर्चस्व थोडे कमी झाले. यामुळे ताइवानमधील विविध राजकीय पक्षांना सशक्त बनवले आणि लोकशाही सशक्त करण्यासाठी पर्यायी विचारधारांचा समावेश झाला.

आंतरराष्ट्रीय विरोध: चीनने सदैव ताइवानच्या स्वातंत्र्याची आणि लोकशाही प्रक्रियाला विरोध केला आहे. १९९४ च्या निवडणुकीला चीनने विरोध केला होता, कारण तो ताइवानला एक स्वतंत्र राज्य म्हणून मान्य करण्यास तयार नव्हता.

ताइवानच्या लोकशाहीतील सुधारणा:
ताइवानच्या निवडणुकींमध्ये एक महत्त्वपूर्ण ठळक वैशिष्ट्य म्हणजे सुधारित मतदान पद्धती. या निवडणुकीत निवडणूक आयोगाने मतपत्रिकेवर पारदर्शकतेचा विशेष लक्ष ठेवला, ज्यामुळे ताइवानच्या निवडणुकीला जागतिक पातळीवर मान्यता मिळाली.

ताइवानचे लोकशाही संस्थात्मक संरचनांसोबत एक सशक्त अधिकार संरचना विकसित झाली. यामुळे ताइवानच्या आर्थिक आणि सामाजिक धोरणांमध्ये देखील विविध बदल झाले.

ताइवानची आंतरराष्ट्रीय भूमिका:
१९९४ नंतर, ताइवानची आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता मिळवण्यासाठी सतत प्रयत्न सुरु होते. चीनच्या विरोधास तोंड देत ताइवानने १९९१ पासून "ताइवान प्रदेश" च्या आधारे जागतिक स्तरावर आपला प्रभाव वाढवण्याचा प्रयत्न केला.

समाप्ती:
३ डिसेंबर १९९४ च्या या ऐतिहासिक घटनाक्रमाने ताइवानच्या लोकशाही प्रक्रियेची गती आणि स्वतंत्र निवडणूक पारदर्शकतेचे महत्व देशांतर्गत आणि जागतिक स्तरावर स्पष्ट केले. यामुळे ताइवानचे राजकीय भविष्य अधिकाधिक लोकशाही व लोकतांत्रिक बनले.

ताइवानच्या निवडणुकीला लोकशाही मूल्यांचे पालन म्हणून ओळखले जाते आणि ते सर्व जगात एक प्रेरणा म्हणून पाहिले जाते.

संदर्भ:

Taiwan's 1994 Election - Wikipedia
Taiwan Democracy and Elections - Britannica
चिन्हे आणि इमोजी:

🇹🇼 (ताइवान ध्वज)
🗳� (मतदान)
🗺� (जागतिक राजकारण)
📜 (इतिहासातील घटनाक्रम)
✊ (लोकशाही)
🌍 (जागतिक प्रभाव)

🖼� ताइवानच्या निवडणुकीतील मतदान केंद्राचे दृश्य
🖼� ताइवानमध्ये मतदान करणारे नागरिक

निष्कर्ष:
३ डिसेंबर १९९४ तैवानमध्ये पहिल्या स्वतंत्र निवडणुकीच्या ऐतिहासिक घटनेचा दिवस आहे, ज्यामुळे तैवानच्या लोकशाही मूल्यांची जपणूक झाली आणि त्याच्या राजकीय व सामाजिक संरचनेत मोठा बदल घडवून आणला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.12.2024-मंगळवार.   
===========================================