दिन-विशेष-लेख-३ डिसेंबर, २०१५: "सुगम्य भारत अभियान" लाँच-

[Atul Kaviraje]

२०१५: सुगम्य भारत अभियान.

३ डिसेंबर, २०१५: "सुगम्य भारत अभियान" लाँच-

तारीख: ३ डिसेंबर, २०१५

सुगम्य भारत अभियान (Accessible India Campaign) हा भारत सरकारचा एक महत्त्वपूर्ण उपक्रम आहे, ज्याची सुरुवात ३ डिसेंबर २०१५ रोजी करण्यात आली. या उपक्रमाचे उद्दिष्ट भारतात दिव्यांग व्यक्तींसाठी सुलभता आणि प्रवेश सुधारण्यासाठी विविध उपाययोजना राबवणे आहे. भारत सरकारने या अभियानाच्या माध्यमातून दिव्यांग व्यक्तींना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात समाविष्ट करण्यासाठी आणि त्यांच्या जीवनाच्या गुणवत्तेत सुधारणा करण्यासाठी विविध पावले उचलली आहेत.

सुगम्य भारत अभियानाचे उद्दिष्ट:
सुगम्य भारत अभियानाचे मुख्य उद्दिष्ट दिव्यांग व्यक्तींना सार्वजनिक ठिकाणी, वाहतुकीमध्ये, शिक्षण, आरोग्य आणि इतर सार्वजनिक सेवांमध्ये समान संधी उपलब्ध करणे आहे. यासाठी भारत सरकारने विविध पायाभूत सुविधांचे उभारणीसाठी योजना तयार केली. यामध्ये दिव्यांग व्यक्तींसाठी शारीरिक, मानसिक आणि पर्यावरणीय अडचणींवर मात करण्यासाठी सहायक पायाभूत सुविधांचा समावेश आहे.

मुख्य उद्दिष्टे:
सार्वजनिक स्थानांमध्ये प्रवेश मिळवणे: सार्वजनिक इमारती, दफ्तर, शाळा, कॉलेज, आरोग्य केंद्र, आणि इतर सार्वजनिक ठिकाणी दिव्यांग व्यक्तींना प्रवेश देण्यासाठी योग्य व्यवस्था तयार करणे.

वापरात सोयीस्कर सुसंगत साधनांची उपलब्धता: दिव्यांग व्यक्तींसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्यांना सोयीस्कर सुविधा उपलब्ध करणे. यामध्ये स्मार्ट फोन अॅप्स, इंटरनेट आधारित सेवा, आणि दिव्यांगांसाठी खास डिव्हाइसेस यांचा समावेश होतो.

सार्वजनिक वाहतुकीमध्ये सुधारणा: सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेतील वाहने दिव्यांग व्यक्तींना सुलभपणे वापरता येतील अशा पद्धतीने सुसज्ज करणे. यामध्ये रॅम्प, लिफ्ट आणि अन्य आवश्यक सोयींचा समावेश होतो.

शाळा आणि कॉलेजमध्ये समान संधी: दिव्यांग विद्यार्थ्यांसाठी शाळा, कॉलेज आणि अन्य शिक्षण संस्थांमध्ये प्रवेश मिळवण्याच्या शक्यता वाढवणे. तसेच, त्यांच्यासाठी आवश्यक असलेल्या सहायक साधनांची पुरवठा करणे.

सामाजिक आणि मानसिक समावेश: दिव्यांग व्यक्तींना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी मानसिक आणि सामाजिक वातावरण तयार करणे. त्यांच्या अधिकारांची जाणीव आणि सामाजिक प्रतिष्ठा सुधारण्यावर विशेष लक्ष देणे.

आव्हाने आणि उपाय:
सुगम्य भारत अभियान अनेक आव्हानांसमोर उभे आहे, जसे की:

सार्वजनिक जागांवर रॅम्प, लिफ्ट आणि इतर अडचणींचा समावेश.
बाजारातील सहायक उपकरणांचा कमी पुरवठा.
सामाजिक दृष्टिकोनातून दीर्घकालीन परिवर्तनाची आवश्यकता.
यासाठी, सरकारने काही महत्त्वपूर्ण उपाय योजले:

नवीन पायाभूत योजनांची अंमलबजावणी.
अंतरराष्ट्रीय स्तरावर सहयोग वाढवणे.
समाजात जागरूकता निर्माण करणे.

अभियानाच्या मुख्य बाबी:
सुगम्य पर्यावरण: दिव्यांग व्यक्तींना घराबाहेर निघताना, काम करत असताना किंवा शिक्षण घेत असताना अडचणींचा सामना न करावा, म्हणून सार्वजनिक ठिकाणी सुलभ पर्यावरण निर्माण करणे.

दिव्यांगांसाठी तंत्रज्ञान: अँड्रॉयड आणि आयओएस अॅप्ससारखी तंत्रज्ञान आधारित उपाययोजना दिव्यांग व्यक्तींना अधिक उपयुक्त ठरू शकतात.

रिअल टाइम सेवा आणि सुविधा: दिव्यांग व्यक्तींसाठी सुलभ आणि सुसज्ज सेवा उपलब्ध करून देणे जेणेकरून त्यांना दैनंदिन जीवनातील समस्या कमी होऊ शकतील.

विलक्षण यश आणि प्रभाव:
सुगम्य भारत अभियानाने काही महत्त्वपूर्ण प्रारंभिक यश देखील प्राप्त केले. विविध राज्य सरकारांनी आणि स्थानिक प्रशासनाने या उपक्रमास प्रोत्साहन दिले आणि विविध पायाभूत योजनांवर काम सुरू केले. दिव्यांग व्यक्तींच्या समाजातील सहभागाने कायद्यात सुधारणा, संवेदनशीलता निर्माण केली आणि विविध क्षेत्रांमध्ये समावेशी विकास केला.

अभियानाची प्रतिक्रिया आणि बदल:
याच्या अंतर्गत दिव्यांग व्यक्तींच्या जीवनातील कठिनाई कमी करण्यासाठी, सरकार आणि सामाजिक संस्थांनी विविध उपक्रम चालवले. यामध्ये शालेय शिक्षण, स्वास्थ सेवा, कामकाजी वातावरण सुधारणा आणि सामाजिक सामर्थ्य यावर लक्ष केंद्रित केले.

सुगम्य भारत अभियानाच्या यशस्विततेमुळे आशावादी भविष्याचा निर्माण झाला आहे जिथे दिव्यांग व्यक्ती समाजाच्या पूर्ण सदस्य म्हणून सक्रियपणे सहभागी होऊ शकतात.

संदर्भ:
SUGAMYA BHARAT ABHIYAN - Government of India
Accessible India Campaign - Wikipedia

चिन्हे आणि इमोजी:
♿️ (दिव्यांग व्यक्तींसाठी चिन्ह)
🚶�♂️ (सुलभ प्रवेश)
💡 (चिंतनशीलता आणि जागरूकता)
🤝 (समावेश)
🌍 (समाज आणि सुरक्षितता)

निष्कर्ष:
सुगम्य भारत अभियान हे दिव्यांग व्यक्तींना समान संधी देण्यासाठी एक मोठा आणि महत्त्वपूर्ण उपक्रम आहे. यामुळे दिव्यांग व्यक्तींना समाजातील मुख्य प्रवाहात समाविष्ट करून त्यांचे जीवन अधिक सुलभ आणि सुरक्षित होईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.12.2024-मंगळवार.   
===========================================